Thuốc tránh thai khẩn cấp: Những câu hỏi và lo lắng

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ khoa sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Thuốc tránh thai khẩn cấp là loại thuốc được sử dụng để làm giảm nguy cơ có thai ngoài ý muốn sau khi quan hệ tình dục không được bảo vệ. Tuy nhiên, thuốc chỉ được sử dụng trong tình trạng bất khả kháng và được sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Nếu lạm dụng thuốc tránh thai khẩn cấp có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng như rối loạn kinh nguyệt, teo niêm mạc tử cung hoặc làm mỏng niêm mạc tử cung, và thậm chí có thể gây vô sinh ở phụ nữ.

Thuốc tránh thai khẩn cấp được sử dụng sau khi quan hệ tình dục không được bảo vệ có tác dụng để ngăn ngừa việc mang thai. Thuốc có tác dụng dừng hoặc trì hoãn việc phóng trứng ra khỏi buồng trứng cho đến khi tình trùng không hoạt động trong cơ thể của người phụ nữ. Bên cạnh đó, nó còn ngăn không cho tinh trùng thụ tinh với trứng. Tuy nhiên, thuốc tránh thai khẩn cấp sẽ không hoạt động khi trứng đã được thụ tinh và làm tổ ở tử cung. Thêm vào đó, nó cũng sẽ không làm hại đến phôi thai khi đang phát triển. Tuỳ thuộc vào nhãn hiệu và liệu lượng của thuốc, có thể uống thuốc tránh thai khẩn cấp 1 viên hoặc 2 viên.

Video đề xuất:

Thuốc tránh thai khẩn cấp hoạt động như thế nào?

2.1. Sử dụng thuốc kháng sinh cùng với thuốc tránh thai khẩn cấp ảnh hưởng đến hoạt động của thuốc tránh thai không?

Hầu hết các loại kháng sinh không ảnh hưởng khi sử dụng cùng với thuốc tránh thai khẩn cấp. Tuy nhiên, hiện nay người ta lại nghĩ rằng các loại thuốc kháng sinh tương tác với các thuốc tránh thai nội tiết tố làm giảm hiệu quả của cả hai loại thuốc. Một số kháng sinh bao gồm rifampicin và rifabutin đều có thể làm tăng các enzyme trong cơ thể, điều này sẽ ảnh hưởng đến sử dụng tránh thuốc thai bằng nội tiết. Tuy nhiên, khi sử dụng các loại thuốc này nên sử dụng thêm một số biện pháp tránh thai bổ sung khác như sử dụng bao cao su.

2.2. Thuốc tránh thai khẩn cấp có thể mua ở đâu?

Thuốc tránh thai khẩn cấp có thể được nhận miễn phí từ một số địa điểm như:

• Phòng khám thai
• Một số hiệu thuốc
• Hầu hết các phòng khám sức khỏe sinh sản

Hoặc có thể mua thuốc tránh thai khẩn cấp Levonelle và EllaOne ở hầu hết các hiệu thuốc.

• Levonelle có thể được sử dụng trong vòng 72 giờ (3 ngày) sau khi quan hệ tình dục không được bảo vệ, nhưng hiệu quả nhất nếu được thực hiện trong vòng 12 giờ sau khi quan hệ. Giá của thuốc có mức giao động khác nhau. Nếu như bạn từ 16 tuổi trở lên có thể tự mua thuốc tránh thai khẩn cấp Levonelle không cần đơn của bác sĩ.

• EllaOne có thể được sử dụng trong vòng 120 giờ (5 ngày) sau khi quan hệ tình dục không được bảo vệ. Tuy nhiên, hiệu quả quả nhất của thuốc sẽ được thực hiện càng sớm càng tốt sau khi quan hệ tình dục. Và với loại thuốc này giá cả giao động cũng khác nhau. EllaOne có thể bán cho những người dưới 16 tuổi mà không cần kê đơn của bác sĩ.

2.3. Làm thế nào để phát huy hiệu quả của thuốc tránh thai khẩn cấp?

Thuốc tránh thai khẩn cấp sẽ có hiệu lực cao nhất khi được sử dụng ngay sau quan hệ tình dục không an toàn. Cả hai loại thuốc tránh thai khẩn cấp là Levonelle và EllaOne đều thực hiện có hiệu quả trước khi phóng trứng ra khỏi buồng trứng (rụng trứng). Sự rụng trứng được kích hoạt bởi sự gia tăng của Luteinizing hormone (hormone LH). Trong trường hợp Levonelle không có hiệu quả sau khi mức hormone LH bắt đầu tăng. Nhưng, với EllaOne thì lại tiếp tục có hiệu lực ở chu kỳ sau.

Một nghiên cứu đánh giá năm 2017 về bằng chứng ước tính rằng khoảng 1 đến 2% phụ nữ sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp EllaOne sau khi quan hệ tình dục không được bảo vệ an toàn sẽ mang thai. Khi so sánh với Levonella cho thấy, ước tính 0,6 đến 2,6% phụ nữ sử dụng thuốc này sau khi quan hệ tình dục không có biện pháp bảo vệ.

Hiệu quả của cả hai loại thuốc tránh thai khẩn cấp này có thể bị giảm nếu phụ nữ có chỉ số khối cơ thể (BMI) cao. Điều này có thể làm cho việc cung cấp ước tính chính xác của hai loại thuốc này trở nên khó khăn hơn.

