Trẻ có thể bị nhiễm bệnh tay chân miệng nhiều lần không?

Bệnh tay chân miệng là một bệnh truyền nhiễm cấp tính thường gặp ở trẻ em dưới 10 tuổi, đặc biệt là trẻ 3 -5 tuổi. Biểu hiệu bệnh đặc trưng bởi sốt, đau họng và nổi ban có bọng nước ở tay, chân, miệng và thường tiến triển đến loét. Các tổn thương này có thể thấy ở lưỡi, nướu và bên trong má. Nhiều bệnh nhân được chẩn đoán nhầm với các bệnh da khác như thuỷ đậu, dị ứng,... dẫn đến điều trị sai lầm và làm bệnh lan tràn.

Các virus thuộc nhóm enterovirus là nguyên nhân gây ra bệnh chân tay miệng. Nhóm này bao gồm nhiều loại khác nhau như poliovirus, coxsackievirus, echovirus và các loại enterovirus khác.

Bệnh tay chân miệng chủ yếu gây ra bởi virus coxsackievirus A16 với ít biến chứng và thường tự khỏi. Tuy nhiên, bệnh cũng có thể bắt nguồn từ các virus nhóm Enterovirus, bao gồm virus enterovirus 71 (EV71) với rất nhiều biến chứng nguy hiểm và có thể dẫn đến tử vong.

Mỗi lần nhiễm bệnh, cơ thể chỉ tạo ra kháng thể với một loại virus nhất định, vì vậy, bất kể ở trẻ em hay người lớn đều có thể tái nhiễm bệnh trở lại nếu bị nhiễm virus khác thuộc nhóm enterovirus.

Người bị bệnh chân tay miệng d nhiễm virus coxsackievirus A16 ở thể nhẹ đều hồi phục sau từ 7 đến 10 ngày mà không cần điều trị y tế và ít có biến chứng.

Mất nước là biến chứng thường gặp nhất ở bệnh tay chân miệng do nhiễm virus coxsackievirus. Biến chứng này có thể xảy ra nếu bệnh nhân uống quá ít chất lỏng do bị loét trong khoang miệng.

Hiếm có trường hợp nhiễm virus coxsackievirus A16 tiến triển thành viêm màng não “vô trùng” hay viêm màng não do virus. Tuy nhiên, nhiều người bệnh bị sốt, đau đầu, cứng cổ hoặc đau lưng có thể phải nhập viện trong vài ngày.

Bệnh tay chân miệng gây ra bởi virus EV71 có thể tiến triển thành bệnh viêm màng não và viêm não. Trong một số trường hợp, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, bao gồm các biến chứng về thần kinh, tim mạch và hô hấp. Những trường hợp tử vong do virus EV71 gây bệnh viêm não trong các đợt bùng phát đã được ghi nhận.

• Thời kỳ ủ bệnh thường thấy (từ khi nhiễm bệnh cho đến khi bắt đầu có triệu chứng) là 3 - 7 ngày.
• Sốt kéo dài từ 24 đến 48 tiếng là triệu chứng đầu tiên thường gặp của bệnh tay chân miệng.

3.1. Bệnh tay chân miệng lây nhiễm như thế nào?

Virus gây bệnh tay chân miệng có khả năng lây lan từ người sang người thông qua tiếp xúc trực tiếp với các dịch tiết mũi họng, nước bọt, chất dịch từ các bọng nước hoặc phân của người bệnh. Nguy cơ lây lan mạnh nhất là trong tuần đầu tiên sau khi nhiễm bệnh nhưng giai đoạn lây nhiễm có thể kéo dài vài tuần (do virus khu trú trong phân). Bệnh này không truyền từ vật nuôi hoặc các loại động vật khác sang người và ngược lại.

