Chăm sóc trẻ thời kỳ chu sinh (7 ngày đầu sau sinh)

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Phan Thị Cẩm Vân - Bác sĩ sơ sinh - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng. Bác đã có kinh nghiệm 7 năm làm Bác sĩ nội trú và Bác sĩ điều trị Nhi - Sơ sinh tại Bệnh viện Trung Ương Huế và Bệnh viện Đại học Y Dược Huế. Thế mạnh của bác là điều trị các bệnh lý Nhi khoa về Hô hấp, Tiêu hóa, bệnh lý truyền nhiễm, chăm sóc và điều trị trẻ sơ sinh, hồi sức sơ sinh.

Trẻ sơ sinh còn quá non nớt, vì vậy, cha mẹ cần cẩn thận và chu đáo thêm một chút trong việc chăm sóc con giai đoạn chu sinh 7 ngày đầu tiên, đây chính là một trong những thay đổi đầu đời quan trọng của con.

Thời kỳ chu sinh được tính từ tuần thứ 28 đến hết ngày thứ 7 sau khi sinh (tuần đầu sau sinh). Chu sinh được hiểu là xung quanh thời điểm mẹ sinh em bé, đây là bước thay đổi lớn không chỉ của mẹ và của cả con.

Trong thời kỳ chu sinh, trẻ sẽ phải trải qua bước chuyển đổi môi trường sống quan trọng, từ sống trong tử cung mẹ được đưa thức ăn dinh dưỡng trực tiếp qua dây rốn, chuyển sang môi trường sống ngoài tử cung. Hơn nữa, nhiệt độ môi trường cũng thay đổi, trong cơ thể mẹ là 37 độ C ra ngoài môi trường tự nhiên dao động ở 25-27 độ C, khiến trẻ phải học cách tự mình thích nghi. Có những trường hợp, trẻ sơ sinh không vượt qua được thời gian tuần đầu tiên này, không thể thích nghi được nên đã dẫn tới tử vong, người ta vẫn nói đó là trường hợp tử vong chu sinh. Chính vì vậy, đây là thời kỳ mẹ và bé cần nhiều nhất sự quan tâm, bảo vệ và chăm sóc đúng cách.

Thời kỳ chu sinh là một trong những giai đoạn đầu đời quan trọng nhất của con. Vì vậy bố mẹ nên học cách chăm sóc con đúng đắn nhất để tạo đà cho một sự phát triển toàn diện.

• Đảm bảo giấc ngủ đủ cho con

Theo nhận định của nhiều chuyên gia thì sự tăng trưởng ở trẻ sơ sinh phần lớn đạt được thông qua giấc ngủ và bú sữa. Bé ngủ nhiều giấc ngắn cả đêm lẫn ngày là hoàn toàn bình thường; bởi vì, giấc ngủ ở bé sẽ bước vào chu kỳ ổn định hơn bắt đầu từ tháng thứ tư. Tuy nhiên, khi ngủ thì cả bố và mẹ cũng để cho bé một khoảng cách an toàn nhất định.

• Cho con bú mẹ sớm nhất có thể

Nếu mẹ chưa có sữa thì có thể cho bé bú bình tạm thời, đến khi có sữa, mẹ nên tăng cường cho con bú và bú càng sớm càng tốt để bé có thể tiếp nhận được lượng sữa non bổ dưỡng. Thời gian và tần suất bú phụ thuộc vào nhu cầu của trẻ. Hầu hết trẻ sơ sinh cần được cho bú 2 – 4 tiếng/lần và khoảng 8 – 12 lần/ngày. Mẹ cũng lưu ý tư thế bú và cách bú đúng, để giúp bé hấp thụ được lượng dinh dưỡng cần thiết.

• Làn da con đang còn non nớt

Da trẻ sơ sinh rất mỏng, yếu và dễ gặp hiện tượng vàng da. Thường thì da trẻ vàng vào ngày thứ 2 sau khi sinh và đến thứ 4 thì vàng giảm bớt. Lúc này lớp da ở trẻ bắt đầu thay đổi để giúp trẻ giữ nhiệt và bảo vệ trẻ.

