HIV dễ lây truyền sang con vào tuần thai nào?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Trương Nghĩa Bình - Bác sĩ Chuyên khoa sản - Khoa Sản Phụ Khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Lây truyền từ mẹ sang con là một trong ba con đường lây nhiễm của HIV. HIV lây từ mẹ sang con có thể xảy ra từ rất sớm, khi người mẹ mang thai 3 tháng đầu cho đến hết cả thai kỳ.

HIV lây từ mẹ sang con xảy ra trong suốt thai kỳ qua bánh rau, được gọi là lây truyền dọc.

Vai trò của bánh rau trong việc HIV lây từ mẹ sang con rất phức tạp và chưa rõ ràng, nguyên nhân là do cấu trúc và đặc điểm, chức năng của bánh rau thay đổi theo sự phát triển của thai kỳ.

Bình thường, mặt bánh rau có cấu tạo gồm nhiều màng ngăn. Các màng ngăn này đóng vai trò là hàng rào bảo vệ, chỉ cho những chất dinh dưỡng, khoáng chất, vitamin, kháng thể từ mẹ truyền sang để nuôi dưỡng thai nhi, chứ không cho vi khuẩn hay virus lây truyền sang gây hại lên thai nhi. Vì vậy, nhờ có bánh rau mà việc HIV lây từ mẹ sang con bị màng ngăn của bánh rau chặn lại, không cho truyền qua thai nhi.

Tuy nhiên, khi bánh rau gặp vấn đề như bị nhiễm khuẩn sẽ làm tổn hại đến màng ngăn này, hoặc khiến cho bề dày của bánh rau - vách ngăn mỏng đi. Khi đó, các virus HIV tự do hoặc nằm trong các tế bào sẽ dễ dàng di chuyển qua bánh rau và đi vào thai nhi.

HIV lây từ mẹ sang con có thể xảy ra từ rất sớm, khi người mẹ chỉ mới mang thai được 8 tuần và có thể kéo dài suốt cả thai kỳ. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu phát hiện rằng tỷ lệ lây truyền HIV qua bánh rau cao nhất khi mang thai tuần 18 trở đi. Nguyên nhân là trong thời điểm này, bánh rau bị nhiễm virus HIV, màng ngăn của bánh rau bị tổn thương hoặc vách ngăn bị mỏng sẽ tạo điều kiện để virus dễ dàng xâm nhập qua bánh rau đi vào thai nhi.

Có khoảng 20 - 30% trẻ em bị HIV lây từ mẹ sang con là do lây truyền qua bánh rau. Tỷ lệ này tăng lên khi:

• Người mẹ lớn tuổi mang thai và bị nhiễm HIV;
• Người mẹ bị sơ nhiễm HIV trong khi đã mang thai (nồng độ HIV trong máu rất cao);
• Người mẹ đã mang thai rồi mới bị nhiễm HIV;
• Người mẹ bị nhiễm HIV ở giai đoạn muộn rồi mới mang thai.

Như đã đề cập ở trên, HIV lây từ mẹ sang con có thể xảy ra từ rất sớm, khi người mẹ mang thai 3 tháng đầu. Các nhà khoa học đã tìm thấy virus HIV ở trong gan, thận và não của thai nhi 13 tuần tuổi của người mẹ bị nhiễm HIV. Ngoài ra, còn tìm thấy các bất thường về tổ chức học, đặc biệt là ở não và tuyến hung của những thai nhi bị nhiễm HIV. Một số trẻ được sinh ra từ người mẹ bị nhiễm HIV có các rối loạn miễn dịch, đặc biệt là sự bất thường về số lượng tế bào CD4.

Đẻ giảm nguy cơ HIV lây từ mẹ sang con, người mẹ cần đến các trung tâm y tế chuyên khoa để được tư vấn, điều trị dự phòng và tuyệt đối tuân theo những chỉ dẫn của bác sĩ để hạn chế đến mức thấp nhất nguy cơ lây nhiễm HIV cho thai nhi.

Bác sĩ Trương Nghĩa Bình có kinh nghiệm trên 13 năm trong lĩnh vực khám chữa bệnh Sản phụ khoa, có chuyên môn cao và kinh nghiệm lâu năm trong chẩn đoán và điều trị các bệnh lý Sản Phụ khoa.