Mất nước ở người già: Nguy cơ và biến chứng

Nước là một thành phần quan trọng trong cơ thể con người và tình trạng mất nước cũng thường gặp ở tất cả mọi lứa tuổi. Tuy nhiên, tình trạng mất nước ở người cao tuổi vẫn là một vấn đề cần được quan tâm nhiều hơn.

Trong khi chất lượng thực phẩm và tình trạng suy dinh dưỡng thường xuyên được nhắc đến, thì tình trạng mất nước cũng là một vấn đề quan trọng. Tình trạng mất nước dù là ở gia đình hay bệnh viện đều là một dấu hiệu cho thấy chất lượng chăm sóc kém.

Tình trạng mất nước hoàn toàn có thể ngăn ngừa được nhưng dường như nó vẫn còn quá phổ biến ở người lớn tuổi. Cải thiện hydrat hóa có thể mang lại hạnh phúc và chất lượng cuộc sống tốt hơn cho bệnh nhân, cho phép giảm việc sử dụng thuốc và ngăn ngừa bệnh tật.

Người cao tuổi dễ bị mất nước do những thay đổi sinh lý trong quá trình lão hóa. Nhưng điều này có thể phức tạp hơn bởi nhiều trạng thái bệnh tật, tinh thần và thể chất yếu ớt có thể làm tăng thêm nguy cơ mất nước ở người cao tuổi.

Những thay đổi liên quan đến tuổi tác bao gồm giảm cảm giác khát và điều này có thể thấy rõ ràng hơn ở những người bị bệnh Alzheimer hoặc những người đã bị đột quỵ. Điều này cho thấy rằng khát ở người lớn tuổi có thể không được coi là một dấu hiệu của tình trạng mất nước.

Giảm chức năng thận cũng là một yếu tố nguy cơ gây mất nước ở người cao tuổi. Bởi thận đóng một vai trò quan trọng trong việc điều tiết chất lỏng trong cơ thể, nhưng chức năng của chúng suy giảm theo tuổi tác và phản ứng nội tiết tố chống lại sự mất nước (chìa khóa để cân bằng chất lỏng) có thể bị giảm sút theo.

Tình trạng mất nước phổ biến hơn ở những người bị suy giảm nhận thức và thay đổi khả năng hoạt động. Khó nuốt, chứng mất trí nhớ và kiểm soát bệnh tiểu đường kém thường gặp hơn ở người lớn tuổi và tất cả đều liên quan đến việc hydrat hóa kém.

Khả năng mất nước cũng có thể trở nên trầm trọng hơn khi dùng thuốc, bao gồm thuốc lợi tiểu và thuốc nhuận tràng. Quan trọng là không kiểm soát lượng nước được đưa vào cơ thể, dẫn đến mất nước vì mọi người có thể hạn chế lượng chất lỏng họ sử dụng hàng ngày.

Uống không đủ chất lỏng là một trong những yếu tố chính gây mất nước mà chúng ta có thể ngăn ngừa được. Việc lượng chất lỏng đưa vào cơ thể không đủ có thể liên quan đến việc không có khả năng tự uống và khả năng tiếp cận và tiếp cận với chất lỏng kém.

Điều này có thể trở nên trầm trọng hơn trong môi trường chăm sóc tại nhà bởi việc đào tạo nhân viên (người chăm sóc) không đầy đủ và thiếu nhận thức về tầm quan trọng của hydrat hóa.

Các yếu tố nguy cơ phổ biến gây mất nước, bao gồm:

• Tuổi lớn hơn;
• Người cần được chăm sóc dài hạn;
• Người cầu hỗ trợ với thực phẩm và chất lỏng;
• Không kiểm soát;
• Suy giảm nhận thức/ nhầm lẫn;
• Tình trạng chức năng bị suy giảm và cần hỗ trợ để cho ăn;
• Không đủ số lượng hoặc nhân viên được đào tạo thích hợp để hỗ trợ chăm sóc người cao tuổi;
• Phiền muộn;
• Nhiều loại thuốc, đặc biệt là thuốc lợi tiểu;
• Giảm khát;
• Bệnh cấp tính, tiêu chảy và nôn mửa.

