Chụp X-quang tuyến vú: Phương pháp sàng lọc phát hiện sớm ung thư vú

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Tống Dịu Hường - Bác sĩ chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Ung thư vú là một trong những loại ung thư thường gặp nhất ở nữ giới. Tính riêng tại Việt Nam, trung bình mỗi năm ước tính có khoảng 12.000 trường hợp phát hiện ung thư vú, theo đó là 4000 ca tử vong do căn bệnh quái ác này gây ra.

Ung thư vú, trong trường hợp phát hiện bệnh ở giai đoạn đầu, tỷ lệ điều trị khỏi hoàn toàn có thể lên tới 80 – 90%; còn nếu phát hiện muộn, khả năng điều trị sẽ rất thấp, khoảng dưới 20%. Vì vậy, việc sàng lọc phát hiện bệnh ung thư vú ở giai đoạn sớm là cực kỳ quan trọng và cấp thiết.

Ung thư vú là hiện tượng xuất hiện những khối u ác tính tại các tế bào vú, phát triển một cách nhanh chóng, thậm chí có thể di căn ra các cơ quan khác trong cơ thể, gây nguy hiểm đến tính mạng con người. Ung thư vú hầu hết được phát hiện ở nữ giới, tuy nhiên vẫn có trường hợp nam giới được xác định mắc bệnh này.

Trước đây, gần như tất cả các trường hợp mắc ung thư vú đều được phát hiện ở giai đoạn muộn, thậm chí các tế bào ung thư có thể đã di căn sang các bộ phận khác của cơ thể, khiến cho cơ hội chữa trị là rất thấp. Vì vậy, việc sàng lọc phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm là rất quan trọng, cơ hội chữa khỏi bệnh hoàn toàn có khả năng. Chụp X-quang tuyến vú được các chuyên gia nhận định là một trong những phương pháp cơ bản nhất trong sàng lọc phát hiện ung thư vú.

Chụp X-quang tuyến vú (Mammography) là phương pháp sử dụng tia X với cường độ thấp chiếu vào các mô tuyến vú, qua đó tái hiện lại hình ảnh thu được tại tuyến vú để phân tích và đánh giá.

Kỹ thuật này giúp bác sĩ đánh giá, phát hiện ra những bất thường hay khối u vú ở giai đoạn sớm, thậm chí ngay cả khi người bệnh chưa xuất hiện bất cứ triệu chứng gì. Việc này được đánh giá là một thành công đối với y học, vì trong điều trị ung thư vú, càng phát hiện bệnh sớm thì cơ hội chữa trị khỏi bệnh hoàn toàn càng cao.

Các chuyên gia, thông qua nhiều nghiên cứu và thí nghiệm lâm sàng, nhận định phương pháp chụp X-quang tuyến vú có khả năng hỗ trợ phát hiện ung thư vú ở giai đoạn sớm, đặc biệt là trường hợp ung thư chưa xâm lấn (hay còn gọi là carcinoma ống tuyến vú tại chỗ ductal carcinoma in situ). Khi được phát hiện bệnh sớm, người bệnh có cơ hội chữa khỏi hoàn toàn là rất cao, thậm chí có thể tiến hành phẫu thuật bảo tồn tuyến vú cho bệnh nhân.

Chụp X-quang tuyến vú là phương pháp sàng lọc ung thư vú nhanh, không gây xâm lấn và chi phí thấp. Vì vậy, những người khỏe mạnh, đặc biệt là nữ giới nên hình thành thói quen đi kiểm tra sàng lọc định kỳ từ 1-2 lần/năm tại bệnh viện để phát hiện sớm ung thư vú, qua đó có phương pháp điều trị hiệu quả và tăng khả năng chữa khỏi bệnh.

Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, việc chụp X-quang tuyến vú được khuyến cáo dành cho một số đối tượng thuộc một trong các trường hợp sau:

• Phụ nữ từ 40 tuổi trở lên: Ở độ tuổi này tỷ lệ mắc bệnh ung thư vú gia tăng đáng kể.
• Phụ nữ dưới 40 tuổi nhưng thể chất cơ thể khiến nguy cơ mắc ung thư vú cao do mang gen đột biến BRCA1 - BRCA2, trong gia đình có trường hợp mắc ung thư vú, đối với những người béo phì, bị tiểu đường, không sinh con, không cho con bú.... thì nên tiến hành chụp X-quang tuyến vú sàng lọc ung thư trước 5 năm so với khuyến cáo.
• Đối tượng có tuyến vú dày, nhiều mỡ; qua kiểm tra bằng siêu âm và lâm sàng nhưng không phát hiện hay không phát hiện rõ nét những bất thường tại tuyến vú.
• Đối tượng có những dấu hiệu bất thường ở vú như sự phát triển không đều 2 bên, sờ thấy khối và có cảm giác đau, đầu vú xuất hiện tình trạng chảy dịch, màu da vú thay đổi bất thường....

Chụp X-quang tuyến vú khi tiến hành chỉ sử dụng một lượng tia X nhỏ với cường độ thấp nên không gây ảnh hưởng tới sức khỏe.

Tuy nhiên, việc chụp X-quang tuyến vú chống chỉ định đối với những trường hợp phụ nữ mang thai 3 tháng đầu, phụ nữ mang thai những tháng sau nếu muốn tiến hành thì cần có sự hội chẩn và thống nhất giữa bác sĩ hình ảnh và bác sĩ lâm sàng. Ngoài ra, cần lưu ý đặc biệt với các trường hợp áp xe vú, đặt túi ngực...

Đối với phụ nữ chưa mãn kinh, việc chụp X-quang tuyến vú nên được tiến hành sau 1 tuần tính từ khi sạch kinh. Khi đó, nồng độ estrogen trong máu đã giảm bớt, tuyến vú bớt căng và giữ nước, giúp cho việc quan sát và chẩn đoán được chính xác hơn.

Vì vậy, hằng tháng sau khi kết thúc chu kỳ kinh nguyệt, chị em nên xoa nắn tuyến vú của mình, nếu phát hiện bất thường nên đến cơ sở y tế chuyên khoa để kiểm tra, qua đó có phương pháp điều trị kịp thời nếu mắc bệnh.

Ngoài ra, cần lưu ý rằng việc chụp X-quang tuyến vú cho kết quả bất thường không có nghĩa là trường hợp đó bị ung thư vú. Để xác định và cho kết luận chính xác người bệnh bị ung thư vú hay không, cần tiến hành các kỹ thuật khác như làm sinh thiết, chọc hút kim nhỏ hay được chỉ định làm siêu âm, xét nghiệm máu, chụp CT, chụp MRI....