Những điều cần lưu ý khi chiếu đèn điều trị vàng da sơ sinh

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Ân - Bác sĩ Nhi - Sơ sinh - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long. Bác sĩ là người rất tâm huyết với công tác chăm sóc sức khỏe cho trẻ em và có kinh nghiệm điều trị thành công nhiều ca bệnh vàng da sơ sinh.

Vàng da sơ sinh là tình trạng nồng độ bilirubin trong máu tăng lên quá cao so với bình thường, thấm vào da và các tổ chức liên kết gây nên hiện tượng vàng da, niêm mạc.

Vàng da sinh lý xuất hiện trong vòng 1 tuần sau sinh và thường vàng da rất nhẹ, không cần phải điều trị. Nếu vàng da với mức độ nhiều hơn so với bình thường thì chuyển sang bệnh lý, cần được can thiệp y khoa các sớm càng tốt.

Những trẻ sau có nguy cơ mắc vàng da sinh lý cao:

• Trẻ sinh non (sinh ra trước khi thai được 36 tuần tuổi hoặc cân nặng dưới 2500g).
• Trẻ không được bú sữa mẹ hoặc sữa công thức.
• Trẻ có nhóm máu không tương thích với nhóm máu của mẹ (không tương hợp nhóm máu Rh hoặc ABO), dẫn tới hình thành kháng thể trong máu mẹ có thể phá hủy các tế bào hồng cầu trong máu con và làm gia tăng đột ngột nồng độ bilirubin.

Nếu vàng da không được điều trị kịp thời có thể dẫn tới một số biến chứng:

• Trẻ bú kém, bỏ bú, ngủ li bì, khóc thét từng cơn, giảm trương lực cơ, giảm phản xạ, hoặc trẻ có thể tăng trương lực cơ, co giật, gồng ưỡn người.
• Trẻ có thể bị hôn mê và tử vong trong cơn ngừng thở.
• Trẻ có thể bị các di chứng về tinh thần và thần kinh như lác, mù mắt, liệt chi, ngọng, câm, điếc hoặc bại não.

Khi trẻ bị vàng da bệnh lý, cần tích cực điều trị, nhất là trong 15 ngày đầu để tránh các tổn thương não, đặc biệt là vàng nhân não.

Hiện nay, vàng da sơ sinh có 3 phương pháp điều trị sớm:

• Chiếu đèn là phương pháp điều trị vàng da sơ sinh hiệu quả nhất, an toàn, đơn giản và kinh tế nhất.
• Cung cấp đủ nước và năng lượng cho trẻ (qua truyền dịch, bú), truyền Albumine và dùng một số loại thuốc để gia tăng tốc độ chuyển hóa bilirubin gián tiếp.
• Thay máu: Khi trẻ có dấu hiệu đe doạ nhiễm độc thần kinh, cần thay máu cho trẻ.

Khi nào được chỉ định chiếu đèn?

• Nếu sau 24h tuổi bé có các biểu hiện: Bầm dập nhiều; Xuất huyết nhiều; Bướu huyết thanh; Bướu huyết xương; Sọ to; Trẻ có tán huyết.
• Trẻ chưa có triệu chứng tiền nhiễm độc hay nhiễm độc thần kinh.

Cách chọn dàn đèn:

• Dàn đèn ánh sáng xanh dương có tác dụng tốt, tiếp theo là ánh sáng xanh lá cây.
• Dàn đèn ánh sáng trắng có hiệu quả kém nhất.

Kỹ thuật rọi đèn đúng:

• Có thể rọi đèn liên tục hay cách quãng, rọi đèn 1 chiều hay 2 chiều.
• Dùng đèn rọi vào vùng da trẻ được cởi trần.
• Che kín mắt và bộ phận sinh dục
• Xoay trở bé để tăng diện tích da tiếp xúc với ánh sáng.

Về khoảng cách chiếu đèn vàng da cho trẻ sơ sinh:

• Đặt máy chiếu đèn cách trẻ từ 30 - 50cm sẽ cho hiệu quả điều trị bệnh vàng da tăng Bilirubin gián tiếp ở trẻ sơ sinh cao nhất.

Thời gian chiếu đèn cho trẻ vàng da:

Thời gian chiếu đèn cho trẻ vàng da phụ thuộc vào các yếu tố:

• Tình trạng vàng da của trẻ trên lâm sàng
• Nồng độ Bilirubin gián tiếp và toàn phần khi làm xét nghiệm.

Khi nồng độ Bilirubin quay về trị số bình thường và vàng da ở trẻ giảm thì có thể ngưng chiếu đèn. Nếu chiếu đèn không hiệu quả và nồng nồng độ Bilirubin tăng cao thì phải chuyển sang phương pháp thay máu cho trẻ.

Vàng da sơ sinh không quá nguy hiểm nhưng nếu không được điều trị đúng cách sẽ có thể gây các biến chứng nặng nề. Do đó, nếu trẻ có dấu hiệu vàng da, hãy đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị.