Kết hợp estrogen và progestin (liệu pháp hormon buồng trứng)

Estrogen và progestin là các nội tiết tố nữ. Chúng được cơ thể tiết ra để đảm bảo sự phát triển giới tính bình thường và duy trì chu kỳ kinh nguyệt trong độ tuổi sinh sản ở nữ giới.

Buồng trứng bắt đầu giảm sản xuất estrogen sau khi phụ nữ mãn kinh. Estrogen được chỉ định bổ sung để bù đắp sự thiếu hụt estrogen tự nhiên của cơ thể. Estrogen giúp giảm nhẹ các triệu chứng của mãn kinh, như bốc hỏa, ra mồ hôi bất thường, ớn lạnh, mệt mỏi hay chóng mặt. Progestin được sử dụng để điều hòa tác dụng của estrogen.

Một số lí do để chỉ định estrogen:

• Bù đắp thêm vào lượng estrogen thiếu hụt do cơ thể không sản xuất đủ, chẳng hạn như trường hợp mãn kinh. Estrogen cũng giúp cải thiện một tình trạng xuất hiện ở vùng da sinh dục là teo âm hộ hoặc teo âm đạo.
• Giúp phòng tránh loãng xương khi phụ nữ trải qua giai đoạn mãn kinh.

Estrogen cũng có thể được bác sĩ chỉ định trong nhiều tình huống khác.

Hiện không có bất kì bằng chứng y học nào ủng hộ cho quan điểm sử dụng estrogen giúp bệnh nhân trở nên trẻ trung, giúp da mềm mịn hay trì hoãn sự xuất hiện của các nếp nhăn. Cũng không có bằng chứng chứng minh sử dụng estrogen khi mãn kinh làm giảm các triệu chứng cảm xúc và thần kinh, trừ khi các triệu chứng đó bắt nguồn từ các các triệu chứng mãn kinh khác, ví dụ như bốc hỏa.

Các thuốc kết hợp estrogen và progestin thường được sản xuất dưới dạng viên nén hoặc viên nén có thể nhai được.

• Dị ứng: Hãy thông báo cho bác sĩ nếu có tiền sử dị ứng, đặc biệt là dị ứng thuốc.
• Tuổi cao: Có nhiều loại thuốc không được nghiên cứu đầy đủ trên đối tượng người cao tuổi, do đó không thể xác định chính xác thuốc có hoạt động tương tự như trên cơ thể người trẻ tuổi hay không, và cũng không thể khẳng định với người cao tuổi thuốc có tác dụng không mong muốn nào khác hay có thể gây ra trạng thái bất thường nào không. Hiện không có thông tin đặc biệt nào khi sử dụng estrogen và progestin ở người cao tuổi so với các nhóm tuổi khác.
• Mang thai: Không nên sử dụng estrogen và progestin khi mang thai hoặc ngay sau sinh. Mang thai thường không xảy ra ở giai đoạn phụ nữ mãn kinh.
• Cho con bú: Estrogen và progestin có thể đi vào sữa mẹ, cũng như có thể thay đổi thành phần hoặc làm giảm số lượng sữa mẹ, do đó không nên sử dụng khi cho con bú.
• Tương tác thuốc: Mặc dù một số thuốc không nên sử dụng cùng nhau, nhưng trong một số trường hợp hai thuốc khác nhau có thể sử dụng cùng nhau dù tương tác thuốc có thể xảy ra. Trong trường hợp này bác sĩ có thể thay đổi liều thuốc. Nếu đang sử dụng bất kì loại thuốc nào đều cần thông báo cho bác sĩ để cân nhắc về tương tác thuốc.

Sử dụng estrogen và progestin cùng với bất kì loại thuốc nào dưới đây đều không được khuyến cáo, và bác sĩ có thể ngừng chỉ định hoặc thay đổi bằng một loại thuốc khác:

Sử dụng estrogen và progestin với bất kì loại thuốc nào dưới đây thường không được khuyến cáo, nhưng có thể sử dụng trong một số trường hợp bắt buộc, và bác sĩ có thể giảm liều cũng như thay đổi thời gian sử dụng thuốc:

• • Amifampridine
  • Anagrelide
  • Apalutamide
  • Aprepitant
  • Armodafinil
  • Boceprevir
  • Bosentan
  • Brigatinib
  • Bupropion
  • Carbamazepine
  • Ceritinib
  • Conivaptan
  • Dabrafenib
  • Darunavir
  • Dexamethasone
  • Donepezil
  • Efavirenz
  • Elagolix
  • Encorafenib
  • Enzalutamide
  • Erdafitinib
  • Eslicarbazepine Acetate
  • Etravirine
  • Fosaprepitant
  • Fosnetupitant
  • Fosphenytoin
  • Glecaprevir
  • Griseofulvin
  • Isotretinoin
  • Ivosidenib
  • Lesinurad
  • Lixisenatide
  • Lorlatinib
  • Lumacaftor
  • Mitotane
  • Modafinil
  • Nafcillin
  • Netupitant
  • Nevirapine
  • Oxcarbazepine
  • Paclitaxel
  • Paclitaxel Protein-Bound
  • Phenobarbital
  • Phenytoin
  • Pibrentasvir
  • Piperaquine
  • Pitolisant
  • Pixantrone
  • Prednisone
  • Primidone
  • Rifabutin
  • Rifampin
  • St John's Wort
  • Sugammadex
  • Theophylline
  • Tizanidine
  • Topiramate
  • Ulipristal
  • Valproic Acid
• Tương tác khác: Một số thuốc cần tránh ăn một số thức ăn nhất định. Rượu và thuốc lá cũng có thể gây ra tương tác với thuốc. Hãy tham vấn thêm với bác sĩ.
• Các vấn đề khác: Tiền sử bệnh có thể có ảnh hưởng tới việc sử dụng thuốc, hãy thông báo đầy đủ cho bác sĩ, đặc biệt khi có một trong các vấn đề dưới đây:
  • Hen phế quản
  • Tăng hoặc giảm calci máu
  • Đái tháo đường
  • Động kinh
  • Bệnh tim mạch
  • Bệnh thận
  • Các khối u gan lành tính
  • Lupus ban đỏ hệ thống
  • Đau đầu migraine
  • Bệnh porphyria - estrogen có thể làm bệnh nặng hơn
  • Bệnh huyết khối lòng mạch (hoặc từng bị do sử dụng estrogen)
  • Ung thư vú
  • Ung thư xương
  • Ung thư tử cung
  • U xơ tử cung
  • Thay đổi cơ quan sinh dục hoặc chảy máu âm đạo không rõ lí do
  • Lạc nội mạc tử cung
  • Sỏi túi mật
  • Nồng độ cholesterol hoặc triglyceride cao
  • Bệnh gan
  • Viêm tụy cấp
  • Thiểu năng giáp trạng
  • Thay đổi thị lực
  • Lồi mắt
  • Nhìn đôi
  • Mất thị lực một phần hoặc hoàn toàn

Sử dụng estrogen và progestin cần tuân theo đúng chỉ định của bác sĩ. Nên uống thuốc vào một giờ cố định trong ngày để tránh quên uống thuốc cũng như giảm khả năng xảy ra các tác dụng không mong muốn.

Khi uống estrogen và progestin, bệnh nhân có thể xuất hiện buồn nôn và nôn trong vài tuần đầu tiên, tuy nhiên sẽ tự biến mất. Có thể giảm hoặc phòng tránh hiện tượng này bằng cách uống thuốc trong hoặc ngay sau bữa ăn.

Nếu lỡ quên uống thuốc, hay uống ngay khi nhớ ra. Nếu thời điểm phát hiện ra quên uống thuốc đã quá gần với thời gian uống liều tiếp theo, hãy bỏ qua liều thuốc đã quên, không tự ý nâng gấp đôi liều thuốc uống.

Trong quá trình điều trị, cần tái khám định kỳ theo chỉ định của bác sĩ. Nếu xuất hiện bất kỳ vấn đề bất thường nào, thông báo ngay cho bác sĩ.

Phụ nữ hiếm khi gặp phải tác dụng không mong muốn mức độ nặng khi điều trị bằng estrogen thay thế. Sử dụng estrogen kéo dài đã được báo cáo làm tăng nguy cơ ung thư tử cung ở phụ nữ mãn kinh. Nguy cơ dường như tăng theo liều và thời gian sử dụng. Khi chỉ sử dụng liều thấp và với thời gian dưới 1 năm, nguy cơ sẽ là thấp. Nguy cơ cũng sẽ giảm xuống khi estrogen được dùng kết hợp với progestin. Hiện mối liên quan giữa sử dụng estrogen và ung thư vú còn nhiều tranh cãi.

Nếu xuất hiện bất kỳ tác dụng không mong muốn nào, hãy thông báo ngay cho bác sĩ. Các tác dụng không mong muốn có thể xảy ra là:

• Thường gặp:
  • Vú đau hoặc tăng nhạy cảm
  • Chóng mặt, nhạy cảm với ánh sáng
  • Đau đầu
  • Tăng cân nhanh
  • Phù chi dưới
  • Chảy máu âm đạo
• Hiếm gặp:
  • Khối bất thường ở vú
  • Âm đạo tiết dịch bất thường
  • Vú tiết dịch
  • Buồn nôn, nôn
  • Đau ngực, háng, cẳng chân (đặc biệt là bắp chân)
  • Đau bụng
  • Đau hoặc nặng khung chậu
  • Đau đầu đột ngột hoặc nghiêm trọng
  • Khó thở đột ngột không thể giải thích
  • Thất điều
  • Đột ngột nói khó
  • Đột ngột thay đổi thị lực
  • Chân tay vô lực
  • Vàng da, vàng mắt

Một số tác dụng không mong muốn sẽ tự biến mất mà không cần can thiệp. Nếu một trong số các tác dụng không mong muốn sau không hết hoặc gây ảnh hưởng nhiều tới cuộc sống bệnh nhân, hãy tham vấn bác sĩ:

• Đau lưng
• Chướng bụng
• Chóng mặt
• Mệt mỏi
• Các triệu chứng giống bệnh cúm
• Trầm cảm
• Đau cơ
• Nôn
• Viêm âm đạo

Trong trường hợp xuất hiện bất kỳ vấn đề bất thường nào, bệnh nhân cần tham vấn bác sĩ càng sớm càng tốt.

Bài viết tham khảo nguồn: Mayoclinic.org