Siêu âm u nang buồng trứng

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Tôn Nữ Trà My - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park. Bác sĩ có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh.

U nang buồng trứng là một bệnh phụ khoa rất phổ biến ở nữ giới trong độ tuổi sinh sản. Tuy nhiên, hầu như người bệnh sẽ không biết được bản thân có u nang buồng trứng, cho tới khi kiểm tra phụ khoa bằng cách siêu âm.

Siêu âm là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh, bằng cách sử dụng sóng âm có tần số cao cỡ 20000Hz mà tai người không thể nghe thấy được, để mã hóa dưới dạng hình ảnh về cấu trúc bên trong cơ thể. Những hình ảnh này sẽ được hiển thị trên màn hình vi tính.

Trong y khoa, siêu âm là một kỹ thuật chẩn đoán cận lâm sàng phổ biến và thường được áp dụng đầu tiên để đánh giá các tổn thương của buồng trứng trong đó có u nang buồng trứng.

Hình ảnh siêu âm có thể giúp bác sĩ biết được có hay không có u nang buồng trứng. Cụ thể hơn, từ những hình ảnh này các bác sỹ sẽ nhận diện được những tính chất cơ bản của u nang như là hình dạng, kích thước, vị trí, thành phần (chứa đầy chất lỏng, rắn hoặc hỗn hợp).

Tuy nhiên, hình ảnh siêu âm không khẳng định được chắc chắn u nang đó có phải là ung thư hay không. Vì thế bệnh nhân sẽ phải thực hiện thêm một vài kỹ thuật chẩn đoán khác như là: xét nghiệm nồng độ hormone, xét nghiệm nồng độ CA -125, chọc hút tế bào chụp MRI hay sinh thiết mẫu mô để chẩn đoán chính xác và toàn diện hơn tình trạng của u nang, giúp đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

Một vài dấu hiệu nghi ngờ bạn có thể mắc phải u nang buồng trứng như: Rối loạn kinh nguyệt, đau rát ở bộ phận sinh dục, đi vệ sinh khó khăn,... Do đó không nên chủ quan nếu bạn có một trong số các triệu chứng trên, bạn nên đi khám càng sớm càng tốt để đảm bảo an toàn cho sức khỏe của bản thân.

Thông thường siêu âm kiểm tra u nang buồng trứng sẽ được áp dụng cho các trường hợp sau:

• Phụ nữ trước khi kết hôn muốn làm siêu âm để kiểm tra tình trạng hiện tại có ảnh hưởng đến vấn đề sinh sản sau khi kết hôn không.
• Khi có những dấu hiệu bất thường ở bộ máy sinh sản, nghi ngờ mắc các bệnh về buồng trứng hoặc u nang buồng trứng nên đi siêu âm để phát hiện sớm nhất có thể.
• Ngay cả khi không có những dấu hiệu bât thường, siêu âm tử cung phần phụ được khuyến nghị nên thực hiện định kỳ ở những lần kiểm tra sức khỏe tổng quát.

Hiện nay, có hai phương pháp áp dụng để chẩn đoán u nang buồng trứng đó là siêu âm đường bụng và siêu âm đầu dò âm đạo:

3.1. Siêu âm đường bụng

* Các bước tiến hành siêu âm qua đường bụng:

• Với phương pháp siêu âm đường bụng, người bệnh cần nằm trên giường, kéo áo đến ngang ngực và kéo quần xuống thấp ngang xương mu.
• Sau đó, bác sỹ sẽ sử dụng một đầu dò có thể phát ra sóng âm tần số cao tiếp xúc với da vùng bụng để thu lại hình ảnh siêu âm.
• Những hình ảnh được ghi nhận lại sẽ hiển thị qua màn hình giúp các bác sỹ chẩn đoán những bất thường tại buồng trứng.

* Một số lưu ý:

• Người bệnh cần nhịn tiểu để làm căng bàng quang, từ đó giúp cho bác sĩ dễ dàng quan sát và phát hiện bất thường trong tiểu khung, tử cung hay buồng trứng.

* Ưu, nhược điểm của phương pháp siêu âm đường bụng:

+ Ưu điểm:

• Siêu âm ổ bụng là kĩ thuật chẩn đoán khá an toàn, không sử dụng các tia phóng xạ hay X- Quang nên không ảnh hưởng tới sức khỏe người bệnh.
• Đây là kỹ thuật không xâm lấn nên không gây đau đớn hay khó chịu cho người bệnh.
• Thời gian thực hiện nhanh chóng chỉ khoảng 10 – 20 phút là có kết quả ngay.

