Chống mệt mỏi và buồn ngủ khi đi xe

Buồn ngủ khi lái xe là một vấn đề nghiêm trọng ở tất cả các quốc gia trên thế giới. Nhưng nguy cơ về tai nạn luôn rình rập đe dọa tính mạng không chỉ của người điều khiển phương tiện bị buồn ngủ mà của cả những người tham gia giao không khác.

Buồn ngủ khi lái xe thường xảy ra khi người lái xe không ngủ đủ giấc, mất ngủ thường xuyên hoặc rối loạn giấc ngủ. Tuy nhiên thiếu ngủ đôi khi cũng có thể xảy ra do rối loạn giấc ngủ kéo dài mà không được điều trị hay do dùng thuốc, sử dụng chất kích thích hoặc yêu cầu công việc làm theo ca.

Ngủ gật trên xe rõ ràng là rất nguy hiểm tuy nhiên cảm giác mệt mỏi trong khi lái xe cũng có thể mang lại những hậu quả khôn lường.

• Buồn ngủ khiến người lái xe giảm khả năng tập trung, chú ý đến đường đi
• Giảm khả năng phản xạ trong trường hợp gặp những chướng ngại vật trên đường đi
• Hạn chế khả năng phanh hay bẻ lái đột ngột để tránh va chạm
• Ảnh hưởng đến khả năng ra quyết định tức thì

Theo ước tính, cứ 25 tài xế tham gia điều khiển phương tiện giao thông thì có 1 người ngủ gật trên vô lăng ít nhất một lần trong đời. Theo thống kê của Cục quản lý an toàn giao thông của Mỹ, hàng năm quốc gia này có khoảng 72.000 vụ tai nạn giao thông do lái xe buồn ngủ, dẫn đến cái chết cho khoảng 800 người và có đến 44.000 người bị thương.

Tuy nhiên trên thực tế con số tử vong do tai nạn giao thông liên quan đến việc tài xế buồn ngủ lên đến 6.000 và đó là hồi chuông cảnh báo không chỉ với nước Mỹ mà cho tất cả các quốc gia trên thế giới.

Những người có nhiều khả năng buồn ngủ khi lái xe nhất có thể kể đến là:

• Những lái xe không được ngủ đủ giấc, mất ngủ
• Những người lái xe dịch vụ như các phương tiện giao thông công cộng, xe kéo, xe bus hay taxi...
• Những nhân viên làm việc theo ca đặc biệt là những ca vào ban đêm hay những ca làm việc kéo dài
• Gặp các vấn đề về rối loạn giấc ngủ mà không được điều trị sớm như chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn, ngắt quãng khi thở...
• Một số lái xe thường xuyên phải sử dụng những loại thuốc có tác dụng phụ gây buồn ngủ

Trong trường hợp là người ngồi trên phương tiện giao thông, nên yêu cầu tài xế dừng xe nghỉ ngơi nếu phát hiện một số dấu hiệu sau:

• Ngáp hoặc chớp mắt thường xuyên, mắt đỏ, dáng vẻ lờ đờ, uể oải
• Không nhớ những quãng đường vừa đi qua
• Điều khiển xe lấn làn hoặc có dấu hiệu đánh võng

Trong trường hợp là lái xe, để bảo vệ tính mạng của bản thân cũng như các thành viên trên xe, khi cảm thấy những dấu hiệu của việc buồn ngủ cần ngay lập tìm một chỗ an toàn, yên tĩnh, không bị làm phiền bởi tiếng ồn, khóa cửa xe lại, chọn vị trí thoải mái trong xe để ngủ. Cố gắng ngủ ít nhất từ 15 đến 20 phút. Trong trường hợp công việc không quá gấp hãy để cơ thể được nghỉ ngơi thoải mái cho đến khi cảm thấy đủ sau đó mới thức dậy và tiếp tục cuộc hành trình.

