Mối liên quan giữa bệnh hen và thai kỳ

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Trần Thị Diễm Trang - Bác sĩ Nội hô hấp - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Bệnh hen và thai kỳ có thể tác động qua lại lẫn nhau qua nhiều cơ chế sinh bệnh học. Khi mang thai, 1/3 trường hợp bị hen sẽ nặng hơn, 1/3 trường hợp bệnh hen nhẹ hơn và 1/3 trường hợp hen sẽ không thay so với trước khi có thai.

Những trường hợp bệnh hen khi mang thai trở nặng hơn thường xảy ra vào tháng thứ 6, 7 của thai kỳ và sẽ nhẹ dần vào những tuần lễ cuối. Cơn hen cấp hiếm khi xảy ra trong quá trình chuyển dạ. Bệnh hen sẽ tác động xấu đến sức khoẻ cả mẹ lẫn con nếu như không được kiểm soát tốt. Các nguy cơ biến chứng có thể xảy ra ở mẹ như tiền sản giật, xuất huyết âm đạo bất thường hay làm tăng tình trạng nôn nghén. Các nguy cơ ảnh hưởng đối với thai nhi gồm chậm phát triển bào thai, sinh non, sinh nhẹ ký hoặc tăng tử vong chu sinh.

Các loại thuốc điều trị hen đa số là an toàn trong thai kỳ nên lợi ích của việc kiểm soát hen tốt bằng thuốc cao hơn nhiều so với tác dụng phụ do thuốc đem lại cho cả mẹ và con. Do vậy, kiểm soát hen tốt ở phụ nữ có thai là mục tiêu cần đạt được và điều này đã được chứng minh là đem lại nhiều lợi ích cho sức khoẻ cả mẹ và con.‬

Hầu hết các bệnh nhân bị hen phế quản có thể mang thai và sinh nở một cách bình thường như những người khoẻ mạnh khác. Tuy nhiên, có một số trường hợp hen nặng, không được kiểm soát tốt, có thể sẽ gây ra những tác động tiêu cực trên thai do tình trạng thiếu oxy và thiếu máu kéo dài.

Một số nghiên cứu trong khoảng 2 thập kỷ gần đây cho rằng, hen phế quản ở bà bầu có nguy cơ gây sinh non, thai bị nhẹ cân hoặc mắc một số bệnh lý (nhịp tim nhanh, co giật, hạ đường huyết...) cao hơn so với những bà mẹ không mắc bệnh. Tuy nhiên, nguy cơ này là rất nhỏ nếu như hen phế quản được điều trị ổn định và nó hoàn toàn có thể được giảm thiểu bằng cách duy trì sự kiểm soát bệnh tối ưu trong suốt thời kỳ mang thai.

• Điều trị kiểm soát bệnh hen:

Với những phụ nữ đang mang thai, mục tiêu, nguyên tắc và cường độ điều trị hen phế quản vẫn tương tự như ở người không mang thai. Thường xuyên đi khám tại các cơ sở y tế thì những sản phụ bị hen phế quản sẽ có điều kiện rất thuận lợi để có thể kiểm soát được bệnh một cách tối ưu.

Các thuốc dùng trong điều trị hen ở những người mang thai cũng sẽ không có sự khác biệt đáng kể nào so với những người không mang thai. Tất cả các thuốc thường dùng trong điều trị hen như cường bêta 2, corticosteroid dạng hít đều có thể được sử dụng một cách an toàn trong thai kỳ.

• Điều trị những cơn hen cấp:

Cũng giống như với cách điều trị kiểm soát bệnh, việc điều trị cơn hen phế quản cấp ở những phụ nữ mang thai sẽ không có nhiều khác biệt so với những người không mang thai. Những loại thuốc thường dùng trong xử trí cơn hen cấp ví dụ như cường bêta 2 đường khí dung hoặc tiêm truyền, Diaphyllin, corticosteroid tiêm truyền và thở oxy đều có thể được chỉ định một cách an toàn ở những phụ nữ có thai. Việc chụp X-quang lồng ngực nên được hạn chế tối đa để tránh cho thai nhi phải tiếp xúc với các bức xạ ion hóa.

Tóm lại, việc điều trị hen phế quản ở phụ nữ có thai không có sự khác biệt đáng kể so với những người không mang thai. Ưu tiên hàng đầu của việc điều trị này chính là giảm đến mức tối đa các triệu chứng của bệnh và tất cả các thuốc điều trị hen đều an toàn với thai.

Cuối cùng, một điều quan trọng cần được lưu ý đó là: nguy cơ đối với thai nhi nếu bệnh hen không được kiểm soát tốt sẽ là cao hơn rất nhiều so với độc tính của thuốc. Do đó, những bệnh nhân bị hen phế quản khi có thai không nên tự ý ngừng hoặc giảm liều điều trị mà không có ý kiến của các bác sĩ chuyên khoa.