Trẻ bị thiếu máu gây ra các vấn đề nào?

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Đoàn Ngọc Quỳnh Trâm - Bác sĩ Nhi - Sơ sinh - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Trẻ bị thiếu máu có nguy hiểm không là vấn đề nhiều bậc phụ huynh quan tâm. Tình trạng trẻ bị thiếu máu có nghĩa là số lượng hồng cầu thấp hoặc nồng độ hemoglobin thấp do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra. Khi bị thiếu máu, trẻ thường không có triệu chứng, việc điều trị sẽ phụ thuộc vào những gì gây ra nó.

Thiếu máu là một vấn đề phổ biến ở trẻ em. Một đứa trẻ thiếu máu nếu không có đủ hồng cầu hoặc huyết sắc tố. Hemoglobin là một loại protein cho phép các tế bào hồng cầu mang oxy đến các tế bào khác trong cơ thể.

Có nhiều loại thiếu máu ở trẻ em, bao gồm:

• Thiếu máu do thiếu sắt: Đây là tình trạng không có đủ sắt trong máu. Sắt cần thiết để hình thành hemoglobin.
• Thiếu máu nguyên bào khổng lồ: Khi các tế bào hồng cầu quá lớn do thiếu axit folic hoặc vitamin B12 sẽ gây nên thiếu máu nguyên bào khổng lồ. Một loại thiếu máu nguyên bào khổng lồ là thiếu máu ác tính. Ở loại này, có vấn đề trong việc hấp thụ vitamin B12, quan trọng để tạo ra các tế bào hồng cầu.
• Thiếu máu tán huyết: Đây là khi các tế bào hồng cầu bị phá hủy. Có nhiều nguyên nhân khác nhau, chẳng hạn như nhiễm trùng nghiêm trọng hoặc một số loại thuốc.
• Bệnh thiếu máu hồng cầu hình liềm: Đây là một loại bệnh huyết sắc tố di truyền với các tế bào hồng cầu có hình dạng bất thường.
• Cooley's thiếu máu (thalassemia): Dạng thiếu máu di truyền khác với các tế bào hồng cầu bất thường.
• Thiếu máu bất sản: Sự suy giảm của tủy xương để tạo ra các tế bào máu.

Thiếu máu có 3 nguyên nhân chính:

• Mất tế bào hồng cầu.
• Không có khả năng tạo đủ tế bào hồng cầu.
• Phá hủy các tế bào hồng cầu.

Giảm lượng hồng cầu hoặc nồng độ hemoglobin có thể do:

• Dị tật hồng cầu di truyền.
• Nhiễm trùng.
• Một số bệnh.
• Một số loại thuốc.
• Cơ thể đang thiếu một số loại khoáng chất và vitamin.

Các yếu tố nguy cơ của bệnh thiếu máu bao gồm:

• Sinh non hoặc nhẹ cân.
• Sống trong cảnh nghèo đói hoặc nhập cư từ các nước đang phát triển.
• Sử dụng sớm sữa bò.
• Chế độ ăn ít chất sắt, vitamin hoặc khoáng chất.
• Phẫu thuật hoặc tai nạn mất máu.
• Các bệnh lâu dài, chẳng hạn như nhiễm trùng, bệnh thận hoặc gan.
• Tiền sử gia đình có loại thiếu máu di truyền, chẳng hạn như thiếu máu hồng cầu hình liềm.

Hầu hết, các triệu chứng của bệnh thiếu máu ở trẻ là do thiếu oxy trong các tế bào. Nhiều triệu chứng không xảy ra khi thiếu máu nhẹ.

Dưới đây là những triệu chứng phổ biến nhất:

• Tăng nhịp tim.
• Khó thở.
• Thiếu năng lượng hoặc dễ mệt mỏi.
• Chóng mặt, đặc biệt là khi đứng.
• Đau đầu.
• Cáu gắt.
• Chu kỳ kinh nguyệt không đều.
• Vắng mặt hoặc chậm kinh.
• Đau hoặc sưng lưỡi.
• Vàng da hoặc mắt và miệng.
• Lá lách hoặc gan to.
• Tăng trưởng và phát triển chậm hoặc chậm.
• Vết thương và mô kém lành.

Các triệu chứng trẻ thiếu máu có thể giống như các vấn đề về máu hoặc tình trạng sức khỏe khác. Thiếu máu thường là một triệu chứng của một bệnh khác. Đảm bảo báo cáo bất kỳ triệu chứng nào cho bác sĩ của con bạn.

Việc trẻ bị thiếu máu có nguy hiểm không còn phụ thuộc vào những gì gây ra nó. Một số loại có ít biến chứng, nhưng những loại khác có biến chứng thường xuyên và nghiêm trọng. Một số chứng thiếu máu não có thể gây ra:

• Các vấn đề về tăng trưởng và phát triển.
• Đau và sưng khớp.
• Suy tủy xương.
• Bệnh bạch cầu hoặc các bệnh ung thư khác.