Buồn ngủ và mệt mỏi khi lái xe là một phần trong cuộc sống đặc biệt là đối với những người đang phải bươn trải để kiếm sống. Điều quan trọng nhất cần biết đó là buồn ngủ khi lái xe nguy hiểm không kém gì say rượu hoặc sử dụng các chất kích thích như cần sa, ma túy.... Để chống mệt mỏi và buồn ngủ khi lái xe những biện pháp sau đây có thể mang lại hiệu quả:

• Lái xe cùng với một người khác: Đôi khi tình trạng buồn ngủ khi lái xe có thể được cải thiện một cách nhanh chóng với một giấc ngủ ngắn khoảng 15 đến 20 phút do đó không còn gì tuyệt vời hơn nếu có một người bạn đồng hành có thể thay phiên nhau điều khiển xe.

Đây cũng là cách phổ biến được áp dụng bởi những người lái xe container đường dài thường phải di chuyển từ 12 đến 15 tiếng mỗi ngày.

• Sử dụng một số loại thực phẩm chứa caffeine: Caffeine là chất kích thích phổ biến nhất trên thế giới và tất nhiên chúng được sử dụng một cách hợp pháp. Caffeine có tác dụng kích thích thần kinh giúp người sử dụng trở lên tỉnh táo, tập trung hơn. Một nghiên cứu năm 2012 cho thấy chỉ cần một cốc cà phê nhỏ cũng có thể giúp giảm tác động của việc thiếu ngủ lên những người lái xe đường dài. Thậm chí một nghiên cứu khác thực hiện năm 2013 còn cho thấy caffeine giúp làm giảm đáng kể số vụ tai nạn giao thông do lái xe buồn ngủ gây ra.

• Ngủ trước khi lái xe: Cố gắng hình thành thói quen chợp mắt khoảng 15 đến 30 phút trước mỗi lần lái xe đặc biệt là lái xe đường dài. Theo một nghiên cứu đáng tin cậy tiến hành năm 2012, một giấc ngủ, thậm chí chỉ là một giấc ngủ ngắn trước khi lái xe có thể giúp người tài xế cảm thấy tỉnh táo hoàn toàn trong cả quãng đường di chuyển.
• Nghe một số bài hát sôi động: Những bản nhạc yêu thích có thể giúp những người lái xe tỉnh táo và tập trung hơn. Theo một số nghiên cứu, việc nghe nhạc hoặc thậm chí hát theo lời bài hát giúp kích thích não bộ hoạt động, khiến tinh thần trở lên thoải mái và tỉnh táo qua đó cải thiện sự tập trung trong khi lái xe.

Trong trường hợp thường xuyên gặp phải tình trạng buồn ngủ khi điều khiển phương tiện tham gia giao thông như mắc các bệnh liên quan đến rối loạn giấc ngủ, bạn nên cân nhắc lựa chọn một trong các phương tiện giao thông dưới đây để di chuyển đến nơi cần đến:

• Nhờ người thân hoặc bạn bè đưa đến nơi cần đến
• Đi bộ hoặc xe đạp là một cách di chuyển an toàn và có lợi cho sức khỏe khi cần đến một số địa điểm không quá xa.
• Đi xe bus: Xe bus có thể không nhanh cũng như không đưa đến đúng địa điểm nhưng đây là một lựa chọn rất an toàn. Ngoài ra tàu điện ngầm, tàu hỏa, xe khách... cũng là những lựa chọn đáng để cân nhắc.
• Taxi: Tuy hơi tốn kém nhưng đây cũng là cách di chuyển an toàn và có thể đưa bạn đến đúng địa điểm mình cần.

Lái xe trong trạng thái mệt mỏi hay buồn ngủ không an toàn cho tính mạng của cả người lái cũng như những thành viên trên xe. Thậm chí lái xe khi buồn ngủ còn được đánh giá là nguy hiểm hơn so với lái xe trong khi say rượu hay sử dụng ma túy. Hãy dùng một chút cà phê hay nghe những bản nhạc yêu thích khi lái xe để giữ tinh thần luôn tỉnh táo. Ngoài ra, cần cân nhắc sử dụng các phương tiện giao thông khác trong trường hợp mắc các bệnh liên quan đến rối loạn giấc ngủ khiến cơ thể thường xuyên cảm thấy buồn ngủ và mệt mỏi khi lái xe.

Bài viết tham khảo nguồn: CDC, academic, webmd.com, healthline.com