Chẩn đoán phì đại lành tính tiền liệt tuyến trên siêu âm qua trực tràng

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Văn Hương - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Phương pháp chẩn đoán phì đại lành tính tiền liệt tuyến siêu âm qua trực tràng có thể cho hình ảnh rõ ràng nhất, tiếp cận để đánh giá một cách chính xác về kích thước, cũng như hình thái tổn thương, nhu mô và một số tổn thương xung quanh tiền liệt tuyến.

1. Phì đại lành tính tiền liệt tuyến là gì?

Phì đại lành tính tuyến tiền liệt (hay u xơ tiền liệt tuyến) là sự phì đại lành tính của tuyến tiền liệt, nguyên nhân gây ra bệnh là do sự tăng sản tế bào thành phần cấu trúc của tiền liệt tuyến, gây nên các triệu chứng rối loạn tiểu tiện, việc phát hiện và điều trị sớm sẽ tránh được những biến chứng. Phì đại tiền liệt tuyến lành tính có thể phát triển từ từ trong một thời gian dài mà không gây nên bất kỳ sự nguy hiểm nào. Tuy nhiên, vì tuyến bao quanh niệu đạo nên nếu bị phì đại tiền liệt tuyến sẽ gây nên một số biến chứng như:

Bí tiểu hoàn toàn hoặc không: Triệu chứng bí tiểu có thể xảy ra sau một thời gian dài khi người bệnh bị tình trạng rối loạn đi tiểu, cũng có khi triệu chứng này khởi phát đột ngột sau một thời gian tiềm ẩn lâu dài. Người bệnh có triệu chứng cảm thấy sự tắc nghẽn ở đường tiểu, khó có thể đi tiểu cho đến khi bị bí tiểu hoàn toàn. Ở giai đoạn biến chứng, người bệnh có thể rơi vào tình trạng tiểu không tự chủ, nước tiểu tràn thường xuyên.
Nhiễm khuẩn đường tiết niệu: Sự ứ đọng nước tiểu trong bàng quang tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển gây ra nhiều bệnh lý như: viêm bàng quang, viêm tinh hoàn, viêm tuyến tiền liệt, ... Bên cạnh đó, sự trào ngược nước tiểu lên thận có thể gây viêm thận, viêm bể thận ngược dòng, nặng hơn là việc có thể dẫn đến tình trạng nhiễm khuẩn huyết, làm nguy hiểm đến tính mạng.
Tổn thương bàng quang: Do rối loạn về tiểu tiện nên bàng quang phải chịu đựng tình trạng chứa đầy nước tiểu trong một thời gian dài dẫn đến việc suy yếu cơ bàng quang.

Phương pháp nội soi cắt tuyến tiền liệt phì đại lành tính — Phì đại lành tính tiền liệt tuyến

Tổn thương thận: Sự ứ đọng nước tiểu lâu ngày sẽ ảnh hưởng đến chức năng thận, làm suy giảm chức năng thận và sẽ dần diễn tiến đến suy thận.
Đi tiểu có máu: Tình trạng đi tiểu có máu ít gặp hơn, thường ở đầu bãi, nhưng cũng có trường hợp đi tiểu nhiều máu và có cả cục máu đông.

Phì đại tiền liệt tuyến lành tính cũng ảnh hưởng nặng nề tới tâm lý và suy giảm sức khỏe tình dục của do gặp những triệu chứng đau buốt khi quan hệ tình dục hay tăng nguy cơ vô sinh. Ngoài ra bệnh phì đại lành tính tuyến tiền liệt còn gây nên một số bệnh lý toàn thân kèm theo như: bệnh lý tim mạch, tăng huyết áp, chấn thương,...

2. Chẩn đoán phì đại lành tính tiền liệt tuyến trên siêu âm qua trực tràng

Phương pháp chẩn đoán phì đại lành tính tiền liệt tuyến siêu âm qua trực tràng có thể cho hình ảnh rõ ràng nhất, tiếp cận để đánh giá chính xác nhu mô, hình thái tổn thương, kích thước cũng như các tổn thương xung quanh tuyến tiền liệt.

2.1. Chỉ định và chống chỉ định

Phương pháp chẩn đoán phì đại lành tính tiền liệt tuyến qua siêu âm trực tràng chỉ định khi:

Người bệnh có triệu chứng bất thường tiểu tiện.
Khi siêu âm qua thành bụng có bất thường
Xét nghiệm PSA > 10ng/l và thăm khám trực tràng sờ thấy nhân tổn thương cứng chắc.

Phương pháp chẩn đoán phì đại lành tính tiền liệt tuyến qua siêu âm trực tràng chống chỉ định khi:

Trong trường hợp bị nhiễm trùng nặng
Rối loạn đông máu, suy kiệt cơ thể...
Các bệnh lý tim mạch, hô hấp, trĩ nội
Hẹp trực tràng do u hay viêm nhiễm.

Sinh thiết tiền liệt tuyến — Phương pháp chẩn đoán phì đại lành tính tiền liệt tuyến qua siêu âm trực tràng

2.2. Các bước thực hiện

Các bước thực hiện thủ thuật siêu âm qua trực tràng để chẩn đoán phì đại lành tính tiền liệt tuyến gồm:

Bước 1: Y, bác sĩ tẩy sạch trực tràng cho người bệnh trước khi thực hiện siêu âm. Pha 2 lít nước với thuốc Fortran và uống trong vòng 2 giờ đồng hồ.
Bước 2: Yêu cầu người bệnh nằm nghiêng quay lưng về phía bác sĩ, co chân đẻ 2 đầu gối áp sát vào ngực. Sau đó, bác sĩ khám và đánh giá sơ bộ vùng hậu môn và phần mềm xung quanh...
Bước 3: Dùng bao cao su và bôi một lớp gel vào đầu dò để giúp dẫn truyền âm bên ngoài. Sau đó đưa đầu dò từ từ qua hậu môn với lực nhẹ.
Bước 4: Sau khi đưa đầu dò qua cơ vòng hậu môn và có được hình ảnh của tiền liệt tuyến, người thực hiện thao tác siêu âm lựa đầu dò với lực nhẹ để có được hình ảnh rõ nét và tốt của tiền liệt tuyến.
Bước 5: Khi có nghi ngờ nên tiến hành sinh thiết dưới hướng dẫn của siêu âm qua đường trực tràng, nếu có nhân hay vùng nghi ngờ tổn thương ung thư thì lấy thêm một mẫu sinh thiết cùng vị trí đó.
Bước 6: Đem mẫu sinh thiết đặt trong các lọ chứa dung dịch giữ bệnh phẩm và đánh số vị trí lấy mẫu lên từng lọ. Gửi mẫu sinh thiết đến khoa Giải phẫu bệnh để làm các xét nghiệm cần thiết.