Phân biệt gây tê ngoài màng cứng và gây tê tủy sống

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Gây mê hồi sức, giảm đau - Khoa Ngoại Tổng hợp & Gây mê - Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Gây tê ngoài màng cứng và gây tê tủy sống cùng là hai thủ thuật được ứng dụng để giảm đau trong quá trình sinh thường hay sinh mổ, nhưng lại hoàn toàn khác nhau, khiến cho nhiều sản phụ nhầm lẫn, ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn khi chuyển dạ.

1. Sự khác biệt của gây tê màng cứng và gây tê tủy sống

Cùng là gây tê giúp người mẹ đẻ không đau trong khi sinh thường hay sinh mổ, giúp vượt cạn nhẹ nhàng hơn, nhưng gây tê ngoài màng cứng và gây tê tủy sống lại hoàn toàn không thể đánh đồng với nhau. Việc nhầm lẫn giữa hai phương pháp này có thể khiến nhiều thai phụ chọn lựa sai lầm trong chuyện sinh nở của mình.

Qua đó, thai phụ cần tham khảo kỹ và được bác sĩ tư vấn đầy đủ trước khi quyết định lựa chọn kỹ thuật gây tê khi sinh. Nếu dùng phương pháp sinh thường thì sản phụ nên chọn gây tê ngoài màng cứng, còn trong trường hợp phải sinh mổ thì nên thực hiện gây tê tủy sống.

Thai phụ có thể phân biệt sự khác nhau giữa hai phương pháp gây tê ngoài màng cứng và gây tê tủy sống qua bảng sau đây:

	Gây tê ngoài màng cứng	Gây tê tủy sống
Khái niệm	Kỹ thuật gây tê ngoài màng cứng là khi bác sĩ tiến hành tiêm thuốc gây tê vào khoang màng cứng. Tác dụng gây tê thường xuất hiện sau 15 phút.	Kỹ thuật gây tê tủy sống là khi bác sĩ tiêm thuốc gây tê trực tiếp vào dịch não tủy. Hiệu quả gây tê thường đạt chỉ sau 5 phút.
Chỉ định	Giúp giảm đau trong quá trình chuyển dạ tự nhiên, hay còn gọi là đẻ không đau. Thai phụ có thể yêu cầu thực hiện ngay lúc nhập viện. Thông thường, kỹ thuật này thường được tiến hành khi sản phụ có dấu hiệu chuyển dạ và cổ tử cung đã mở rộng khoảng 2 - 3 cm.	Gây tê tủy sống thường được ứng dụng nhiều hơn trong phẫu thuật mổ lấy thai. Hầu hết các ca sinh sử dụng kỹ thuật này lại được thực hiện theo chỉ định của các bác sĩ trong phẫu thuật mổ lấy thai cấp cứu hoặc theo yêu cầu của chính thai phụ từ ban đầu để sinh mổ chủ động.
Mức độ nhận biết cơn đau	Gây tê ngoài màng cứng cho phép người mẹ khi sinh nhận biết được sự xuất hiện của các cơn gò tử cung và vẫn trải qua quá trình rặn đẻ như bình thường.	Gây tê tủy sống có tính chất hoàn toàn ngược lại khi thai phụ bất động nửa thân dưới trong nhiều giờ liền dù em bé đã được các bác sĩ đưa ra khỏi bụng mẹ. Mẹ chỉ bắt đầu cảm thấy đau nhức toàn thân khi thuốc tê hết tác dụng hoàn toàn.
Thời gian chờ của thuốc	Thời gian chờ tác dụng của thuốc tương đối ngắn. Đặc biệt, thuốc ít có tác động lên hệ tim mạch và hệ thần kinh trung ương.	Thời gian chờ tác dụng của thuốc dài hơn và có khả năng tác động lên hệ tim mạch và thần kinh trung ương.
Kiểm soát mức độ giảm đau	Thai phụ được gây tê ngoài màng cứng có thể kiểm soát được mức độ giảm đau hay không tùy thuộc phần lớn vào tư thế khi gây tê và tỷ trọng của thuốc. Thông thường rất khó để người mẹ tự kiểm soát mức độ giảm đau. Tác dụng của thuốc không kéo dài lâu. Trong trường hợp phẫu thuật kéo dài, phải tiến hành gây tê lặp lại từ đầu.	Thai phụ dễ kiểm soát mức độ giảm đau và chỉ phụ thuộc đa số vào thể tích thuốc đưa vào cơ thể mà thôi. Tác dụng gây tê của thuốc dễ kéo dài hơn bằng cách bơm thêm thuốc vào thông qua ống thông tĩnh mạch (catheter).
Tác dụng không mong muốn	Có nguy cơ xảy ra tác dụng phụ liệt dây thần kinh sọ, vận động chậm hơn sau khi sinh. Liều lượng thuốc sử dụng thường thấp hơn.	Hiếm khi gặp trường hợp liệt dây thần kinh sọ hơn. Thai phụ vận động nhanh sau sinh hơn. Liều lượng thuốc sử dụng cao hơn.

2. Khi nào thai phụ không được gây tê ngoài màng cứng?

Phụ nữ mang thai sẽ không được thực hiện phương pháp đẻ không đau bằng cách gây tê ngoài màng cứng nếu thuộc một trong các tình huống dưới đây:

Đã và đang dùng thuốc chứa hoạt chất làm loãng máu trong quá trình mang thai.
Chất lượng máu không đủ điều kiện để tiến hành thủ thuật, dễ gây ảnh hưởng đến quá trình đông máu.
Đang mắc bệnh viêm nhiễm ở vùng lưng.
Là bệnh nhân đang điều trị bệnh lý tim mạch hay bệnh gan nặng.

Kỹ thuật gây tê ngoài màng cứng có thể áp dụng cho hầu hết các sản phụ sinh thường tự nhiên, song có nguy cơ sẽ xảy ra tác dụng không mong muốn. Vì vậy, bà bầu nên tìm hiểu kỹ thông tin, tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước khi yêu cầu sử dụng phương pháp này để giảm đau khi sinh.

Phân biệt gây tê ngoài màng cứng và gây tê tủy sống — Thai phụ rối loạn đông máu không được thực hiện gây tê ngoài màng cứng

3. Những trường hợp chống chỉ định gây tê tủy sống

Với những tình huống sau đây, thai phụ không nên lựa chọn thực hiện gây tê tủy sống:

Nghi ngờ và từ chối gây tê
Dị ứng thuốc gây tê
Khối lượng tuần hoàn suy giảm nghiêm trọng
Vùng da chọc kim gây tê bị nhiễm trùng hoặc đang bị nhiễm trùng toàn thân nặng
Có dị dạng cột sống
Rối loạn chảy máu hoặc đang sử dụng các thuốc chống đông máu
Bệnh động kinh, tâm thần, co giật
Bệnh lý tim mạch nặng

Như vậy, để sản phụ yên tâm vượt cạn thành công thì việc nắm rõ các kiến thức cần thiết để phân biệt hai phương pháp gây tê ngoài màng cứng và gây tê tủy sống sẽ giúp các bà mẹ tương lai vững vàng hơn trong hành trình sinh con đầy gian nan nhưng cũng vô cùng hạnh phúc trong giây phút thiêng liêng khi con yêu chào đời.

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.