Nhận biết trẻ sơ sinh bị cảm lạnh

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Cao Thị Thanh - Bác sĩ Nhi - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Trẻ sơ sinh bị cảm lạnh là một trong những tình huống thường gặp trong cộng đồng. Dấu hiệu trẻ sơ sinh bị cảm lạnh thường khá đa dạng và có nhiều điểm tương tự với các bệnh lý hô hấp khác, bao gồm các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn.

Điều trị cảm lạnh ở trẻ sơ sinh không cần đến kháng sinh như các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn. Hầu hết các trường hợp bị cảm lạnh ở trẻ sơ sinh có thể được chăm sóc tại nhà, tuy nhiên cần đưa trẻ đến khám tại các trung tâm y tế khi xuất hiện những dấu hiệu cảnh báo.

Mọi trẻ sơ sinh ra đời đều có hệ miễn dịch chưa hoàn chỉnh và cần nhiều thời gian để phát triển toàn diện. Vì thế, trẻ sơ sinh là một trong các đối tượng nhạy cảm dễ bị nhiễm virus, nguyên nhân gây ra cảm lạnh.

Hiện nay, có khoảng hơn 200 loại virus có thể gây ra bệnh cảm lạnh, tuy nhiên phần lớn trong số đó có tác dụng cải thiện và nâng cao sức đề kháng của trẻ. Trẻ sơ sinh bị cảm lạnh vào nhiều thời điểm trong năm, trung bình khoảng 8 đến 10 đợt một năm trong 2 năm đầu đời. Tần suất mắc bệnh giảm dần khi trẻ trưởng thành hơn.

Những đợt cảm lạnh thông thường ở trẻ sơ sinh thường không nguy hiểm nhưng chúng có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi hoặc viêm thanh khí phế quản cấp. Trẻ sơ sinh bị cảm lạnh trong độ tuổi từ 2 đến 3 tháng tuổi nên được đưa đến khám tại các bác sĩ nhi khoa, đặc biệt khi trẻ có sốt cao.

Thông thường, dấu hiệu đầu tiên gợi ý trẻ đang bị cảm lạnh là chảy nước mũi. Chất tiết từ niêm mạc xoang mũi sẽ loãng và trong khi mới khởi phát bệnh nhưng sẽ dần trở nên đặc lại và có màu vàng xanh sau một vài ngày. Đặc điểm này là bình thường trong diễn tiến của bệnh và không mang ý nghĩa bệnh cảm lạnh ở trẻ sơ sinh đang nặng hơn.

Một số dấu hiệu khác của bệnh cảm lạnh ở trẻ sơ sinh bao gồm:

• Quấy khóc
• Sốt
• Ho, nhiều vào buổi tối
• Hắt xì hơi
• Ăn uống kém
• Từ chối bú sữa mẹ hoặc bú bình
• Gặp vấn đề khi ngủ

Cảm lạnh ở trẻ sơ sinh có triệu chứng tương tự như nhiều bệnh lý khác như cúm, viêm thanh khí phế quản và viêm phổi. Điều này khiến cho việc chẩn đoán chính xác bệnh cảm lạnh không dễ dàng.

Một tên gọi khác của bệnh cảm lạnh ở trẻ sơ sinh là viêm đường hô hấp trên do virus. Nguyên nhân gây bệnh không liên quan đến vi khuẩn và bệnh không đáp ứng với kháng sinh.

Khi đưa trẻ đến khám, các bác sĩ chuyên khoa nhi thường yêu cầu lấy máu, nước tiểu, hoặc dịch tiết từ mắt để xác định nguyên nhân gây bệnh là virus hay vi khuẩn. Tình trạng viêm do vi khuẩn đôi khi xuất hiện ngay sau khi nhiễm virus. Vì thế một số biến chứng do cảm lạnh có thể bao gồm viêm phổi, viêm họng và viêm tai giữa.

Trẻ sơ sinh bị cảm lạnh khá thường gặp trên thực tế lâm sàng. Virus gây bệnh xuất hiện trong không khí và trên bề mặt đồ vật trong một khoảng thời gian ngắn. Điều này khiến cho tình trạng lây lan bệnh có thể xảy ra với cả những người không tiếp xúc trực tiếp với trẻ bị bệnh. Trẻ sơ sinh ở gần những trẻ lớn hơn thường có nguy cơ mắc bệnh cảm lạnh cao hơn.

Những trẻ được nuôi dưỡng bằng sữa mẹ có hiện miễn dịch tốt hơn so với những trẻ khác được nuôi bằng sữa công thức. Sữa mẹ chứa nhiều kháng thể, tế bào bạch cầu và hệ enzym cần thiết cho trẻ. Đây đều là những yếu tố giúp phòng ngừa tình trạng nhiễm khuẩn. Trẻ sơ sinh bú mẹ được kế thừa đặc miễn dịch đối với những bệnh mà trước đây người mẹ đã từng mắc phải. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc trẻ sơ sinh sẽ được miễn dịch hoàn toàn với bệnh cảm lạnh.

Trẻ sơ sinh trong độ tuổi từ 2 đến 3 tháng tuổi nên được đưa đến khám tại các bác sĩ chuyên khoa nhi ngay khi biểu hiện các dấu hiệu nghi ngờ bệnh cảm lạnh. Điều này giúp trẻ phòng tránh được các biến chứng nặng nề khác cũng như khiến bố mẹ an tâm hơn.

