Nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính ở trẻ em là gì?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ nội trú Đặng Thị Ngoan - Bác sĩ Nhi - Sơ sinh - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

Nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính ở trẻ em là bệnh rất phổ biến, là nguyên nhân gây nhập viện và tử vong hàng đầu ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi. Do đó, mỗi bậc phụ huynh cần trang bị đầy đủ kiến thức về bệnh để bảo vệ sức khỏe con

Nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính (NKHHCT) ở trẻ em là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính ở đường thở, nghĩa là đường từ tai, mũi, họng, đường dẫn khí (thanh quản, khí quản, phế quản) cho đến phổi.

NKHHCT thường có biểu hiện ho ở trẻ không quá 30 ngày. Bệnh rất phổ biến, là nguyên nhân gây nhập viện và tử vong hàng đầu ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi ở các nước đang phát triển. Ước tính một trẻ dưới 5 tuổi có thể mắc NKHHCT từ 5-8 lần mỗi năm.

Theo ước tính, trên toàn thế giới có khoảng 4.300 trẻ em tử vong do viêm phổi mỗi ngày, cứ mỗi 20 giây sẽ lại có một trẻ tử vong do viêm phổi, 90% số này là ở các nước đang phát triển.

Nếu được chăm sóc tốt, hầu hết trẻ bị NKHHCT sẽ tự khỏi trong khoảng 10 – 14 ngày. Tuy nhiên, khoảng 20-25% trẻ mắc sẽ diễn tiến thành viêm phổi, cần điều trị kháng sinh thích hợp trước khi biến chứng nghiêm trọng, có thể dẫn tới tử vong.

NKHHCT ở trẻ em được chia thành 2 loại:

1.1 Viêm hô hấp trên

Đây là viêm nhiễm vùng tai - mũi - họng, thường do virus, nếu chăm sóc tốt thì đa số trẻ sẽ tự khỏi.

1.2 Viêm hô hấp dưới

Đây là NKHHCT bao gồm viêm tiểu phế quản, viêm phổi... Trong đó, viêm phổi (sưng phổi) chính là nguyên nhân gây nhập viện và tử vong hàng đầu ở trẻ em dưới 5 tuổi. Do đó trẻ cần được phát hiện sớm bệnh viêm phổi để điều trị kịp thời, tránh biến chứng.

Triệu chứng thường thấy nhất của NKHHCT ở trẻ là ho dưới 30 ngày, có thể kèm theo sốt hoặc không. Ngoài ra, trẻ còn có thể mắc kèm các triệu chứng khác như đau họng, sổ mũi, nghẹt mũi, thở khò khè...

Đặc biệt, viêm phổi có triệu chứng sớm có thể phát hiện ở trẻ là thở nhanh. Để nhận biết trẻ có thở nhanh hay không thì cần đếm nhịp thở của trẻ trong 1 phút, sử dụng đồng hồ có kim giây. Kết quả tốt nhất khi chỉ đếm nhịp thở của trẻ lúc nằm yên không quấy, khóc.

Nhận biết thở nhanh khi:

• Trẻ dưới 2 tháng: nhịp thở từ 60 lần /phút trở lên
• Trẻ từ 2 tháng đến dưới 12 tháng: nhịp thở từ 50 lần /phút trở lên
• Trẻ từ 12 tháng đến dưới 5 tuổi: nhịp thở từ 40 lần /phút trở lên

Khi thấy trẻ thở nhanh, phụ huynh cần đưa trẻ tới cơ sở y tế để được điều trị sớm bởi đây là triệu chứng sớm nhất báo hiệu trẻ bị viêm phổi.

Khi viêm phổi nặng, triệu chứng điển hình là trẻ có thở co lõm lồng ngực, nghĩa là lúc trẻ hít vào phần dưới lồng ngực sẽ bị lõm vào thay vì nở ra như bình thường. Cần cho trẻ nhập viện ngay vì đây là triệu chứng cảnh báo nguy hiểm, viêm phổi nặng cần điều trị tích cực để tránh biến chứng và tử vong.

Dưới đây là các dấu hiệu nguy hiểm cần đưa trẻ đi cấp cứu ngay vì tính mạng trẻ đang bị đe dọa nghiêm trọng:

• Tím tái
• Co giật
• Bỏ bú hoặc bú kém (trẻ dưới 2 tháng tuổi), không uống được (trẻ từ 2 tháng đến 5 tuổi)
• Thở có tiếng rít
• Ngủ li bì, khó đánh thức
• Suy dinh dưỡng nặng.

Nếu trẻ dưới 2 tháng thì dấu hiệu sốt hoặc hạ nhiệt độ (trẻ lạnh), thở khò khè thì cũng cần đưa trẻ đi khám ngay.