Mất nước có liên quan đến sức khỏe kém như tăng tỷ lệ nhập viện và tử vong. Như tỷ lệ tử vong của bệnh nhân stoke tăng gấp hai lần đã được báo cáo.

Ngay cả khi mất nước nhẹ cũng ảnh hưởng xấu đến hoạt động tinh thần và làm tăng cảm giác mệt mỏi. Các chức năng tâm thần bị ảnh hưởng bao gồm:

• Trí nhớ;
• Sự chú ý;
• Sự tập trung;
• Tốc độ phản ứng.

Các biến chứng thường gặp liên quan đến mất nước cũng bao gồm:

• Huyết áp thấp;
• Suy nhược cơ thể;
• Chóng mặt;
• Tăng nguy cơ té ngã.

Những người thiếu nước có nhiều khả năng phát triển các vết loét do tì đè và các bệnh về da.

Nước giúp giữ cho đường tiết niệu và thận khỏe mạnh. Khi giảm lượng chất lỏng vào cơ thể, nguy cơ nhiễm trùng đường tiểu sẽ tăng lên. Cơ thể không đủ nước là một trong những nguyên nhân chính gây ra tổn thương thận cấp tính.

Uống không đủ nước cũng là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất của táo bón. Ở những người không được cung cấp đủ nước, uống nhiều nước hơn có thể làm tăng tần suất phân và tăng cường tác dụng có lợi của việc hấp thụ chất xơ.

Nhiều người cao tuổi ngại uống nước để tránh phải đi vệ sinh, đặc biệt là vào ban đêm, nhưng việc hạn chế lượng chất lỏng tổng thể không làm giảm tần suất hoặc mức độ tiểu không kiểm soát.

Các dấu hiệu mất nước bao gồm:

• Khô miệng, môi và lưỡi;
• Mắt trũng sâu;
• Da khô không đàn hồi;
• Buồn ngủ;
• Lú lẫn;
• Mất phương hướng;
• Chóng mặt;
• Huyết áp thấp.

Nhiều triệu chứng trong số các dấu hiệu này khá chủ quan và có thể xuất hiện trong các tình trạng khác.

Mất nước cũng được xác định với lượng nước tiểu giảm và cô đặc hơn. Theo nguyên tắc chung, màu sắc của nước tiểu có thể là một chỉ dẫn hữu ích:

• Nước tiểu không mùi và có màu nhạt thường cho thấy khả năng hydrat hóa tốt.
• Nước tiểu có mùi đậm đặc là một triệu chứng phổ biến của tình trạng mất nước. Tuy nhiên, có một số điều kiện y tế và một số loại thuốc nhất định có thể tạo màu sắc cho nước tiểu.

Theo dõi lượng nước tiểu chính là một cách tốt để đảm bảo hydrat hóa tốt.

Có nhiều cách để giúp người cao tuổi giảm nguy cơ mất nước. Nhận biết khi nào người già uống không đủ và giúp họ uống nhiều hơn là điều quan trọng nhất chúng ta cần làm.

Các chiến lược để tăng lượng chất lỏng trong các nhà chăm sóc người cao tuổi nội trú bao gồm xác định và vượt qua các rào cản đối với việc uống nước, chẳng hạn như lo lắng về việc không đến nhà vệ sinh kịp thời, không có khả năng thực hiện hoặc tiếp cận đồ uống.

Một đánh giá có hệ thống gần đây phát hiện ra rằng việc ngăn ngừa tình trạng mất nước ở các cư dân tại nhà chăm sóc người cao tuổi đóng vai trò quan trọng. Việc tăng cường hỗ trợ cũng như tăng sự lựa chọn và sẵn có của đồ uống cũng như loại hộp đựng chúng được phục vụ có thể hữu ích trong việc ngăn ngừa mất nước ở người cao tuổi.

