Hội chứng Pancoast-Tobias: U ở đỉnh phổi xâm lấn vào thành ngực và đám rối thần kinh cánh tay

Hội chứng Pancoast-Tobias là một loại ung thư phổi có các triệu chứng như: ho ra máu, ho mãn tính, giảm cân, mệt mỏi, đau ngực do chèn ép vào thần kinh liên sườn, đau và liệt nhẹ cánh tay do chèn ép vào đám rối thần kinh cánh tay. Ngoài ra đau vai gáy cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo ung thư phổi.

Hội chứng Pancoast-Tobias là tình trạng xuất hiện một khối u ác tính ở đỉnh phổi. Hội chứng này khá hiếm gặp và tỷ lệ <5% tổng số bệnh ung thư phổi. Khối ung thư thường từ phế quản, trong đó đa phần là ung thư biểu mô tế bào vảy và ung thư tế bào tuyến. Có nhiều yếu tố gia tăng nguy cơ đối với hội chứng Pancoast-Tobias bao gồm:

• Hút thuốc lá hoặc tiếp xúc với khói thuốc thụ động
• Làm việc, tiếp xúc lâu dài với môi trường nhiều amiăng và radon.
• Tiếp xúc với các hợp chất dùng trong công nghiệp như vàng và niken.

Các dấu hiệu của hội chứng Pancoast-Tobias khác các dấu hiệu đi kèm với ung thư ở các bộ phận khác của phổi. Khi các khối u trong phổi gây áp lực lên dây thần kinh chạy qua phổi sẽ gây ra những cơn đau ở vai hoặc bả vai, thực tế là dây thần kinh bị kích thích ở phổi.

• Đau vai, đau bả vai.
• Đau cánh tay, khuỷu tay hoặc nách.
• Đau hoặc thấy ngứa ran ở bàn tay, ngón tay.
• Có thể bị co rút hoặc suy yếu bàn tay, cánh tay.

Các cơn đau cũng có thể do ung thư phổi diễn tiến đến xương và gần vai, ước tính có 30-40% bệnh nhân ung thư phổi phát triển di căn xương trong thời gian bị bệnh. Triệu chứng đau vai gáy có thể do khối u đỉnh phổi (u Pancoast) phát triển gây ra. Đau vai do ung thư phổi khá giống với các triệu chứng đau vai gáy thông thường hoặc viêm khớp nên khó xác định được nguyên nhân đau. Bác sĩ khuyến nghị nên thăm khám chi tiết nếu bạn là người hút thuốc và có các dấu hiệu đi kèm như:

• Đột nhiên đau ở vai và bả vai, không do lao động.
• Đau vai gáy trong thời gian nghỉ ngơi.
• Thường xảy ra vào ban đêm.
• Thở ngắn, ho dai dẳng.
• Mỏi mệt, giảm cân nặng không rõ lý do.
• Tình trạng đau không tự thuyên giảm sau vài tuần.

Khi bệnh tiến triển, các khối u đỉnh phổi có thể dẫn đến một loạt các triệu chứng điển hình của hội chứng Horner: tổn thương dây thần kinh từ cổ lên mặt như lõm một bên mắt, một mắt có con ngươi nhỏ hơn mắt còn lại, giảm hoặc không tiết mồ hôi 1 bên mặt.

Việc chẩn đoán hội chứng Pancoast-Tobias và các khối u đỉnh phổi có thể gặp trở ngại vì các dấu hiệu không điển hình của ung thư phổi. Thông thường, bệnh nhân sẽ đến gặp bác sĩ thần kinh hoặc bác sĩ phẫu thuật chỉnh hình trước khi tham khảo ý kiến ​của ​bác sĩ chuyên khoa ung thư.

Một số phương pháp chẩn đoán khối u đỉnh phổi:

• Chụp X-quang: giúp phát hiện mô bất thường ở phía trên của phổi, đánh giá mức độ xâm lấn vào các xương sườn hoặc đốt sống. Tuy nhiên chỉ áp dụng trong giai đoạn khối u đã tiến triển, còn trong giai đoạn đầu các khối u đỉnh phổi rất khó nhìn thấy trên phim chụp X-quang do bóng mờ.
• Chụp cắt lớp CT: sẽ có hiệu quả nếu khối u đã đi vào thành ngực, cột sống, dây thần kinh, khí quản, mạch máu, ống dẫn thức ăn hoặc vùng giữa phổi.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): thường được kết hợp với chụp CT để đánh giá mức độ khối u xâm lấn vào các cấu trúc khác.
• Soi phế quản: giúp kiểm tra đường hô hấp của phổi.
• Sinh thiết mô: để lấy một số tế bào của khối u để kiểm tra, có thể là sinh thiết ngực mở hoặc dùng 1 cây kim đâm qua da.
• Các xét nghiệm khác: như chụp cộng hưởng từ (MRI) não, xương, chụp PET/CT và nội soi phổi để kiểm tra vùng giữa phổi, đánh giá mức độ lây lan của khối u đến các khu vực khác như não hoặc xương...

Phương pháp điều trị khối u đỉnh phổi còn phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe của bệnh nhân, kích thước khối u, các khu vực bị ảnh hưởng. Việc điều trị có thể hướng tới mục đích giảm triệu chứng hoặc loại bỏ ung thư. Các phương pháp điều trị chung bao gồm: sử dụng thuốc giảm đau (giảm áp lực lên dây thần kinh), hóa trị, xạ trị hoặc phẫu thuật (có thể lựa chọn 1 hoặc kết hợp tất cả phương pháp).

Việc phẫu thuật các khối u đỉnh phổi có thể liên quan đến việc loại bỏ toàn bộ phổi, các vùng mô lân cận bị ảnh hưởng hoặc các xương sườn trên cùng...nên cần được thực hiện bởi những bác sĩ phẫu thuật có nhiều kinh nghiệm.

Để ngăn ngừa hội chứng Pancoast-Tobias và tránh các bệnh lý liên quan, bạn nên chú ý:

• Hạn chế hút thuốc lá để giảm nguy cơ phát triển ung thư phổi.
• Tránh tiếp xúc với khói thuốc, các vật liệu độc hại như amiăng và radon.

Những người nguy cơ cao như có tiền sử gia đình mắc ung thư phổi, người trên 55 tuổi, người đã và đang hút thuốc nên chủ động sàng lọc ung thư phổi định kỳ để phát hiện sớm ung thư giai đoạn đầu và ngăn chặn sự phát triển của nó.