Khi trẻ bị ho, cảm lạnh, cha mẹ chăm sóc trẻ tại nhà như sau:

• Không kiêng ăn mà tiếp tục cho trẻ ăn hoặc bú nhiều lần hơn.
• Cho trẻ uống đủ nước.
• Giảm ho và đau họng bằng thuốc các nam an toàn như: tắc chưng đường, mật ong, hoa hồng bạch, nước trà loãng - ấm...
• Dùng thuốc trị sốt, ho, khò khè... cho trẻ theo hướng dẫn của thầy thuốc.
• Không lạm dụng dùng thuốc kháng sinh vì với trường hợp này, thuốc không hiệu quả, gây tốn kém và có thể gây tác dụng phụ hoặc làm vi trùng kháng thuốc.
• Làm thông thoáng mũi giúp trẻ dễ thở, dễ bú hơn.

Đặc biệt, cha mẹ cần chú ý theo dõi, phát hiện các dấu hiệu của bệnh viêm phổi cũng như các dấu hiệu nguy hiểm khác để đưa trẻ đến bệnh viện khám ngay.

Để phòng chống nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính cho trẻ và ngừa biến chứng nguy hiểm, cha mẹ cần:

• Nuôi dưỡng trẻ tốt với dinh dưỡng đầy đủ
• Cho trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn khi dưới 4 tháng tuổi và càng lâu càng tốt.
• Tiêm phòng cho trẻ đầy đủ
• Cho trẻ uống Vitamin A và các nguyên tố vi lượng khác (sắt, kẽm, ...) theo hướng dẫn
• Giữ trẻ thoáng mát khi trời nóng, ấm áp khi trời lạnh
• Tránh trẻ tiếp xúc với khói thuốc lá
• Tránh nơi ô nhiễm, khói bụi, nhất là khói bếp than, củi.
• Tránh cho trẻ gần gũi người đang bị cảm ho, tránh đến chỗ đông người khi có dịch.
• Rửa tay sạch sẽ trước và sau khi chăm sóc trẻ

Nhiễm khuẩn đường hô hấp là bệnh lý phổ biến nhất ở trẻ, đây cũng chính là nguyên nhân khiến trẻ phải nhập viện, nhất là trẻ em dưới 5 tuổi. Cần phải chú ý đến các biểu hiện của bệnh để có cách chăm sóc trẻ thích hợp. Nếu thấy xuất hiện các dấu hiệu bất thường cần đưa trẻ đi khám và điều trị ngay lập tức để giảm biến chứng và nguy cơ tử vong.

Là lĩnh vực trọng điểm của hệ thống Y tế Vinmec, Khoa Nhi luôn mang lại sự hài lòng cho Quý khách hàng và được các chuyên gia trong ngành đánh giá cao với:

• Quy tụ đội ngũ y bác sĩ về Nhi khoa: gồm các chuyên gia có trình độ chuyên môn cao (giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ, thạc sĩ), giàu kinh nghiệm, từng công tác tại các bệnh viện lớn như Bạch Mai, 108.. Các bác sĩ đều được đào tạo bài bản, chuyên nghiệp, có tâm - tầm, am hiểu tâm lý trẻ. Bên cạnh các bác sĩ chuyên khoa Nhi trong nước, khoa Nhi còn có sự tham gia của các chuyên gia nước ngoài (Nhật Bản, Singapore, Úc, Mỹ) luôn tiên phong áp dụng những phác đồ điều trị mới nhất và hiệu quả nhất.
• Dịch vụ toàn diện: Trong lĩnh vực Nhi khoa, Vinmec cung cấp chuỗi các dịch vụ khám - chữa bệnh liên hoàn từ Sơ sinh đến Nhi và Vaccine,... theo tiêu chuẩn Quốc tế để cùng bố mẹ chăm sóc sức khỏe bé từ khi lọt lòng đến tuổi trưởng thành
• Kỹ thuật chuyên sâu: Vinmec đã triển khai thành công nhiều kỹ thuật chuyên sâu giúp việc điều trị các căn bệnh khó trong Nhi khoa hiệu quả hơn: phẫu thuật thần kinh - sọ, ghép tế bào gốc tạo máu trong điều trị ung thư.
• Chăm sóc chuyên nghiệp: Ngoài việc thấu hiểu tâm lý trẻ, Vinmec còn đặc biệt quan tâm đến không gian vui chơi của các bé, giúp các bé vui chơi thoải mái và làm quen với môi trường của bệnh viện, hợp tác điều trị, nâng cao hiệu quả khám chữa bệnh.

Để được thăm khám với các bác sĩ chuyên khoa nhi có kinh nghiệm tại Vinmec. Quý khách vui lòng đặt lịch tại website để được phục vụ.