Mục đích ghi điện cơ bằng điện cực kim

Ghi điện cơ bằng điện cực kim là phương pháp được sử dụng rộng rãi trong chẩn đoán các bệnh lý thần kinh và cơ. Đây là cơ sở để bác sĩ đưa ra các lựa chọn điều trị phù hợp nhất cho bệnh nhân.

Ghi điện cơ (tên tiếng Anh: electromyography) là phương pháp thăm dò được sử dụng nhằm nghiên cứu phản ứng điện của thần kinh và cơ, đồng thời đánh giá sự mất phân bổ thần kinh của cơ. Hiện nay, các bác sĩ đã áp dụng phương pháp này để đánh giá chức năng các dây, rễ thần kinh ngoại vi, khớp thần kinh - cơ và các cơ.

Ở các trường hợp tổn thương dây thần kinh ngoại biên thoái hóa sợi trục, có thể phát hiện bằng cách dùng điện cực kim đâm vào bắp cơ mà dây thần kinh đó chi phối nhằm ghi nhận các điện thế tự phát của cơ và các đơn vị vận động. Đây là phương pháp ghi điện cơ kim.

Giải thích về đơn vị vận động: Các sợi cơ do 1 sợi trục chi phối thành 1 đơn vị vận động. Khi 1 nơron vận động phát xung thì tất cả các sợi cơ do nó chi phối sẽ co lại, tạo thành 1 làn sóng điện duy nhất - gọi là đơn vị vận động.

Ghi điện cơ được chỉ định thực hiện khi bệnh nhân có các triệu chứng của rối loạn thần kinh hay cơ như:

• Chẩn đoán các tổn thương cơ do thần kinh, do bệnh ở cơ hoặc các bệnh lý khác;
• Rối loạn cơ như viêm đa cơ, loạn dưỡng cơ. Có thể kết hợp với sinh thiết cơ để xác định chẩn đoán;
• Chẩn đoán, tiên lượng tổn thương dây thần kinh do chấn thương như chấn thương dây thần kinh, chấn thương cột tủy sau tai nạn. Việc đo điện cơ giúp xác định vị trí, mức độ tổn thương dây thần kinh để bác sĩ đưa ra tiên lượng về thời gian hồi phục;
• Chẩn đoán hoặc loại trừ các rối loạn ảnh hưởng tới thần kinh vận động ở não hoặc tủy sống như xơ cứng cột bên teo cơ, bại liệt;
• Chẩn đoán phân biệt những triệu chứng như yếu chi, đau ở chi, mỏi, tê cứng, chuột rút, bồn chồn, dị cảm, rối loạn cảm giác da,...;
• Chẩn đoán bệnh ảnh hưởng tới khớp nối thần kinh - cơ như bệnh nhược cơ;
• Chẩn đoán hoặc khẳng định nghi ngờ các bệnh lý thần kinh ngoại biên do đái tháo đường, tăng ure máu hoặc rối loạn chuyển hóa - miễn dịch;
• Xác định vị trí những tổn thương thần kinh cục bộ hoặc chèn ép như hội chứng ống cổ tay - cổ chân, chèn ép rễ thần kinh; bệnh thần kinh vận động, viêm dây thần kinh, bệnh rễ thần kinh (đau thần kinh tọa, thoát vị đĩa đệm cột sống), bệnh đơn dây thần kinh, bệnh lý đám rối thần kinh.

Lưu ý: Cân nhắc trước khi thực hiện ghi điện cơ kim nếu bệnh nhân đang điều trị bằng thuốc chống đông như Heparin, thuốc kháng vitamin K, NOACs

• Chuẩn bị về nhân sự, thủ tục, bệnh nhân và phương tiện kỹ thuật theo đúng yêu cầu;
• Người bệnh thư giãn cơ, sát trùng vùng da cần khảo sát bằng điện cực kim, đâm điện cực kim xuyên da vào cơ, đâm kim từng nấc một để khảo sát các hoạt động điện do kim đâm gây ra;
• Để kim nằm yên trong bắp cơ đang thư giãn hoàn toàn nhằm tìm các hoạt động điện tự phát của cơ nếu có;
• Hướng dẫn bệnh nhân co cơ một cách nhẹ nhàng để các đơn vị vận động phát xung rời rạc, thực hiện khảo sát hình ảnh của từng điện thế của đơn vị vận động;
• Yêu cầu bệnh nhân co cơ mạnh dần nhằm khảo sát hiện tượng kết tập của các đơn vị vận động cho tới mức bệnh nhân co cơ tối đa - xem hình ảnh giao thoa của các đơn vị vận động. Khi ghi quan sát các sóng ghi được trên màn hình cần nghe cả âm thanh của các sóng phát ra.

• Các thay đổi do thần kinh: Biểu hiện đa pha, thời khoảng rộng và biên độ cao. Tình trạng này thường gặp ở các bệnh thần kinh gây tổn thương cơ;
• Các thay đổi do bệnh cơ: Các đơn vị vận động giảm về biên độ, thời khoảng ngắn và đa pha.

Sau khi đo điện cơ, bệnh nhân có thể có vết bầm nhỏ ở vị trí châm kim. Các vết này sẽ mờ dần sau vài ngày.

Ghi điện cơ bằng điện cực kim là tiêu chuẩn quan trọng để chẩn đoán các bệnh lý về cơ và hệ thần kinh ngoại biên. Khi được chỉ định thực hiện phương pháp chẩn đoán này, bệnh nhân nên phối hợp với hướng dẫn của bác sĩ.