Kinh nguyệt thưa - biểu hiện của buồng trứng đa nang?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Văn Thành - Bác sĩ Sản phụ khoa - Khoa Sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long

Hội chứng buồng trứng đa nang là bệnh lý nội tiết thường gặp nhất ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản và là nguyên nhân chính gây vô sinh.

Hội chứng buồng trứng đa nang là bệnh do rối loạn nội tiết và là một trong những nguyên nhân thường gặp gây vô sinh do không rụng trứng hay rối loạn phóng noãn.

Hội chứng buồng trứng đa nang chiếm tỷ lệ khoảng 7-10% phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Bệnh thường xuất hiện vào tuổi dậy thì nhưng cũng có thể xuất hiện vào tuổi từ 20 đến 25.

Những phụ nữ bị buồng trứng đa nang thường là những người có sự gia tăng bất thường về nồng độ Testosterone và LH, những chất này sẽ làm gián đoạn quá trình phát triển của nang noãn. Buồng trứng xuất hiện nhiều nang nhỏ (từ 6 - 10 nang có kích thước < 10mm) do nang noãn không phát triển được, trứng không thể trưởng thành và xảy ra hiện tượng rụng trứng.

Nguyên nhân gây hội chứng buồng trứng đa nang vẫn chưa được biết. Các đặc điểm nổi bật của hội chứng là các bệnh lý sinh sản (tăng androgen máu, không rụng trứng) và có rối loạn chuyển hóa (kháng insulin, béo phì) đến mức không rõ đâu là bệnh có trước. Không có một yếu tố bệnh nguyên đơn lẻ nào có thể giải thích cho tất cả các bất thường gặp trong hội chứng buồng trứng đa nang.

Hội chứng buồng trứng đa nang được đặc trưng bởi các triệu chứng cường androgen trên lâm sàng và/hoặc trên xét nghiệm sinh hóa và do không rụng trứng mạn tính. Hầu hết các đặc điểm của hội chứng phát triển khi bắt đầu thời kỳ dậy thì và mức độ nặng khác biệt từ rậm lông nhẹ tới rối loạn kinh nguyệt như kinh nguyệt thưa, vô kinh, thậm chí vô sinh. Vô sinh có thể là triệu chứng khiến bệnh nhân phải đi khám.

• Rối loạn kinh nguyệt

Bất thường chu kỳ kinh là một tiêu chuẩn xác định của hội chứng buồng trứng đa nang và có thể biểu hiện ở nhiều dạng khác nhau. Kinh nguyệt thưa (dưới 8 lần hành kinh/năm hoặc chu kỳ kinh trên 35 ngày), kinh không đều hay vô kinh là những rối loạn về kinh nguyệt thường gặp trong hội chứng buồng trứng đa nang.

Phụ nữ có hội chứng buồng trứng đa nang thường có đủ estrogen nhưng thiếu progesterone. Điều này gây tăng sản nội mạc tử cung và ra máu tử cung bất thường bởi kích thích của estrogen mạn tính - làm tăng nguy cơ ung thư nội mạc tử cung. Ít gặp hơn, phụ nữ có hội chứng buồng trứng đa nang có biểu hiện vô kinh thứ phát (~24%), những phụ nữ này có nồng độ estrogen thấp hơn, nồng độ testosterone và androgen tự do cao hơn và ít đáp ứng với điều trị.

• Vô sinh

Phụ nữ có hội chứng buồng trứng đa nang có thể rụng trứng không liên tục và do đó sẽ khó thụ thai hơn. Nếu có thai, những phụ nữ này sẽ có nguy cơ tăng huyết áp do thai nghén, tiền sản giật, đái tháo đường thai kỳ, sảy thai và đẻ non. Một nhóm các phụ nữ có hội chứng buồng trứng đa nang liên tục không rụng trứng và vô sinh.

• Béo phì

Béo tạng trung tâm (béo bụng) ảnh hưởng 40% đến 50% phụ nữ có hội chứng buồng trứng đa nang. Béo phì không chắc chắn là yếu tố khởi phát trong sự phát triển của hội chứng nhưng lại là một yếu tố nguy cơ độc lập của các biến chứng về sinh sản và chuyển hoá. Kiểu hình cơ thể béo bụng (tăng tỉ số eo-hông) có liên quan đến nguy cơ kháng insulin cao hơn và tiến triển thành đái tháo đường type 2 đã được ghi nhận ở cả phụ nữ có hội chứng buồng trứng đa nang béo phì và gầy.

• Tăng insulin máu/kháng insulin

Tăng insulin máu và kháng insulin có thể xuất hiện thậm chí ở những người không béo phì, nhưng những tình trạng này nếu xuất hiện sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh.

Phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang sẽ dễ bị bệnh:

• Vô sinh hiếm muộn do không rụng trứng.
• Đái tháo đường (chủ yếu là đái tháo đường type 2) do rối loạn điều hòa hormone Estrogen và lượng Insulin trong cơ thể.
• Tăng huyết áp.
• Mỡ trong máu cao đặc biệt là mỡ xấu (LDL-cholesterol), dẫn tới tăng nguy cơ bệnh tim mạch và đột quỵ.

Hiện nay chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu cho hội chứng buồng trứng đa nang. Việc điều trị thay đổi phụ thuộc vào mục đích: điều trị triệu chứng cường androgen hay điều trị vô sinh.

• Giảm cân đóng vai trò rất quan trọng của phương thức điều trị.
• Dùng các loại thuốc kích thích sự phát triển nang noãn. Bên cạnh các phương thức điều trị nội khoa, có thể tiến hành mổ nội soi đốt điểm trên bề mặt buồng trứng.
• Với trường hợp điều trị trên thất bại các bác sĩ tư vấn sử dụng các biện pháp khác, chẳng hạn như thụ tinh nhân tạo IVF.

Buồng trứng đa nang là một hội chứng thường gặp ở phụ nữ độ tuổi sinh sản do không rụng trứng. Triệu chứng thường gặp của hội chứng này như kinh nguyệt thưa, vô kinh, rậm lông, béo phì. Với trường hợp bệnh nhân chưa có gia đình, vẫn có kinh nhưng không đều chỉ cần khám và theo dõi định kỳ 6 tháng hoặc 1 năm/một lần. Nếu sau khi lập gia đình từ một đến hai năm mà không có thai nên đi khám sớm và người bệnh cũng không nên quá lo lắng.