2.4. Có thể sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp sau khi sinh hoặc đang cho con bú không?

Bạn có thể mang thai sớm trở lại sau khi sinh em bé hoặc ngay cả khi đang cho con bú hoặc thậm chí là khi kinh nguyệt chưa trở lại sau quá trình sinh nở. Bởi vì, buồng trứng vẫn thường giải phóng một quả trứng (rụng trứng) trước khoảng 2 tuần khi kỳ kinh đến. Để sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp sau khi sinh, bạn có thể nên thảo luận với bác sĩ để có thể được tư vấn và có lựa chọn phù hợp. Ví dụ chỉ dùng thuốc tránh thai khẩn cấp có chứa pro-estrogen ( hiệu quả 99% nếu dùng đúng theo hướng dẫn).

Trong trường hợp đang cho con bú, hoặc có vấn đề về sức khỏe hoặc có nguy cơ bị đông máu thì không nên tự ý sử dụng các loại thuốc tránh thai khẩn cấp khi chưa có sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.

2.5. Nếu đang uống thuốc tránh thai khẩn cấp và bị tiêu chảy thì xử lý thế nào?

Có thể sẽ phụ thuộc vào thời gian bạn bị bệnh tiêu chảy. Nếu bạn bị ốm (nôn mửa) trong 2 giờ sau khi uống thuốc thì có lẽ thuốc sẽ không được hấp thụ vào cơ thể. Khi đó, bạn nên uống một viên khác ngay lập tức. Nếu bạn tiếp tục ốm hoặc bị tiêu chảy trong hơn 24 giờ, điều này có nghĩa là sự bảo vệ của thuốc sẽ bị ảnh hưởng. Lúc này, bạn nên sử dụng thêm biện pháp tránh thai khác chẳng hạn như sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục.

2.6. Nếu tôi uống thuốc tránh thai khẩn cấp thì test thử thai có hiệu quả không?

Không có biện pháp tránh thai nào hiệu quả 100%, vì vậy nếu cảm thấy không yên tâm thì bạn nên kiểm tra bằng test thử thai.

Các phương pháp tránh thai nội tiết tố - chẳng hạn như thuốc tránh thai, thuốc tránh thai khẩn cấp, que cấy tránh thai hoặc thuốc tiêm tránh thai - đều có chứa hormone estrogen và pro-estrogen. Chúng đều có tác dụng làm thay đổi sự cân bằng hormone của phụ nữ. Tuy nhiên, hormone này sẽ không ảnh hưởng đến kết quả của test thử thai vì chúng không sử dụng để đo xem bạn có thai hay không.

Khi có kết quả thử thai âm tính, điều đó có nghĩa rằng kết quả của bạn sẽ có thể có ý nghĩa khác nhau như:

• Thứ nhất, nó có nghĩa là bạn không có thai hoặc bạn đã làm xét nghiệm quá sớm (làm xét nghiệm sớm có thể rơi vào đúng ngày bắt đầu rụng trứng). Để khắc phục tình trạng này, có thể làm xét nghiệm lần thứ hai vào một vài ngày sau đó hoặc đến gặp bác sĩ để được tư vấn.
• Kết quả âm tính có thể là do hẹn giờ kiểm tra không chính xác. Chẳng hạn như, nếu bạn lấy mẫu nước tiểu để xét nghiệm và không tiến hành trong vòng 15 phút thì nó sẽ ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm
• Hoặc có thể do uống quá nhiều nước làm cho nước tiểu bị pha loãng. Điều này có thể làm ảnh hưởng đến nồng độ HCG trong mẫu xét nghiệm dẫn đến cho kết quả sai lệch.

2.7. Thuốc tránh thai khẩn cấp cho nam giới

Trong những năm qua, có rất ít thay đổi về biện pháp tránh thai của nam so với nữ giới. Mặc dù, đã có nhiều nghiên cứu về thuốc tránh thai khẩn cấp cho nam, nhưng thuốc vẫn chưa sẵn có để sử dụng. Và hiện tại, phương pháp tránh thai dành cho nam giới có thể là:

• Bao cao su. Một hình thức ngăn không cho tinh trùng gặp trứng hay không cho tinh trùng thụ tinh với trứng.
• Thắt ống dẫn tinh: Đây là một thủ thuật, và nó có thể là giải pháp tránh thai vĩnh viễn có tác dụng năng tinh trùng được xuất tinh từ dương vật
• Hoặc có thể sử dụng biện pháp xuất tinh ngoài âm đạo. Tuy nhiên, đây là phương pháp không được khuyến khích, bởi vì tinh trùng có thể được giải phóng trước khi xuất tinh.

Thuốc tránh thai khẩn cấp chỉ nên sử dụng trong tình hình khẩn cấp và được sự chỉ định của bác sĩ. Nếu lạm dụng thuốc tránh thai khẩn cấp gây nguy hiểm nghiêm trọng đến sức khỏe sinh sản của người phụ nữ, và thậm chí có thể gây vô sinh. Vì vậy, để tránh rủi ro khi sử dụng thuốc bạn nên đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng, đồng thời nên nhờ sự tư vấn và hướng dẫn của các bác sĩ chuyên khoa.

Video đề xuất:

Chăm sóc sức khỏe phụ nữ mang thai: Cẩm nang mẹ bầu cần biết

Nguồn tham khảo: nhs.uk, familyplanning.org.nz