Trẻ em bị nhiễm siêu vi như thế nào?

Bài viết được tư vấn chuyên môn Thạc sĩ, Bác sĩ Phan Ngọc Hải - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng. Bác sĩ Hải từng làm việc tại Khoa Nhi sơ sinh của Bệnh viện Phụ sản Nhi Đà Nẵng và Bệnh viện Hoàn Mỹ Đà Nẵng. Thế mạnh của bác là khám và điều trị nhi khoa tổng quát, khám và điều trị nhi sơ sinh, hồi sức nhi.

Do hệ thống miễn dịch còn non nớt nên trẻ em thường dễ mắc bệnh truyền nhiễm hơn người lớn. Hầu hết nguyên nhân gây bệnh ở trẻ em thường do virus. Sốt siêu vi cũng có thể diễn tiến thành sốt xuất huyết, viêm đường hô hấp hay cảm cúm hay sốt phát ban, bệnh tay chân miệng. Một số trẻ tiếp xúc với nguồn lây đặc biệt các siêu vi (virus) H1N1, H5N1, H7N9 có thể biểu hiện viêm phổi nặng diễn tiến đến suy hô hấp nặng, tử vong nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

Siêu vi là cách gọi của một loại sinh vật rất nhỏ là virus. Virus có cấu trúc đơn giản và kích thước nhỏ hơn rất nhiều vi khuẩn. Chúng không thể sống được ở bên ngoài lâu mà phải xâm nhập vào cơ thể của động vật hay con người, sử dụng nguyên liệu của các ký chủ này để phát triển, sinh sôi và gây bệnh. Có hàng trăm loại virus mà trong đó, nhiều loại virus khác nhau có thể gây bệnh với những triệu chứng giống nhau.

Có rất ít loại virus lây truyền qua đường máu, tiêm chích, truyền máu, tình dục hay mẹ truyền qua con lúc sinh. Hầu hết virus truyền từ người này sang người khác thông qua dịch tiết được bắn ra khi nói chuyện, ho, hắt hơi, sổ mũi.

Theo phương thức này virus rất dễ lây lan và bùng phát thành dịch một cách nhanh chóng. Trẻ em thường bị lây nhiễm siêu vi khi tiếp xúc với những người xung quanh, bạn bè, người trông trẻ bị mắc bệnh, cầm nắm đồ chơi hay những vật dụng ở nơi công cộng như tay nắm cửa, thanh vịn của cầu thang bị vấy bẩn dịch tiết có chứa virus gây bệnh.

Bên cạnh những biểu hiện chung của tình trạng nhiễm virus như sốt (sốt có thể nhẹ hoặc rất cao), ho, hắt hơi, sổ mũi, mệt mỏi, chán ăn, quấy khóc, đau nhức người ... Tùy theo tác nhân gây bệnh bé sẽ có thêm một số dấu hiệu đặc trưng khác như chảy nước mắt, đỏ mắt, mắt có ghèn và nhạy cảm với ánh sáng, đau bụng, nôn ói, tiêu chảy, chảy máu mũi, chảy máu chân răng, có chấm xuất huyết trên da, nổi ban hay bóng nước...

Một số biến chứng nặng hiểm gặp như viêm phổi gây suy hô hấp tiến triển hay viêm não, Guillain Barre.

• Cởi bỏ bớt chăn mền, không mặc quá nhiều quần áo để cơ thể trẻ tỏa nhiệt làm giảm sốt
• Sử dụng thuốc hạ sốt (paracetamol) ở trẻ có nhiệt độ > 38.5 độ C hoặc khi sốt làm trẻ kích thích, quấy khóc nhiều. Đây là thuốc hiệu quả nhanh, thường có tác dụng 30 phút và kéo dài từ 4 – 6 giờ, ít tác dụng phụ. Cần cho trẻ uống đúng liều 10 – 15 mg/kg/lần. Mặc dù Aspirin giảm đau và hạ sốt rất hiệu quả nhưng tuyệt đối không nên cho trẻ sử dụng thuốc này khi bị nhiễm siêu vi vì sẽ làm cho tình trạng bệnh nặng hơn do tổn thương gan, não.
• Lau mát bằng nước ấm khi trẻ sốt cao trên 39-40 độ C hoặc khi dùng hạ sốt chưa hạ . Lau mát hạ sốt thường áp dụng cho trẻ từ 6 tháng – 5 tuổi, không áp dụng cho trẻ sơ sinh vì dễ gây mất nhiệt, hạ thân nhiệt. Nước ấm giúp mạch máu dưới da giãn nở tốt giúp thải nhiệt.

Tránh dùng nước lạnh hay nước đá sẽ làm các mạch máu co lại không tỏa nhiệt được. Sử dụng 4 khăn nhúng nước ấm, vắt hơi ướt, đắp 2 bên nách, 2 bên bẹn, một khăn khác đắp lau khắp người trẻ. Kiểm tra nhiệt độ trẻ mỗi 15 – 30 phút, ngưng lau mát khi nhiệt độ dưới 38 độ C.