Lớp chất “gây” bao phủ bên ngoài da trẻ trong ngày đầu mới sinh có vai trò giữ nhiệt và bảo vệ cho da trẻ. Do vậy, không nên tắm làm sạch chất “gây” trên da bé ngay sau sinh. Từ ngày thứ 2 trở đi, lớp chất “gây” này lại là môi trường rất thuận lợi cho khả năng nhiễm khuẩn da. Chính vì vậy mà sau khi ra đời từ 24-48 giờ, hàng ngày trẻ phải được tắm sạch.

• Giữ gìn đôi mắt, cửa sổ tâm hồn của con

Trẻ sơ sinh thường bị chảy nước mắt và chảy ghèn trong những ngày đầu sau sinh. Tình trạng viêm kết mạc mắt có thể xảy ra trong tuần đầu nếu việc chăm sóc mắt không được thực hiện. Thế nên, bố mẹ cần lưu ý:

• Ngay sau sinh, nên lau sạch mắt bé bằng gạc vô trùng hay bằng khăn riêng. Khăn này phải được nhúng nước chín và mát.
• Trẻ thường được các nữ hộ sinh nhỏ mắt hay tra thuốc mỡ mắt sau khi lau mắt trong vòng một giờ sau sinh. Chú ý không được để đầu chai thuốc hay đầu ống thuốc chạm vào mắt bé.
• Sau khi tắm nhỏ bằng nước muối sinh lý 1 lần/ngày.
• Chăm sóc vùng rốn của con

Điều đầu tiên các bà mẹ quan tâm ở trẻ mới sinh chính là cần được chăm sóc dây rốn vệ sinh an toàn. Mới tuần đầu dây rốn của trẻ sẽ chưa rụng, vì thế mà chúng ta cần quan tâm tới vấn đề, dây rốn trẻ sơ sinh 1 tuần tuổi phải luôn được giữ khô thoáng, sạch sẽ cho đến ngày nó tự khô rồi rụng.

Do đây là tuần đầu tiên khi bé chào đời nên cuống rốn của bé có thể rụng trong tuần, hãy giữ cuống rốn khô, sạch và để nó tự rụng. Nếu có thấy chút máu hoặc chất nhờn dính trên tã hoặc áo từ dây rốn, nên cẩn thận hơn khi vệ sinh và giữ thật khô với bông gòn. Tốt nhất nên vệ sinh chăm sóc vùng rốn ngay sau khi tắm.

• Trẻ luôn cần được giữ ấm

Giai đoạn chu sinh, tuần đầu tiên trẻ sơ sinh chưa thích nghi được và cơ thể trẻ thiếu độ ấm, vì thế mà các bạn cần chú ý tới việc giữ ấm cho trẻ thường xuyên, không được để trẻ lạnh. Để nhận biết có thể trẻ chưa đủ nhiệt bạn có thể sờ vào mu bàn tay hoặc bàn chân, sau gáy của trẻ để cảm nhận nhiệt độ trên da trẻ. Nếu có thể nên cặp nhiệt độ để biết nhiệt độ trên cơ thể trẻ là bao nhiêu để có thể giữ ấm cho trẻ được tốt hơn.

Cơ thể của trẻ cũng giống như cơ thể của chúng ta, với tiết trời lạnh, mẹ có thể mặc quần áo ấm, đội mũ đồng thời không quên quấn thêm chiếc khăn mỏng bên ngoài khi cho con bú.

• Không cần đội mũ liên tục

Nếu đội mũ kín cho con ngay cả khi trời nóng không chỉ khiến trẻ ngứa ngáy khó chịu, ra mồ hôi nhiều mà còn làm tăng thân nhiệt, khiến trẻ dễ bị sốt gây nguy hiểm.

Do đó, chỉ nên đội mũ cho trẻ khi nhiệt độ thấp, cho trẻ ra ngoài trời hoặc đối với trẻ sinh non, nhẹ cân. Còn với trẻ khỏe mạnh bình thường thì hoàn toàn không cần đội mũ chụp đầu liên tục, nhất là khi trời nắng nóng.

