Chế độ ăn kiêng Paleo là gì và tại sao lại phổ biến?

Chế độ ăn kiêng Paleo được thiết kế để giống với những gì tổ tiên của loài người săn bắn hái lượm hình thành từ hàng nghìn năm trước. Bằng cách tuân theo chế độ ăn toàn thực phẩm và sống tích cực về thể chất. Trên thực tế, một số nghiên cứu cho thấy, chế độ ăn kiêng này có thể giảm cân đáng kể và cải thiện sức khỏe.

Chế độ ăn Paleo được xây dựng dựa trên một kế hoạch ăn sử dụng các loại thực phẩm tương tự như những gì có thể đã được ăn trong thời kỳ đồ đá.

Chế độ ăn kiêng theo kiểu cổ điển thường bao gồm các loại thực phẩm: thịt nạc, cá, trái cây, rau, quả hạch và hạt, những thực phẩm mà trước đây có thể tìm kiếm được bằng thủ công như: săn bắn và hái lượm. Chế độ ăn kiêng paleo hạn chế thực phẩm đã trở nên phổ biến khi nông nghiệp xuất hiện cách đây khoảng 10.000 năm. Những thực phẩm này có thể là các sản phẩm từ sữa, các loại đậu và ngũ cốc.

Mục đích của chế độ ăn paleo áp dụng cách ăn uống giống như những gì con người ban đầu đã từng ăn. Lý do của chế độ ăn kiêng là cơ thể con người không khớp về mặt di truyền với chế độ ăn uống hiện đại xuất hiện trong các hoạt động canh tác được gọi là giả thuyết về sự bất hòa.

Nông nghiệp đã thay đổi những gì con người ăn và sử dụng trong thời điểm hiện tại. Sữa, ngũ cốc và các loại đậu như những thực phẩm chủ lực bổ sung trong chế độ ăn uống của con người. Theo giả thuyết đã được các nhà nghiên cứu đưa ra, sự thay đổi chế độ ăn này đã vượt xa khả năng thích ứng của cơ thể. Sự không phù hợp này được các nhà nghiên cứu cho rằng có một yếu tố góp phần vào sự phổ biến của bệnh béo phì, tiểu đường và bệnh tim ngày nay. Mục đích sử dụng chế độ ăn kiêng paleo do muốn giảm cân hoặc duy trì cân nặng hợp lý.

Chế độ ăn kiêng theo thực đơn ăn kiêng Paleo, sẽ bao gồm những loại thực đơn nên ăn:

• Trái cây, rau, các loại hạt,...
• Thịt nạc, đặc biệt là động vật ăn cỏ hoặc động vật hoang dã
• Lipid từ cá, đặc biệt là những loại cá có giàu axit béo omega-3, chẳng hạn như cá hồi, cá thu và cá ngừ albacore
• Dầu thực vật được chiết xuất từ trái cây và quả hạch, chẳng hạn như dầu ô liu hoặc dầu óc chó

Những loại thực phẩm nên tránh:

• Lúa mì, yến mạch và lúa mạch
• Các loại đậu, chẳng hạn như: đậu lăng, đậu phộng và đậu Hà Lan
• Sản phẩm từ sữa
• Đường tinh luyện
• Muối
• Khoai tây

Ví dụ, thực đơn Paleo diet

• Bữa ăn sáng. Cá hồi luộc và dưa đỏ.
• Bữa trưa. Thăn lợn nạc luộc và salad (cà rốt, dưa chuột, cà chua, quả óc chó và nước sốt chanh).
• Bữa tối. Bông cải xanh hấp, thăn bò nướng, salad (rau trộn, cà chua, bơ, hành tây, hạnh nhân và nước sốt chanh), và dâu tây để tráng miệng.
• Đồ ăn nhẹ. Một trái cam, thanh cà rốt hoặc khúc rau cần tây.

