Bị u buồng trứng khi đang mang thai có nguy hiểm?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Trịnh Thị Thanh Huyền - Khoa sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

U nang buồng trứng khá thường gặp ở nữ giới ở bất kỳ lứa tuổi nào, có thể phổ biến cả trong thai kỳ, không ít phụ nữ chỉ phát hiện ra mình có u nang buồng khi khi đi khám thai, phần lớn các nang buồng trứng là vô hại và không có gì phải quá lo lắng.

Khi mang thai, hoàng thể sản xuất ra các hormone để nuôi dưỡng và hỗ trợ niêm mạc tử cung phát triển, tạo điều kiện thuận lợi cho phôi thai làm tổ và lớn dần. Cho đến khi thai nhi đạt từ 10 đến 12 tuần, sự hoàn thiện của bánh nhau sẽ dần thay thế chức năng này của hoàng thể. Lúc này, hoàng thể teo nhỏ dần, thoái hóa và tiêu biến.

Tuy nhiên, trong một số ít trường hợp mang thai, hoàng thể này vẫn tiếp tục chứa đầy chất lỏng và vẫn hiện diện trên buồng trứng thay vì thoái lui. Điều này được gọi là nang hoàng thể.

Bên cạnh đó, một người phụ nữ mang thai vẫn có thể có một hay nhiều nang buồng trứng trước khi mang thai mà chưa từng phát hiện. Chúng có thể vẫn còn hiện diện và tồn tại trên buồng trứng trong suốt thai kỳ và gây ra tình trạng u nang buồng trứng khi mang thai.

Trong khi hầu hết các u nang buồng trứng là không có biểu hiện gì, một số u nang buồng trứng khi mang thai hay diễn tiến trong giai đoạn mang thai có thể gây ra một số triệu chứng như sau:

• Đau: Cảm giác đau thường khá mơ hồ và đôi khi được mô tả như cảm giác đè nặng hơn là đau. Vị trí có thể xảy ra ở vùng bụng dưới hoặc vùng chậu bên có u nang. Đôi khi cơn đau có thể tăng mức độ hay xảy ra như một cơn đau bụng đột ngột mức độ nặng, gợi ý đến khả năng vỡ u nang buồng trứng. Ngoài ra, trong một số ít trường hợp, u nang buồng trứng có thể khiến buồng trứng bị xoắn, khiến người phụ nữ rất đau đớn và cần đến bệnh viện cấp cứu.
• Đầy hơi, chậm tiêu, ăn kém
• Bụng to hơn tuổi thai hoặc áp lực ổ bụng cao bất thường
• Nếu u nang buồng trứng gặp biến chứng vỡ, triệu chứng u nang buồng trứng khi mang thai thường gặp là đau, đôi khi đến lúc này mới phát hiện là do u nang đã có từ trước. Tuy nhiên, không phải tất cả phụ nữ đều cảm thấy đau sau khi vỡ nang buồng trứng mà còn có các triệu chứng khác, bao gồm:
• Chảy máu âm đạo
• Buồn nôn hoặc nôn (khi buồng trứng bị xoắn)
• Chóng mặt, choáng váng do mất máu
• Sốt, khả năng bị nhiễm trùng

Không ít người thắc mắc không biết u nang buồng trứng khi mang thai có sao không. Trên thực tế, vì tốc độ phát triển của thai nhi rất nhanh, nhất là trong tam cá nguyệt thứ hai, u nang buồng trứng khi mang thai, nhất là các u có khuynh hướng diễn tiến tăng kích thước trong thai kỳ, khó có thể không gây tác động gì đến thai. Các ảnh hưởng của u nang buồng trứng lên thai đã được ghi nhận là gây sảy thai, sinh non và nhau tiền đạo.

Ngược lại, thai kỳ cũng có thể có ảnh hưởng lên u nang buồng trứng khi mang thai, gây ra biến chứng u nang buồng trứng ở bất kỳ giai đoạn nào của thai kỳ, kể cả sau sinh. Đặc biệt là trong những ngày đầu sau sinh, tình trạng thành bụng mềm nhão, ổ bụng rỗng nên rất dễ dẫn đến biến chứng xoắn u.

Phần lớn các u nang buồng trứng khi mang thai đều không gây nguy hiểm hay có ảnh hưởng xấu gì đến thai kỳ. Ví dụ, nếu là một u nang hoàng thể, rất có thể nó sẽ tự biến mất trong tam cá nguyệt thứ hai.

Các loại u nang buồng trứng khác có thể vẫn tiếp tục phát triển trong thai kỳ và trong một số trường hợp có thể gây ra cảm giác đau đớn, nặng nề vùng hạ vị cho sản phụ. Tuy nhiên, ngay cả trong những trường hợp đó, các u nang này cũng thường không gây ra vấn đề nghiêm trọng gì đối với thai kỳ.

Tuy vậy, để chắc chắn rằng u nang buồng trứng khi mang thai là hoàn toàn không ảnh hưởng gì đến thai kỳ cũng như để theo dõi diễn tiến của các u nang hiện có, trong quá trình khám thai, bác sĩ sẽ cần lên lịch siêu âm thai thường xuyên hơn, vừa để theo dõi sự phát triển của thai, vừa để theo dõi diễn tiến của khối u nang buồng trứng. Nhờ vào siêu âm quan sát u nang buồng trứng, bác sĩ sẽ đo được các kích thước và tình trạng bất thường của u nang nhằm đảm bảo rằng nó không phát triển thêm hoặc chuyển hướng sang có nguy cơ gây bất lợi cho bào thai cũng như quá trình chuyển dạ về sau.

Hầu hết các u nang buồng trứng khi mang thai đều tự biến mất trong thai kỳ mà không cần điều trị gì. Tuy nhiên, nếu xảy ra các trường hợp cấp tình như xoắn buồng trứng, sản phụ cần được can thiệp kịp thời bằng phẫu thuật. Lúc này, phương pháp phẫu thuật qua nội soi sẽ được ưu tiên chọn lựa. Nếu u nang lớn và phẫu thuật sử dụng nội soi không thể khả thi, phẫu thuật mở bụng sẽ được xem xét.

Đối với các u nang hoàng thể có khuynh hướng diễn tiến trong thai kỳ và nguy cơ ảnh hưởng đến sự phát triển của thai, mặc dù chưa gây triệu chứng gì, vẫn nên được cân nhắc chủ động can thiệp theo chương trình. Thời điểm ưu tiên được chọn là sau 13 tuần, lúc nhau thai đã tương đối trường thành, có khả năng tiết đủ hormone để nuôi dưỡng thai. Nếu u phát triển to sau đó thì một cột mốc cần lựa chọn là trong 3 tháng giữa thai kỳ. Cả hai thời điểm này là lý tưởng để can thiệp, nguy cơ ảnh hưởng xấu đến thai là thấp nhất.

Tóm lại, u nang buồng trứng khi mang thai có thể được xem là một thai kỳ nguy cơ, nhất là khi u có khuynh hướng tăng kích thước và dễ dẫn đến các biến chứng nguy hiểm. Việc theo dõi sát thai kỳ, kèm với siêu âm đánh giá u là vô cùng cần thiết, lựa chọn thời điểm can thiệp phù hợp, đảm bảo một thai kỳ khỏe mạnh cho cả mẹ và thai nhi.