Vì bệnh thiếu máu phổ biến ở trẻ em nên các bác sĩ sẽ kiểm tra định kỳ cho bệnh này. Thêm vào đó, nó thường không có triệu chứng. Hầu hết bệnh thiếu máu ở trẻ em được chẩn đoán bằng các xét nghiệm máu sau:

• Hemoglobin và hematocrit: Đây thường là xét nghiệm sàng lọc đầu tiên cho bệnh thiếu máu ở trẻ em. Nó đo lượng hemoglobin và hồng cầu trong máu.
• Công thức máu hoàn chỉnh kiểm tra các tế bào hồng cầu và bạch cầu, các tế bào đông máu (tiểu cầu) và đôi khi là các tế bào hồng cầu non (hồng cầu lưới). Nó bao gồm hemoglobin, hematocrit và nhiều chi tiết hơn về các tế bào hồng cầu.
• Phết tế bào ngoại vi: Một mẫu máu nhỏ được kiểm tra dưới kính hiển vi để xem chúng có bình thường hay không. Để lấy mẫu máu, các kỹ thuật viên sẽ đưa kim vào tĩnh mạch, thường là ở cánh tay hoặc bàn tay của trẻ. Xét nghiệm máu có thể gây ra một chút khó chịu trong khi kim được đưa vào. Nó có thể gây ra một số vết bầm tím hoặc sưng tấy. Sau khi lấy hết máu, nhân viên y tế sẽ tháo garô, ấn vào chỗ đó và băng lại.

Tùy thuộc vào kết quả xét nghiệm máu, con bạn cũng có thể được chọc hút tủy xương, sinh thiết hoặc cả hai. Điều này được thực hiện bằng cách lấy một lượng nhỏ dịch tủy xương (chọc hút) hoặc mô tủy xương rắn (sinh thiết lõi). Chất lỏng hoặc mô được kiểm tra số lượng, kích thước và sự trưởng thành của các tế bào máu cũng như các tế bào bất thường.

Tương tự như việc trẻ bị thiếu máu có nguy hiểm không thì việc điều trị cũng tùy thuộc vào các triệu chứng, nguyên nhân, độ tuổi và sức khỏe chung của con bạn, một số trường hợp không cần điều trị. Một số loại có thể cần dùng thuốc, truyền máu, phẫu thuật hoặc cấy ghép tế bào gốc. Nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe có thể giới thiệu bạn đến bác sĩ huyết học. Đây là một chuyên gia điều trị các bệnh rối loạn về máu. Điều trị có thể bao gồm:

• Thuốc nhỏ hoặc viên uống vitamin và khoáng chất.
• Thay đổi chế độ ăn uống của con bạn.
• Ngừng thuốc gây thiếu máu.
• Phẫu thuật cắt bỏ lá lách.
• Truyền máu.
• Cấy ghép tế bào gốc.

Việc trẻ bị thiếu máu có nguy hiểm không còn phụ thuộc vào những gì gây ra nó. Một số loại thiếu máu là di truyền và không thể ngăn ngừa được. Thiếu máu do thiếu sắt, một dạng thiếu máu phổ biến có thể được ngăn ngừa bằng cách đảm bảo con bạn đủ chất sắt trong chế độ ăn uống. Để làm điều này:

• Cho trẻ bú sữa mẹ nếu có thể, trẻ sẽ nhận được đủ chất sắt từ sữa mẹ.
• Cho uống bổ sung sắt nếu con bạn đang dùng sữa công thức.
• Không cho trẻ uống sữa bò cho đến sau tuổi 1, bởi sữa bò không có đủ chất sắt.
• Cho trẻ ăn thức ăn giàu chất sắt khi bước vào độ tuổi ăn dặm. Chúng bao gồm ngũ cốc và ngũ cốc giàu chất sắt, lòng đỏ trứng, thịt đỏ, khoai tây, cà chua, nho khô.

Tóm lại, việc trẻ bị thiếu máu có nguy hiểm không còn phụ thuộc vào những gì gây ra nó. Một số loại có ít biến chứng, nhưng những loại khác có biến chứng thường xuyên và nghiêm trọng như ảnh hưởng đến tăng trưởng và phát triển, suy tủy xương, bệnh bạch cầu hoặc các bệnh ung thư khác.

Tình trạng thiếu máu thiếu sắt có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm về sức khỏe lẫn tinh thần của trẻ, do đó, cha mẹ cần quan sát và bổ sung kịp thời nguồn vitamin quan trọng này.

Ngoài bổ sung qua chế độ ăn uống, cha mẹ có thể cho trẻ sử dụng thực phẩm hỗ trợ có chứa sắt và các vi khoáng chất thiết yếu như kẽm, Lysine, crom, selen, vitamin B... giúp đáp ứng đầy đủ nhu cầu về dưỡng chất ở trẻ. Đồng thời các vitamin thiết yếu này còn hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường khả năng hấp thu dưỡng chất, giúp cải thiện tình trạng biếng ăn, giúp trẻ ăn ngon miệng.

>> Cha mẹ có thể tìm hiểu thêm: Thiếu sắt có thể gây bệnh gì? Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Phan Đình Thủy Tiên - Bác sĩ Nội Tổng Quát - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Hãy thường xuyên truy cập website Vinmec.com và cập nhật những thông tin hữu ích để chăm sóc cho bé và cả gia đình nhé.