+ Nhược điểm:

Phương pháp siêu âm đường bụng còn khá hạn chế vì không thể kiểm tra hết được tình trạng của u nang buồng trứng. Hình ảnh ít rõ hơn khi so sánh với siêu âm đầu dò âm đạo.

3.2. Siêu âm đầu dò âm đạo

Với phương pháp siêu âm đầu dò, bác sỹ sẽ sử dụng đầu dò có phần đầu tròn nhỏ và đặt vào trong âm đạo để quan sát được chi tiết bên trong tử cung và buồng trứng. Đầu dò này sẽ cho bác sĩ biết được tình trạng tử cung, buồng trứng hay âm đạo của người bệnh có bất thường gì hay không, có bị u nang hay không.

* Các bước tiến hành siêu âm đầu dò qua ngã âm đạo:

• Trước tiên, bệnh nhân sẽ được hướng dẫn nằm trên giường hoặc bàn khám, 2 chân gập lại, có thể kê thêm một chiếc gối nhỏ ở phần mông để tạo tư thế thuận lợi cho bác sĩ đưa đầu dò vào trong âm đạo.
• Đầu dò được bọc bằng bao cao su có kèm gel bôi trơn sẽ được đưa từ từ vào âm đạo.
• Đầu dò siêu âm sẽ phát ra sóng âm, sau đó chuyển đổi thành hình ảnh và hiển thị trên màn hình máy tính.

* Một số lưu ý của phương pháp siêu âm đầu dò âm đạo:

• Phương pháp siêu âm đầu dò âm đạo thường được chỉ định với những phụ nữ đã quan hệ tình dục hay đã sinh con. Phương pháp này không áp dụng với trẻ em, phụ nữ chưa quan hệ tình dục, phụ nữ đang trong chu kỳ kinh nguyệt hay bị viêm nhiễm cấp khu vực âm đạo.
• Bệnh nhân cần đi tiểu trước khi thực hiện đề bàng quang xẹp lại, tránh đè đẩy các cấu trúc trong tiểu khung.

Ưu , nhược điểm siêu âm đầu dò âm đạo:

+ Ưu điểm:

• Mặc dù có thể gây ra đôi chút khó chịu khi thực hiện, nhưng siêu âm bằng phương pháp đầu dò sẽ cho hình ảnh chẩn đoán có độ chính xác cao hơn siêu âm qua đường bụng. Vì thế phương pháp này sẽ giúp cho các bác sỹ đánh giá chính xác hơn về tình trạng u nang của người bệnh.
• Phương pháp này được thực hiện khá nhanh chóng chỉ khoảng 15 – 20 phút và an toàn ngay cả là phụ nữ đang mang thai.

+ Nhược điểm: Siêu âm đầu dò âm đạo chỉ áp dụng được với phụ nữ đã có quan hệ tình dục.

Nếu bạn bị u nang buồng trứng, quá trình thực hiện siêu âm sẽ giúp các bác sĩ chẩn đoán bệnh. Ví dụ như: qua hình ảnh siêu âm u nang buồng trứng hiển thị trên màn hình máy tính cho thấy kích thước khối u tại thời điểm đó là bao nhiêu. Mật độ, cấu trúc và hình dạng u nang như thế nào. Ranh giới tiếp cận và ảnh hưởng của khối u tới các cơ quan xung quanh ra sao.

Hơn nữa việc siêu âm và phát hiện u nang buồng trứng sớm sẽ giúp bạn có được kết quả điều trị bảo tồn chức năng buồng trứng với tỷ lệ cao và mức độ nguy hại đến sức khỏe cũng được giảm đáng kể. Rất nhiều trường hợp mắc u nang buồng trứng nhưng chủ quan không đi khám và điều trị sớm, dẫn tới việc phải cắt bỏ một bên buồng trứng có u hoặc cắt bỏ hoàn toàn buồng trứng dẫn tới khả năng sinh sản giảm sút, thậm chí vô sinh vĩnh viễn kéo theo nhiều hệ lụy khác liên quan tới sức khỏe của phụ nữ.

Siêu âm là phương tiện chẩn đoán hình ảnh hiện đại, đem lại độ chính xác cao để phân loại u buồng trứng. Tuy nhiên để có kết quả siêu âm chuẩn xác nhất thì bạn cần lựa chọn cơ sở thực hiện có uy tín, cơ sở vật chất hiện đại, đội ngũ y bác sĩ giàu chuyên môn, kinh nghiệm.