Sốt là một trong các phản ứng của cơ thể trẻ sơ sinh chống lại cảm lạnh. Tuy nhiên, sốt từ 38 độ C trở lên ở những trẻ sơ sinh từ 2 đến 3 tháng tuổi là dấu hiệu cảnh báo nhu cầu được chăm sóc y tế. Những trẻ lớn hơn bị cảm lạnh với biểu hiện sốt cao trên 39 độ cũng nên được đưa đi khám tại các cơ sở y tế. Ngoài ra, nếu sốt cao kéo dài trên 5 ngày, bố mẹ cũng nên đưa trẻ đến khám bất kể trẻ ở lứa tuổi nào.

Một số dấu hiệu và triệu chứng khác cảnh báo một tình trạng bệnh lý nghiêm trọng mà bố mẹ cần biết như:

• Nổi ban đỏ trên da
• Nôn mửa
• Tiêu chảy
• Ho dai dẳng, khạc đờm nhiều

• Đờm đặc màu xanh hoặc có máu trong đờm
• Khó thở, thở khò khè
• Dấu hiệu rút lõm lồng ngực
• Sốt kéo dài từ 5 đến 7 ngày
• Gãi tai, hoặc các dấu hiệu khác gợi ý tình trạng khó chịu hoặc đau ở các vùng trên cơ thể.
• Các dấu hiệu gợi ý tình trạng mất nước như tiểu ít
• Bú kém hoặc không bú
• Tím tái các đầu ngón tay hoặc môi

Bố mẹ là người quan tâm trẻ nhiều nhất nên sẽ dễ phát hiện các dấu hiệu bất thường. Ngay khi thấy trẻ có các biểu hiện lạ, nên gọi ngay cho các bác sĩ nhi khoa để loại trừ các tình trạng khác nghiêm trọng hơn bệnh cảm lạnh thông thường.

Các phương pháp điều trị tại nhà có thể áp dụng cho các trường hợp cảm lạnh thông thường với mục đích giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn. Một số các biện pháp mà bố mẹ có thể thực hiện bao gồm:

• Bổ sung nhiều dịch cho trẻ, bao gồm cả sữa mẹ và sữa công thức. Bố mẹ có thể cho trẻ uống thêm một ít nước nếu trẻ trên 6 tháng tuổi.
• Hút sạch dịch tiết từ mũi bằng nước muối sinh lý và một bầu hút chuyên dùng.
• Sử dụng máy làm ẩm không khí để nâng cao độ ẩm của không khí xung quanh. Hỏi ý kiến bác sĩ về việc nên lựa chọn máy làm ẩm mát hay máy làm ẩm nóng. Các máy làm ấm nóng cần được bảo quản đúng theo hướng dẫn vì có nguy cơ bỏng cho trẻ.

Một số biện pháp không nên thực hiện khi trẻ bị cảm lạnh bao gồm:

• Kháng sinh không có tác dụng diệt virus và không nên được sử dụng khi điều trị bệnh cảm lạnh.
• Các thuốc hạ sốt không cần kê đơn như Tylenol ( Ví dụ Tylenol Cold and Flu) dùng cho trẻ: không khuyến cáo sử dụng ở những trẻ dưới 3 tháng tuổi nếu như không có hướng dẫn của bác sĩ. Hỏi ý kiến của các bác sĩ chuyên khoa nhi trước khi cho trẻ sơ sinh dưới 1 tuổi dùng bất kỳ loại thuốc không kê đơn nào. Những loại thuốc này thường không được khuyên sử dụng với những trẻ đang nôn.
• Aspirin không bao giờ nên dùng ở trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ.
• Các loại thuốc giảm ho không khuyến cáo chỉ định cho những trẻ dưới 2 tuổi.
• Không nên đặt trẻ ở tư thế nằm sấp khi ngủ, ngay cả khi trẻ bị nghẹt mũi.

Hiện nay, không có phương pháp điều trị đặc hiệu nào dành riêng cho bệnh cảm lạnh ở trẻ sơ sinh. Đa phần các trường hợp trẻ sẽ tự hồi phục dần theo thời gian. Điều tốt nhất mà bố mẹ hoặc người chăm sóc có thể làm là khiến cho trẻ cảm thấy dễ chịu và thoải mái, để cho bệnh dần dần được hồi phục.

Trẻ sơ sinh từ 0 - 6 tháng tuổi nhìn chung dễ gặp bệnh về đường hô hấp, các bệnh lý nhiễm trùng hô hấp và nhiễm trùng đường tiêu hóa.... Để bảo vệ sức khỏe của trẻ, cha mẹ nên thực hiện tốt việc cho bé bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu (nếu được) và tiêm vắc-xin đúng lịch. Ngay khi thấy trẻ có các triệu chứng như biếng ăn, mệt mỏi, quấy khóc thì cần đứa trẻ đến bệnh viện để được các bác sĩ chuyên khoa tư vấn theo dõi và điều trị.

Video đề xuất:

Phân biệt Covid-19 với cảm cúm, cảm lạnh