• Không nên quấn chặt tã

Nhiều bố mẹ ưa chuộng việc quấn tã chặt để trẻ ấm hơn, ngủ ngon và sâu hơn, ít quấy khóc. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu khoa học cho thấy hành động này có thể làm ép khớp háng của trẻ phải duỗi thẳng và hướng ra trước, khiến chân trẻ bị lệch trục. Ngoài ra, quấn chặt tã còn khiến trẻ bị ngạt thở, bí bách và nóng bức, khó chịu, đặc biệt không tốt khi trẻ đi ngủ.

• Vệ sinh sạch sẽ cho con

Tắm là việc làm không thể thiếu trong quá trình chăm sóc trẻ sơ sinh 1 tuần tuổi và nuôi dưỡng con. Tắm cho trẻ đúng cách có thể giúp trẻ cảm thấy thoải mái, dễ chịu và có một giấc ngủ ngon.

• Vệ sinh mũi và tai cho con

Khi chăm sóc trẻ sơ sinh 7 ngày tuổi đầu, trẻ chỉ cần được làm sạch tai bằng cách sử dụng bông gòn thấm nước ngoài tai vì ráy tai là dịch tiết tự nhiên ở ống tai ngoài, có tính khử trùng và bảo vệ màng nhĩ khỏi cát bụi.

• Vệ sinh móng tay, móng chân cho con

Không nên để móng tay, chân trẻ quá dài, con sẽ tự cào xước da mình. Thời gian cắt móng tay cho trẻ là sau khi tắm, lúc này móng tay con mềm.

• Trò chuyện với con nhiều hơn

Con thường sẽ nhận ra giọng nói của bố của mẹ bởi giọng nói này đã quá quen thuộc với bé trong suốt quãng thời gian thai nghén vừa rồi. Tất cả những thái độ hành động của mẹ sẽ được bé tiếp thu và ghi nhận. Qua đó, mẹ cũng sẽ nhanh chóng nhận thấy được ngôn ngữ cơ thể của bé. Do vậy, bố mẹ hãy quan sát con để giao tiếp với bé nhiều nhất có thể.

Là lĩnh vực trọng điểm của hệ thống Y tế Vinmec, Khoa Nhi luôn mang lại sự hài lòng cho Quý khách hàng và được các chuyên gia trong ngành đánh giá cao với:

• Quy tụ đội ngũ y bác sĩ về Nhi khoa: gồm các chuyên gia có trình độ chuyên môn cao (giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ, thạc sĩ), giàu kinh nghiệm, từng công tác tại các bệnh viện lớn như Bạch Mai, 108.. Các bác sĩ đều được đào tạo bài bản, chuyên nghiệp, có tâm - tầm, am hiểu tâm lý trẻ. Bên cạnh các bác sĩ chuyên khoa Nhi trong nước, khoa Nhi còn có sự tham gia của các chuyên gia nước ngoài (Nhật Bản, Singapore, Úc, Mỹ) luôn tiên phong áp dụng những phác đồ điều trị mới nhất và hiệu quả nhất.
• Dịch vụ toàn diện: Trong lĩnh vực Nhi khoa, Vinmec cung cấp chuỗi các dịch vụ khám - chữa bệnh liên hoàn từ Sơ sinh đến Nhi và Vaccine,... theo tiêu chuẩn Quốc tế để cùng bố mẹ chăm sóc sức khỏe bé từ khi lọt lòng đến tuổi trưởng thành
• Kỹ thuật chuyên sâu: Vinmec đã triển khai thành công nhiều kỹ thuật chuyên sâu giúp việc điều trị các căn bệnh khó trong Nhi khoa hiệu quả hơn: phẫu thuật thần kinh - sọ, ghép tế bào gốc tạo máu trong điều trị ung thư.
• Chăm sóc chuyên nghiệp: Ngoài việc thấu hiểu tâm lý trẻ, Vinmec còn đặc biệt quan tâm đến không gian vui chơi của các bé, giúp các bé vui chơi thoải mái và làm quen với môi trường của bệnh viện, hợp tác điều trị, nâng cao hiệu quả khám chữa bệnh.