Bệnh động kinh vắng ý thức là gì?

Người bị động kinh vắng ý thức thường đột ngột rơi vào trạng thái ngây người ra, như đang nhìn bất thần vào khoảng không trong vòng nhiều giây. Sau đó sẽ nhanh chóng tỉnh lại bình thường. Các biểu hiện của cơn vắng ý thức thoáng qua rất nhẹ, khó phát hiện nhưng không có nghĩa là không nguy hiểm, đặc biệt là đối với trẻ em.

Cơn vắng ý thức ở trẻ em thường có triệu chứng chính là nhìn chằm chằm vào khoảng trống, không phản ứng. Chúng ta có thể dễ nhầm lẫn với mất sự tập trung khoảng 10 giây, thậm chí kéo dài tới hơn 20 giây. Các triệu chứng của động kinh vắng ý thức có thể kể chi tiết gồm:

• Đột ngột ngừng chuyển động, nhưng không té ngã
• Liếm môi
• Giật mí mắt, chớp mắt
• Chà xát ngón tay
• Các chuyển động nhỏ ở cả hai tay

Sau cơn vắng ý thức thoáng qua này, trẻ trở về trạng thái bình thường và không có ý thức về sự việc đã xảy ra. Trẻ cũng có thể có triệu chứng co giật trong một khoảng thời gian trước khi người lớn nhận thấy các cơn co giật vì chúng diễn ra rất ngắn, nhanh. Động kinh vắng ý thức có thể xảy ra liên tục hàng tuần, hàng tháng trước khi người khác nhận ra. Điều này ảnh hưởng đến khả năng tập trung, sa sút trong chuyện học tập của trẻ, cũng là nguy cơ tiềm ẩn nguy hiểm trong các hoạt động thường ngày của trẻ như khi đang bơi lội, xảy ra động kinh vắng ý thức có thể dẫn đến chết đuối.

Các triệu chứng bệnh động kinh vắng ý thức ở trẻ bình thường không gây ra nguy hiểm, tuy nhiên cha mẹ cần chú ý trong các trường hợp sau cần đưa con đến gặp bác sĩ ngay:

• Trẻ lên cơn co giật, có các triệu chứng co giật
• Cơn động kinh tiếp tục xảy ra mặc dù đã cho trẻ uống thuốc chống động kinh
• Trẻ có hành vi tự động kéo dài đến vài phút thậm chí là vài giờ, các hoạt động không có nhận thức, nhầm lẫn kéo dài
• Co giật dài hơn 5 phút

Cơn vắng ý thức có thể do di truyền. Co giật là do xung điện bất thường từ tế bào thần kinh tại não. Các tế bào thần kinh của não thường gửi tín hiệu điện, hóa học qua các khớp thần kinh kết nối chúng. Ở người động kinh, hoạt động của não bị thay đổi, trong động kinh vắng ý thức, các tín hiệu điện này lặp đi lặp lại trong 3 giây. Đôi khi ánh đèn nhấp nháy hoặc tình trạng tăng thông khí làm khởi phát bệnh động kinh vắng ý thức.

Một số yếu tố sau có nguy cơ cao gây nên động kinh vắng ý thức ở trẻ:

• Trẻ ở độ tuổi từ 4- 14 có nguy cơ cao
• Trẻ nữ có nguy cơ cơn vắng ý thức hơn trẻ nam
• Gia đình có tiền sử bị bệnh động kinh

Một số trẻ có cơn giống như động kinh vắng ý thức nhưng không phải thường xảy ra ở trẻ tự kỷ, chậm phát triển tâm thần, rối loạn thiếu chú ý, tăng hoạt động. Để chẩn đoán chính xác các tình trạng bệnh động kinh vắng ý thức trẻ cần được thực hiện các phương pháp chẩn đoán gồm:

• Điện não đồ - EEG: để đo các sóng hoạt động điện của não, bệnh nhân được yêu cần thở nhanh và sâu, nhìn vào ánh sáng nhấp nháy với mục đích gây khởi phát cơn động kinh
• Chụp Scan não, chụp cộng hưởng từ não cho ra những hình ảnh chi tiết của não, giúp loại trừ nguyên nhân như đột quỵ, u não. Đối với trẻ dưới 5 tuổi khi thực hiện phương pháp chẩn đoán này cần sử dụng thuốc an thần.

Sử dụng thuốc có khả năng giảm bớt tần số xuất hiện hoặc loại trừ các cơn động kinh vắng ý thức là phương pháp điều trị phổ biến hiện nay. Tùy vào tình trạng của người bệnh sau khi được chẩn đoán, kết luận, bác sĩ sẽ cho sử dụng các loại thuốc như:

• Ethosuximide (Zarontin): thuốc phổ biến điều trị bệnh động kinh vắng ý thức mà các bác sĩ sử dụng. Hầu hết các trường hợp như buồn nôn, nôn, buồn ngủ, khó ngủ, hiếu động thái quá.
• Axit valproic (Depakine): bé gái bị động kinh vắng cơn ý thức nên tiếp tục dùng thuốc khi trưởng thành dưới sự hướng dẫn của bác sĩ để hạn chế những nguy cơ tiềm ẩn của axit valproic. Axit valproic có liên quan đến nguy cơ dị tật bẩm sinh cao ở trẻ sơ sinh, do đó phụ nữ không nên sử dụng thuốc trong khi mang thai hoặc khi cố gắng thụ thai. Axit valproic có thể sử dụng ở trẻ em có cả động kinh vắng ý thức và co cứng – co giật (động kinh cơn lớn).
• Lamotrigine (Lamictal): loại thuốc này ít hiệu quả hơn so với ethosuximide hoặc axit valproic, nhưng nó có ít tác dụng phụ hơn với người bệnh. Người bệnh chỉ có thể phát ban và buồn nôn khi sử dụng loại này điều trị động kinh vắng ý thức.

Phần lớn trẻ động kinh vắng ý thức sử dụng thuốc điều trị có thể ngưng thuốc chống động kinh khi không xảy ra cơn trong vòng 2 năm, dưới sự giám sát, kiểm tra thường xuyên của bác sĩ.

Trẻ động kinh vắng ý thức có thể phải dùng thuốc chống động kinh suốt đời để phòng ngừa co giật, có nguy cơ mắc cơn động kinh lớn. Ngoài ra có thể nói đến các biến chứng, ảnh hưởng khác như khó khăn trong học tập, sinh hoạt, hành vi và các vấn đề cách ly xã hội trong tương lai.

Người bệnh động kinh vắng ý thức cần có chế độ ăn giàu chất béo và ít carbohydrate giúp cải thiện khả năng kiểm soát động kinh. Tuy nhiên chỉ nên áp dụng chế độ ăn này khi thuốc không kiểm soát được cơn co giật.

Bên cạnh đó chế độ sinh hoạt ngủ đủ giấc, uống thuốc đúng chỉ định, đúng giờ là cách để điều trị bệnh hiệu quả. Hạn chế lái xe, giải trí quá sức, không bơi lội khi một mình để hạn chế nguy cơ nguy hiểm với các cơn vắng ý thức.