Có nên dùng oxy già để rửa vết thương hở?

Vết thương hở là môi trường thuận lợi để vi khuẩn xâm nhập và phát triển nhanh chóng gây ra nhiễm trùng. Sử dụng oxy già rửa vết thương là một biện pháp được nhiều người sử dụng. Vậy oxy già y tế là gì và có nên dùng oxy già khử trùng vết thương hay không?

Dung dịch oxy già y tế hay còn gọi là hydrogen peroxide là dung dịch sát khuẩn có tác dụng làm sạch vết thương, vết loét, làm sạch hốc tủy hay ống chân răng, vệ sinh loại bỏ ráy tai,...

Khi sử dụng oxy già rửa vết thương hở có thể thấy hiện tượng sủi bọt ở miệng vết thương. Đó là vì khi tiếp xúc với các mô bệnh, dung dịch oxy già giải phóng ra oxygen để loại bỏ các mảnh vụn của mô và mủ bệnh ra khỏi vết thương. Dung dịch này còn có tác dụng cầm máu, tuy hiệu quả không bằng các dung dịch cầm máu chuyên dụng.

Không chỉ có hiện tượng sủi bọt trắng mà thực tế khi sử dụng oxy già rửa vết thương sẽ mang lại cảm giác đau rát khá mạnh. Cảm giác này rất dễ ảnh hưởng đến tâm lý người bệnh nhất là với các bạn nhỏ, nên nếu chỉ biết dùng oxy già y tế rất dễ khiến họ trốn tránh không làm sạch vết thương khiến vết thương càng dễ bị nhiễm trùng.

Khi có vùng bị tổn thương thì các tế bào bạch cầu sẽ tập trung rất lớn ở đó, trên thực tế ngoài các mô liên kết và mạch máu thì oxy già cũng có ảnh hưởng xấu đến bạch cầu. Các tế bào bạch cầu sẽ bị tiêu diệt khi tiếp xúc với oxy già y tế, gây ảnh hưởng lớn đến sức đề kháng của cơ thể, vì có thể nói bạch cầu là vũ khí giúp cơ thể chống lại vi khuẩn. Các vết thương đã khiến các mô yếu đi và bị mất bạch cầu khiến khả năng miễn dịch của vết thương không còn, từ đó vết thương dễ bị nhiễm khuẩn hơn khi tác dụng của oxy già hết.

Oxy già y tế có khả năng tiêu diệt vi khuẩn nhưng trên thực tế khi oxi được giải phóng nó sẽ tấn công đến tất cả Enzyme Catalase, trong tất cả các tế bào mà nó tiếp xúc. Chính vì vậy oxy già sẽ phá hủy luôn các tế bào vốn khỏe mạnh khiến chúng không thể tham gia hỗ trợ quá trình phục hồi vết thương.

Ngày nay, y tế ngày càng phát triển có rất nhiều lựa chọn để làm sạch vết thương với các loại dung dịch khác nhau nên sử dụng oxy già khử trùng không còn là sự lựa chọn tối ưu. Mỗi loại đều có ưu nhược điểm khác nhau nhưng hầu như đều đáp ứng được các tiêu chí như khả năng diệt khuẩn mạnh, không ảnh hưởng đến các tế bào da, không gây đau rát,... Chính vì vậy, khi lựa chọn dung dịch sát khuẩn bạn nên tham khảo ý kiến của y bác sĩ.

Tuy có rất nhiều tác dụng nhưng nếu lạm dụng quá đà hay sử dụng không đúng cách thì dung dịch oxy già y tế sẽ phản tác dụng, gây nên những hậu quả như bỏng da khiến vết thương trở nên nặng hơn. Những trường hợp sau đây không nên sử dụng oxy già khử trùng:

• Vết thương hở: Những người bệnh có vết thương hở cần đặc biệt cẩn thận khi sử dụng oxy già làm sạch vết thương. Vì tính oxi hóa rất cao cho nên hydrogen peroxide có thể làm hỏng tế bào da bình thường hay còn gọi là tình trạng ăn da. Bên cạnh tác dụng tiêu diệt vi khuẩn, dung dịch nào cũng tiêu diệt luôn tế bào của cơ thể. Dung dịch oxy già nếu sử dụng quá nồng độ cho phép hay dùng liên tục rất dễ dẫn đến bỏng da, kích ứng da, làm các tế bào khỏe mạnh bị tổn thương và khiến cho vết thương phục hồi chậm hơn. Chính vì vậy, khi sát trùng vết thương hở không nên sử dụng oxy già rửa vết thương mà nên rửa vết thương bằng nước sạch, bôi thuốc và băng bó kỹ càng tránh nhiễm trùng.
• Vết thương đang lên da non: Các mô liên kết là thành phần rất quan trọng cho quá trình hồi phục, kích thích lên da non cho vết thương. Nhưng tính oxi hóa mạnh của dung dịch oxy già sẽ phá hủy các lớp tế bào mới sinh ra, làm chậm quá trình lên da non. Các tế bào mạch máu vốn đã bị tổn thương nay càng trở nên nghiêm trọng hơn vì dùng oxy già khử trùng, khiến tuần hoàn vết thương bị gián đoạn không cung cấp đủ máu và oxy cho vết thương. Con đường vận chuyển nguyên liệu giúp vết thương hồi phục bị ngắt khiến thời gian làm lành chậm lại, thậm chí khiến vết thương bị loét thêm và hoại tử. Nhất là với các vết thương đang lên da non rất nhạy cảm và dễ bị tổn thương.
• Vệ sinh tai: Có thể sử dụng dung dịch oxy già pha loãng khiến ráy tai mềm hơn, dễ lấy ra hơn nhưng cũng không thể lạm dụng oxy già quá nhiều. Bởi ống tai là vị trí vô cùng nhạy cảm, mọi vết xước nhẹ đều có thể gây nhiễm khuẩn gây ra các bệnh về tai mà nghiêm trọng nhất có thể gây điếc tai. Các bệnh về tai như chảy mủ, ngứa tai, ù tai,... đều có thể dùng oxy già rửa vết thương nhờ tác dụng làm đẩy mủ ra khỏi ổ viêm, diệt khuẩn tốt nhưng mặt trái của nó nếu không được sử dụng đúng cách sẽ gây bỏng tai, hoại tử tai và làm hẹp ống tai. Chính vì vậy sau khi dùng oxy già để vệ sinh tai cần lau khô dung dịch còn sót lại, không được để oxy đọng lại trong tai.

• Vệ sinh vết thương khoang kín: là các khoang bên trong cơ thể như đường ruột, đại tràng,... Khi phẫu thuật tuyệt đối không được sử dụng oxy già y tế để làm sạch vết thương bởi khả năng gây viêm đại tràng, vỡ đại tràng, hoại tử ruột, vỡ đại tràng,... khi oxy giải phóng ra không có lối thoát.

Tóm lại, mặc dù oxy già là thuốc chỉ là dùng ngoài, nhưng cũng có thể gây ra nhiều tác dụng phụ nguy hiểm nếu không dùng cách. Vì vậy, nếu dùng oxy già để sát khuẩn, cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và phải tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ.