Chẩn đoán và xử trí dây rốn thắt nút

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ khoa Sản phụ khoa, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Theo các số liệu thống kê, tỷ lệ dây rốn thắt nút chiếm 0.3 – 2.2% các trường hợp mang thai và tỷ lệ tử vong của thai nhi gặp phải tình trạng này thường tăng cao gấp 4 lần so với thai bình thường. Vì vậy, dây rốn thắt nút là mối nguy hiểm “đe dọa” hàng triệu mẹ bầu ở nước ta và khắp thế giới. Nhận biết dấu hiệu dây rốn thắt nút trên siêu âm từ sớm sẽ giúp thai phụ có biện pháp ứng phó kịp thời.

Dây rốn đóng vai trò vô cùng quan trọng, đây là đường dẫn khí oxy và các dinh dưỡng từ mẹ sang thai, đảm bảo em bé phát triển khỏe mạnh khi còn trong bụng mẹ. Khi dây rốn thắt thành một nút thắt sẽ ảnh hưởng rất lớn đến quá trình mang thai và chuyển dạ. Khi tình trạng này xảy ra, thai nhi sẽ không được cung cấp các dưỡng chất cần thiết.

Dây rốn thắt nút có thể thắt lỏng hoặc thắt chặt, mức độ nguy hiểm sẽ tùy thuộc vào tình trạng thắt nút của dây rốn. Nếu thắt lỏng thì thai sẽ ít bị ảnh hưởng hơn, ngược lại, nếu dây rốn thắt chặt thì tuần hoàn của thai nhi sẽ bị cản trở, em bé có thể tử vong ngay trong bụng mẹ.

Rất khó xác định chính xác thời điểm tạo thành hoặc hình ảnh dây rốn thắt nút trong thai kỳ của người mẹ, vì không phải lúc nào vị trí thắt nút cũng thuận lợi cho hình ảnh trên máy siêu âm. Dây rốn thắt nút trong quá trình mang thai rất khó phát hiện, kể cả là qua quá trình siêu âm và thăm khám.

Vòng dây rốn có thể tạo thành từ rất sớm, lúc bé chỉ 9 - 12 tuần tuổi thai. Ở giai đoạn này, thể tích nước ối nhiều hơn thể tích thực mà thai nhi chiếm chỗ. Việc phòng tránh hiện tượng dây rốn thắt nút là điều rất khó, người mẹ chỉ có thể chẩn đoán thai nhi gặp phải hiện tượng dây rốn thắt nút bằng việc siêu âm 4D và ở những tuần đầu thai kỳ. Lúc này thai nhỏ và dây rốn chưa dài nên bác sĩ có thể nhận biết thông qua việc xác định dây rốn bị cuộn vòng tròn. Càng ở tuần thai lớn hơn thì dây rốn dài hơn và em bé cũng lớn hơn, rất khó nhận biết được dây rốn đang cuộn vòng tròn hay đang thắt nút.

Việc chẩn đoán dây rốn thắt nút dựa vào chủ yếu là siêu âm thai nhi Doppler màu và siêu âm 4D khi thấy dòng chảy dây rốn cuộn thành hình vòng tròn. Cần phân biệt với dây rốn thắt nút giả do sự dày lên của thạch Wharton hoặc phù nề mạch máu dây rốn, không gây nguy hại gì cho thai nhi trong thai kỳ và thời kỳ chuyển dạ. Ở giai đoạn sau, thông qua siêu âm Doppler động mạch rốn, động mạch não giữa thai nhi và đo biểu đồ tim thai có thể giúp phát hiện biến chứng dây rốn thắt nút và suy thai để kịp thời cấp cứu.

Để làm giảm những biến chứng nguy hiểm của thắt nút dây rốn, các sản phụ nên theo dõi cử động thai mỗi ngày, đặc biệt trong những tuần cuối thai kỳ, đến khám để đánh giá sức khỏe thai nếu phát hiện các dấu hiệu cử động thai ít hoặc yếu, bụng trồi, không tròn.

Việc tuân thủ lịch khám thai định kỳ đúng hẹn là điều quan trọng cần thực hiện đặc biệt là đối với những thai gần đến ngày dự sinh. Trường hợp may mắn, sản phụ có thể cảm thấy bất thường và khám kịp thời, bác sĩ chẩn đoán chính xác dây rốn thắt nút và quyết định mổ bắt con nhanh chóng.

Khi đã phát hiện dây rốn thắt nút, không có cách nào có thể tháo nút thắt này ra, công tác điều trị lúc này chỉ tập trung cho sự an toàn của thai nhi. Đa số trường hợp phải mổ bắt con càng sớm càng tốt trước khi suy thai xảy ra. Nếu thắt nút dây rốn xảy ra trong quá trình chuyển dạ, thai nhi cần được giám sát, đo nhịp tim để phát hiện bất thường của nhịp tim thai. Hầu trường hợp dây rốn thắt nút cần phải sinh mổ, không thể sinh tự nhiên vì nguy cơ rất cao.

Có thể thấy, dây rốn thắt nút không có cách chữa cũng như phòng ngừa hiệu quả. Việc nhận biết thông qua sự theo dõi cử động thai đóng vai trò quyết định trong công tác cấp cứu dây rốn thắt nút. Đã có rất nhiều trường hợp cấp cứu thành công dây rốn thắt nút song cũng có vô số trường hợp đáng tiếc xảy ra, vì vậy thai phụ không nên lơ là, đặc biệt là trong những tháng cuối thai kỳ.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec mang đến Chương trình chăm sóc thai sản trọn gói cho các sản phụ ngay từ khi bắt đầu mang thai từ những tháng đầu tiên với đầy đủ các lần khám thai, siêu âm 3D, 4D định kỳ cùng các xét nghiệm thường quy để đảm bảo người mẹ luôn khỏe mạnh và thai nhi phát triển toàn diện.

Sản phụ sẽ được tư vấn và kiểm tra sức khỏe dưới sự theo dõi sát sao của các Bác sĩ Sản khoa giàu kinh nghiệm, chuyên môn, giúp các bà mẹ có thêm kiến thức để bảo vệ sức khỏe trong thai kỳ cũng như giảm thiểu những biến chứng ảnh hưởng tới mẹ và con.