3.2. Các triệu chứng của bệnh tay chân miệng

• Bệnh thường bắt đầu với triệu chứng sốt, kém ăn, khó chịu và đau họng.
• Từ một đến hai ngày sau khi bị sốt, các nốt mụn lở đau rát xuất hiện trong miệng. Ban đầu là những nốt phồng rộp màu đỏ và thường phát triển thành các vết loét. Các vết loét này chủ yếu ở trên lưỡi, lợi và bên trong má.
• Phát ban không ngứa xuất hiện trong 1 - 2 ngày với các tổn thương màu đỏ phẳng hoặc gồ lên, một số kèm theo bọng nước. Phát ban thường ở trong lòng bàn tay hoặc lòng bàn chân nhưng cũng có thể xuất hiện ở mông và/hoặc ở cơ quan sinh dục.
• Bệnh nhân có thể không có triệu chứng hoặc có thể chỉ bị phát ban hoặc loét miệng.

Tất cả những ai chưa từng mắc bệnh đều có nguy cơ lây nhiễm nhưng không phải ai bị nhiễm virus cũng có biểu hiện của bệnh.

Bệnh tay chân miệng chủ yếu xảy ra ở trẻ em dưới 10 tuổi, thường là ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi. Trẻ càng nhỏ thì các triệu chứng càng nghiêm trọng hơn.

Trẻ em có nguy cơ lây nhiễm virus và mắc bệnh cao hơn vì các em có khả năng đề kháng và miễn dịch yếu hơn người lớn. Hầu hết người lớn được miễn dịch nhưng những trường hợp thanh thiếu niên và người trưởng thành bị nhiễm virus cũng không phải là hiếm.

Chưa có thuốc phòng chống virus hoặc các loại vắc xin đặc hiệu để phòng ngừa các loại virus enterovirus không gây bại liệt, tác nhân của bệnh tay chân miệng. Có thể giảm nguy cơ lây nhiễm bằng các biện pháp vệ sinh chặt chẽ và can thiệp y tế kịp thời khi trẻ có các triệu chứng nghiêm trọng. Người bệnh nên uống nhiều nước và có thể dùng thuốc để điều trị triệu chứng như sốt hay đau do các vết loét.

Các biện pháp phòng ngừa bao gồm:

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sau khi tiếp xúc với các vết bọng nước hoặc vết loét, trước khi nấu ăn hoặc trước khi ăn, trước khi cho trẻ ăn, sau khi đi vệ sinh và thay tã.
• Rửa sạch các bề mặt và vật dụng bị nhiễm khuẩn (bao gồm đồ chơi) trước tiên với nước và xà phòng, sau đó tẩy trùng bằng chất tẩy có chứa chlorine pha loãng.
• Tránh tiếp xúc trực tiếp (ôm hôn, sử dụng chung đồ dùng,...) với trẻ bị nhiễm bệnh cũng giúp làm giảm nguy cơ lây nhiễm.
• Không để trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ đang nhiễm bệnh đến nhà trẻ, mẫu giáo, trường học hoặc tụ tập đông người cho đến khi khỏe hẳn.
• Theo dõi sát sao tình trạng của trẻ nhiễm bệnh và can thiệp y tế kịp thời nếu sốt cao liên tục, mất tỉnh táo và hoặc tình trạng chung diễn biến theo chiều hướng xấu.
• Che mũi và miệng khi hắt hơi hoặc ho.
• Vứt khăn giấy và tã đã qua sử dụng vào thùng rác được đậy.
• Giữ vệ sinh tại nhà, trung tâm chăm sóc trẻ, nhà trẻ mẫu giáo hoặc tại trường học.

Khi trẻ có các biểu hiện, triệu chứng của bệnh chân tay miệng, bạn nên đưa trẻ đến những trung tâm/bệnh viện uy tín để được chẩn đoán và thăm khám kịp thời. Khoa Nhi tại hệ thống Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là địa chỉ tiếp nhận và thăm khám các bệnh lý mà trẻ sơ sinh cũng như trẻ nhỏ dễ mắc phải: sốt virus, sốt vi khuẩn, viêm tai giữa, viêm phổi ở trẻ,....Với trang thiết bị hiện đại, không gian vô trùng sẽ giảm thiểu tối đa tác động cũng như nguy cơ lây lan bệnh. Cùng với đó là sự tận tâm từ các bác sĩ giàu kinh nghiệm chuyên môn với các bệnh nhi, giúp việc thăm khám không còn là nỗi trăn trở của các bậc cha mẹ.

Bài viết tham khảo nguồn: Tổ chức Y tế thế giới