Các chiến lược có thể bao gồm:

• Đào tạo nhân viên để nhận ra tầm quan trọng của quá trình hydrat hóa trong cơ thể.
• Xác định mục tiêu lượng chất lỏng hàng ngày cho từng cá nhân.
• Cung cấp chất lỏng ưu tiên.
• Luôn có sẵn chất lỏng.
• Đảm bảo nước ngọt và trông ngon miệng - có thể bằng cách thêm vài lát chanh hoặc cam hoặc đá viên.
• Cung cấp chất lỏng thường xuyên trong ngày.
• Cung cấp chất lỏng tại các sự kiện thường lệ như trước khi vật lý trị liệu hoặc hoạt động khác hoặc các đợt uống thuốc.
• Cung cấp nhiều loại chất lỏng nóng và lạnh.
• Cung cấp hỗ trợ nếu được yêu cầu.
• Cung cấp các dụng cụ hỗ trợ để uống nếu cần như cốc đặc biệt, ống hút.
• Cung cấp ít nhất một ly nước đầy cùng với thuốc.

Các chiến lược khác để tăng lượng chất lỏng có thể là cung cấp một 'giờ hạnh phúc', khuyến khích các gia đình và du khách cung cấp chất lỏng và khuyến khích thực phẩm có nhiều nước như trái cây xay nhuyễn, sữa chua, thạch, sữa trứng và súp.
Nhân viên y tế và nhân viên chăm sóc và người chăm sóc nên biết các nguyên nhân gây mất nước ở người cao tuổi và hiểu cách duy trì đủ nước cũng như nhận biết các dấu hiệu và triệu chứng của tình trạng mất nước.

Điều quan trọng là phải nhận ra rằng các Tiêu chuẩn của Ủy ban Chất lượng Chăm sóc áp dụng cho quá trình hydrat hóa cũng như dinh dưỡng và tập trung vào việc xác định và đánh giá, theo dõi lượng chất lỏng và chăm sóc. Bao gồm các tiêu chuẩn sau:

• Nhân viên chăm sóc cần xác định khi nào một người có nguy cơ mất nước.
• Những người được xác định là có nguy cơ được giám sát lượng chất lỏng họ sử dụng hàng ngày.
• Các yêu cầu về hydrat hóa được xác định và xem xét.
• Kế hoạch chăm sóc xác định cách quản lý rủi ro.
• Bệnh nhân có thể tin tưởng rằng nhân viên sẽ hỗ trợ họ đáp ứng nhu cầu uống nước của họ một cách an toàn

Chúng ta cần nâng cao nhận thức của bản thân, gia đình và xã hội về tầm quan trọng của hydrat hóa. Nó có thể tạo ra sự khác biệt đối với sức khỏe và chất lượng cuộc sống đối với tất cả mọi người, đặc biệt là người cao tuổi.

Mất nước ở người già nếu không được phát hiện sớm, chăm sóc tốt và điều trị kịp thời sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, vậy nên khi người thân có những triệu chứng của mất nước, bạn nên đưa ngay đến cơ sở y tế uy tín để được khám và điều trị sớm. Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là cơ sở y tế chất lượng cao tại Việt Nam với đội ngũ y bác sĩ có trình độ chuyên môn cao, được đào tạo bài bản, chuyên sâu trong nước và nước ngoài, giàu kinh nghiệm.

Hệ thống thiết bị y tế hiện đại, tối tân, sở hữu nhiều máy móc tốt nhất trên thế giới giúp phát hiện ra nhiều căn bệnh khó, nguy hiểm trong thời gian ngắn, hỗ trợ việc chẩn đoán, điều trị của bác sĩ hiệu quả nhất. Không gian bệnh viện được thiết kế theo tiêu chuẩn khách sạn 5 sao, mang đến cho người bệnh sự thoải mái, thân thiện, yên tâm.

Nếu có nhu cầu khám và điều trị tại Vinmec, bạn hãy đăng ký trực tiếp tại website hoặc liên hệ đến hệ thống hotline để được tư vấn chi tiết.

Nguồn tham khảo: nutrition.org.uk