Đo độ ngưng tập tiểu cầu với ADP

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Phạm Thị Thùy Nhung - Phó Trưởng khoa Xét nghiệm - Khoa Xét nghiệm - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Đo độ ngưng tập kết tiểu cầu với ADP là một trong những yếu tố quan trọng nhằm đánh giá chức năng của tiểu cầu, cũng như phần nào trong hiệu quả của thuốc chống tập kết tiểu cầu.

Tiểu cầu là một mảnh tế bào không có nhân được tạo ra từ mẫu tiểu cầu trưởng thành trong tủy xương. Tiểu cầu đóng góp vai trò quan trọng trong nhiều quá trình bao gồm đông máu, co cục máu đông, tạo cục máu đông, co mạch và sửa chữa, miễn dịch, viêm, xơ vữa động mạch.

Tiểu cầu đảm nhận nhiều chức năng, trong số đó thì chức năng liên quan đến quá trình cầm máu được quan tâm nhiều nhất và hầu hết các xét nghiệm chức năng tiểu cầu mục đích để khảo sát chức năng này. Khi tiểu cầu tham gia vào quá trình đông cầm máu các tiểu cầu phải trải qua giai đoạn hoạt hóa để phóng thích chất trong các hạt chức năng và biến đổi hình dạng để kết dính lại với nhau tạo nút tiểu cầu và cục máu đông.

Do đó, khi bệnh nhân có biểu hiện xuất huyết mà số lượng tiểu cầu vẫn trong giới hạn bình thường, hoặc trong một số bệnh lý như: thiếu máu cơ tim cục bộ, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu... thì sẽ được bác sĩ chỉ định làm xét nghiệm đo độ ngưng tập tiểu cầu.

2.1 Tổng quan

Độ ngưng tập tiểu cầu là một trong những yếu tố quan trọng để đánh giá hoạt động của tiểu cầu cũng như đánh giá phần nào hiệu quả của thuốc chống kết tập tiểu cầu.

Đo độ ngưng tập tiểu cầu bằng máy khi cho tiểu cầu tiếp xúc với chất kích tập ADP, lúc này tiểu cầu bị hoạt hóa và tập trung lại với nhau thành các hạt, và làm thay đổi mật độ quang hoặc độ trở kháng của dòng điện. Mức độ thay đổi ngưng tập được phản ánh qua mức độ thay đổi mật độ quang hoặc độ trở kháng.

Đo độ ngưng tập tiểu cầu được chỉ định trong trường hợp bệnh nhân xuất huyết khi tiểu cầu bình thường.

2.2 Các bước tiến hành

Bệnh nhân cần được lấy máu, nhất là vào lúc đói. Nhân viên y tế sẽ lấy máu tĩnh mạch bằng bơm tiêm nhựa, sau đó cho máu vào ống chống đông bằng citrat natri 3,8% theo tỷ lệ 1 thể tích chống đông trộn với 9 thể tích máu. Ly tâm thu huyết tương giàu tiểu cầu và huyết tương nghèo tiểu cầu. Trong một số trường hợp, có thể sử dụng máu toàn phần để làm xét nghiệm.

Sau đó máu sẽ được mang đến phòng xét nghiệm. Trước khi đo, cần đảm bảo máu không bị đông, các bước đo độ ngưng tập tiểu cầu bao gồm:

• Bước 1: Bật máy tính, máy ngưng tập tiểu cầu, chờ máy đủ nhiệt độ trong 10 phút. Hút mỗi cóng đo 500 μl, chú ý cóng giàu tiểu cầu có bi khuấy từ, ủ cóng trong giếng ủ của máy trong 5 phút.
• Bước 2: Khởi động phần mềm AGGRO LINK
• Bước 3:Nhấn phím RUN NEW, nhập tên hoặc ID bệnh nhân, tên và loại xét nghiệm, kết thúc bằng phím OK
• Bước 4: Đặt BASELINE: đưa cóng huyết tương của bệnh nhân vào vị trí, nhấn phím SET BASELINE, cho đường cong chuyển từ vị trí 0 sang 100%, chờ máy ổn định trong 1 - 2 phút, nhấn STOP
• Bước 5: Xác nhận lại toàn bộ thông tin bệnh nhân
• Bước 6: Nhấn RUNREXT
• Bước 7: Nhỏ hóa chất vào cóng ngưng tập với collagen: 1 μl collagen, cóng ngưng tập với ADP: 5 μl ADP.
• Bước 8: Quan sát đồ thị đến độ bão hòa thì nhấn STOP
• Bước 9: Vào chức năng SET START & STOPTIME
• Bước 10: Nhấn CALCULATE RESULTS để tính toán kết quả
• Bước 11: In kết quả, tắt máy, vệ sinh máy đo.

Kết quả đo độ ngưng tập tiểu cầu được thể hiện thông qua độ ngưng tập tối đa, độ dốc của đường cong ngưng tập, thời gian xuất hiện ngưng tập, và thời gian kể từ khi xuất hiện ngưng tập đến khi đạt ngưng tập tối đa. Độ ngưng tập tiểu cầu được thể hiện bằng độ ngưng tập tối đa thường được sử dụng nhất.

Giá trị bình thường của độ ngưng tập tiểu cầu sẽ phụ thuộc vào từng loại máy, và nồng độ chất kích tập. Mỗi phòng xét nghiệm sẽ có trị số bình thường của riêng mình.

Đo độ ngưng tập tiểu cầu là một trong những yếu tố quan trọng để đánh giá chức năng của tiểu cầu, đo độ ngưng tập tiểu cầu được chỉ định trong trường hợp xuất huyết khi tiểu cầu bình thường nhằm đánh giá chức năng của tiểu cầu, cũng như phần nào đánh giá hiệu quả của việc sử dụng thuốc chống ngưng tập tiểu cầu.