• Xử trí khi trẻ sốt cao co giật
  • Đặt trẻ nằm nghiêng một bên để đàm nhớt dễ chảy ra ngoài, tránh hít đàm nhớt vào phổi
  • Nhét hậu môn thuốc hạ nhiệt acetaminophen
  • Lau mát cho trẻ bằng nước ấm
  • Đưa trẻ tới cơ sở y tế để có hướng điều trị tiếp.
• Đưa trẻ tái khám ngay khi:
  • Lơ mơ, ngủ nhiều li bì khó đánh thức
  • Nôn ói nhiều, nôn ra tất cả mọi thứ
  • Không ăn uống được hoặc bỏ bú
  • Co giật hay giật mình chới với, hoặc run chi
  • Thở bất thường, thở mệt, tím tái
  • Tay chân mát lạnh, da nổi bông
  • Bứt rứt đau bụng
  • Chảy máu cam, chảy máu chân răng, đi ngoài phân đen.

Trẻ cần được đưa đến bệnh viện ngay nếu sốt cao liên tục 3 ngày; trẻ dưới 2 tháng tuổi; trẻ có bệnh lý mạn tính như tim mạch, hen suyễn kèm theo; đau bụng ngày càng tăng; nôn ói, tiêu chảy quá nhiều; nhức đầu dữ dội, cứng cổ; bứt rứt; quấy khóc, li bì khó đánh thức; khó thở, tím tái; chảy máu mũi, chảy máu răng, ói ra máu hoặc đi cầu có máu...

Hầu hết các trường hợp nhiễm virus đều diễn tiến tốt và trẻ sẽ hồi phục sau vài ngày nếu được nghỉ ngơi, chăm sóc và cung cấp chế độ ăn hợp lý giàu năng lượng.

• Để tránh tình trạng mất nước khi sốt, hãy khuyến khích trẻ uống nước nhưng không nên cho trẻ uống một lần quá nhiều. Hãy cho trẻ uống từng ngụm nhỏ nước lọc, dung dịch oresol, nước trái cây để cung cấp đầy đủ nước, làm ẩm và làm dịu cơn đau rát ở vùng hầu họng giúp trẻ dễ nuốt hơn và ít bị nôn ói.
• Không cần thiết phải kiêng cữ quá độ. Bé cần phải được cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng để bù lại năng lượng bị thiếu hụt khi ốm. Vì vậy hãy cho bé ăn uống nhiều bữa trong ngày bằng các thức ăn giàu năng lượng, dễ tiêu hóa, mềm, lỏng, nguội. Có thể bổ sung thêm một số vitamin và khoáng chất cho trẻ qua thực phẩm hoặc thuốc bổ sung.
• Dùng nước muối sinh lý NaCl 0.9% để làm sạch ghèn đóng ở mắt và dịch ứ đọng ở mũi. Sử dụng nước muối để trong ngăn mát của tủ lạnh, nhỏ mũi là phương pháp giúp trẻ có thể giảm ngạt mũi an toàn và hiệu quả.

Nếu sức đề kháng kém, trẻ có thể bị nhiễm khuẩn khi đang nhiễm hay sau nhiễm virus với biểu hiện là các triệu chứng không chấm dứt sau một tuần hay trở nên trầm trọng hơn. Lúc này hãy đưa trẻ đến bác sĩ để được điều trị thích hợp. Kháng sinh sẽ cần thiết trong trường hợp này.

• Cho bé ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng để giúp bé có sức đề kháng tốt với bệnh tật.
• Cho bé tiêm phòng đầy đủ theo Chương trình tiêm chủng mở rộng cũng như tham khảo ý kiến bác sĩ để tiêm phòng thêm một số bệnh khác cho bé.
• Thường xuyên rửa tay sạch sẽ và khuyến khích trẻ cùng làm như vậy nhất là những khi vừa từ nơi công cộng về nhà. Tập cho trẻ cách dùng khăn giấy và dùng tay che miệng khi hắt xì, sổ mũi, ho.

Để phòng tránh sốt siêu vi và các bệnh khác ở trẻ, cha mẹ nên bổ sung thêm một số thực phẩm hỗ trợ có chứa thành phần lysine, các vi khoáng chất và vitamin thiết yếu như kẽm, crom, selen, vitamin nhóm B,... giúp đáp ứng đầy đủ nhu cầu về dưỡng chất đồng thời hỗ trợ hệ miễn dịch, tăng cường sức đề kháng, giảm nguy cơ mắc các bệnh viêm đường hô hấp trên, viêm phế quản, cảm cúm.

Lysine rất cần thiết đối với sự phát triển của trẻ, Lysine thúc đẩy sản xuất men tiêu hóa để kích thích trẻ ăn ngon hơn và tiêu hóa dễ dàng, hiệu quả, gia tăng chuyển hóa thức ăn, hấp thụ tối đa chất dinh dưỡng từ thực phẩm.Tăng cường lysine cho bé còn giúp cơ thể tạo kháng thể, phát triển sức đề kháng giúp làm giảm ho, loãng đờm ở trẻ.

Cha mẹ có thể tìm hiểu thêm:

Vì sao cần bổ sung Lysine cho bé?

Hãy thường xuyên truy cập website Vinmec.com và cập nhật những thông tin hữu ích để chăm sóc cho bé và cả gia đình nhé.