Chế độ ăn uống nói chung và chế độ ăn Paleo nói riêng cũng đều nhấn mạnh đến vấn đề uống nước và tập thể dục mỗi ngày.

Một số thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên đã so sánh chế độ ăn kiêng Paleo với các chế độ ăn uống khác, chẳng hạn như Chế độ ăn Địa Trung Hải hoặc Chế độ ăn kiêng dành cho bệnh tiểu đường. Về cơ bản kết quả của những thử nghiệm này cho thấy chế độ ăn kiêng paleo có thể mang lại một số lợi ích khi so sánh với chế độ ăn bao gồm: trái cây, rau, thịt nạc, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu và các sản phẩm từ sữa ít béo. Những lợi ích này có thể bao gồm:

• Giảm cân nhiều hơn
• Cải thiện khả năng dung nạp glucose
• Kiểm soát huyết áp tốt hơn
• Giảm chất béo trung tính
• Quản lý sự thèm ăn tốt hơn

Tuy nhiên, cần có những thử nghiệm dài hơn với nhóm lớn người. Nhóm người được chỉ định ngẫu nhiên vào các chế độ ăn khác nhau để hiểu được lợi ích của phương pháp này với sức khỏe tổng thể, cũng như những rủi ro có thể có của chế độ ăn kiêng này.

Người ta nhận thấy rằng sự khác biệt cơ bản nhất giữa thực đơn ăn kiêng paleo và các chế độ ăn uống lành mạnh khác là không có ngũ cốc nguyên hạt và các loại đậu. Mặc dù những loại thực phẩm này đều được coi là nguồn cung cấp chất xơ, vitamin và các chất dinh dưỡng khác.

Những thực phẩm này không chỉ được coi là lành mạnh mà còn có giá cả phải chăng và dễ tiếp cận hơn những thực phẩm như thú rừng, động vật ăn cỏ và các loại hạt. Đối với một số người, chế độ ăn kiêng paleo có thể quá khó để thực hiện.

Các nhà nghiên cứu đã lập luận rằng, giả thuyết cơ bản của chế độ ăn kiêng paleo có thể đơn giản hóa câu chuyện về cách con người thích nghi với những thay đổi của chế độ ăn uống. Sự thay đổi trong chế độ ăn uống dựa trên địa lý, khí hậu và sự sẵn có của thực phẩm, không chỉ do sự chuyển đổi sang trồng trọt mà cũng sẽ định hình sự phát triển của nhu cầu dinh dưỡng.

Nghiên cứu khảo cổ của các nhà khảo cổ học đã chứng minh rằng khẩu phần ăn ban đầu của con người có thể bao gồm các loại ngũ cốc hoang dã, trước khi bắt đầu trồng trọt. Nghiên cứu di truyền đã chỉ ra rằng những thay đổi tiến hóa đáng chú ý tiếp tục sau thời kỳ đồ đá cũ, bao gồm những thay đổi liên quan đến chế độ ăn, chẳng hạn như sự gia tăng số lượng gen liên quan đến sự phân hủy tinh bột trong chế độ ăn.

Thực đơn ăn kiêng paleo có thể giúp bạn giảm cân hoặc duy trì cân nặng. Nó cũng có thể có các tác dụng có lợi cho sức khỏe. Tuy nhiên, không có nghiên cứu lâm sàng dài hạn nào về lợi ích và nguy cơ tiềm ẩn của chế độ ăn kiêng này.

Thực tế mỗi một chế độ ăn kiêng đều có những ưu và nhược điểm riêng, trong trường hợp bạn quyết định ăn theo chế độ Paleo cần có sự cân nhắc và chọn lọc kỹ lưỡng nguồn thực phẩm. Nếu cần thiết có thể tham khảo thêm ý kiến của các bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec để được tư vấn về một chế độ ăn phù hợp với thể trạng hiện tại.

Nguồn tham khảo: mayoclinic.org - healthline.com - webmd.com