Test nhanh gộp mẫu là gì?

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ Trần Thị Diễm Trang - Bác sĩ Nội hô hấp - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Các xét nghiệm phân tử, chẳng hạn như phản ứng chuỗi polymerase phiên mã ngược (RT-PCR) đã được sử dụng rộng rãi trong đại dịch coronavirus 2019 (COVID-19), kỹ thuật này tốn kém và tốn nhiều nguồn lực. Như một phương tiện để giảm chi phí và tăng hiệu quả chẩn đoán, test nhanh gộp mẫu có thể được thay thế để kiểm tra kháng nguyên. Từ đó, công tác quản lý dịch bệnh sẽ mở rộng đáng kể trong việc giám sát SARS-CoV-2, đặc biệt là đối với các quốc gia có thu nhập thấp đến trung bình, trong trường học và nơi làm việc.

RT-PCR là kỹ thuật xét nghiệm chính để xác định virus SARS-CoV-2 có trong cơ thể người hay không. Tuy nhiên, hiện nay nhiều nơi đã đưa vào ưu tiên phương pháp test nhanh để giảm thời gian thực hiện và sớm có kết quả. Trên cơ sở đó, có thể “tách” F0 ra khỏi cộng đồng càng nhanh càng tốt.

Và trong chiến lược test nhanh để sàng lọc F0, Bộ Y tế đã ban hành Quyết định số 1817/QĐ-BYT, trong đó hướng dẫn tạm thời việc gộp mẫu xét nghiệm. Nghĩa là thay vì test riêng lẻ một mẫu của một người, thì sẽ gộp 3 (hoặc 5) mẫu của 3 (hoặc 5) người vào một bộ test.

Việc này vừa tiết kiệm thời gian và nguồn lực, vừa gia tăng hiệu suất xét nghiệm. Và quan trọng hơn hết là xác định F0 một cách nhanh chóng. Nhất là với tỉnh thành có số ca nhiễm tăng chóng mặt như TP.HCM. Nếu thực hiện xét nghiệm riêng lẻ cho từng người sẽ rất mất thời gian, tốn nguồn lực. Đồng thời, F0 bị phát hiện chậm trễ có thể kéo theo rất nhiều ca nhiễm khác

Xét nghiệm COVID-19 gộp được áp dụng cho những đối tượng lấy mẫu tại vùng nguy cơ thấp, có cùng đặc điểm dịch tễ và ở cùng một địa điểm. Chẳng hạn như ở cùng một đơn vị/cơ quan làm việc, ở cùng tòa nhà/chung cư, ở chung một nhà,...

Việc xét nghiệm gộp mẫu không hoặc hạn chế áp dụng cho những vùng có nguy cơ cao. Đặc biệt, không áp dụng cho những đối tượng lấy mẫu đã tiếp xúc trực tiếp với F0 hoặc đang có các triệu chứng như đang bị nhiễm virus SARS-CoV-2 (sốt, ho, đau họng, khó thở,...).

Ngoài ra, những mẫu bệnh phẩm từ bệnh nhân đang điều trị COVID-19 hay từ những người đang làm xét nghiệm chẩn đoán SARS-CoV-2 nhưng chưa có kết quả cũng sẽ không được gộp với các mẫu bệnh phẩm khác.

Để thực hiện mẫu gộp covid với test nhanh kháng nguyên, một nhóm các đối tượng tiến hành theo các bước sau đây:

3.1. Thu thập mẫu bằng tăm bông mũi họng

Đưa tăm bông vô trùng vào lỗ mũi của bệnh nhân sau đó xoay tăm bông 3-4 lần so với bề mặt mũi họng. Nhúng tăm bông vào dung dịch môi trường sẵn có trong ống nghiệm.

Đối với mẫu gộp, có hai cách thực hiện: (1) lấy cùng lúc nhiều mẫu tăm bông từ nhiều cá nhân (thường 2 đến 5 mẫu) cho vào một môi trường trong ống nghiệm; hoặc (2) chia trước môi trường thành nhiều ống nghiệm khác nhau, tương ứng với mỗi mẫu tăm bông, sau đó cộng gộp môi trường trở lại ban đầu trước khi cho vào que test (cách này thường ít khi áp dụng trong thực tế vì tốn kém công sức, vật tư và thời gian hơn cách đầu tiên)

3.2. Chuẩn bị mẫu

Chèn miếng gạc vào ống đệm chiết.

Nhấn chặt nắp vòi nhỏ giọt vào ống.

3.3. Thực hiện kiểm tra

Đặt que test kháng nguyên trên bề mặt phẳng và nhỏ 3 giọt mẫu đã chiết theo góc 90 ° vào giếng chứa mẫu của thiết bị thử nghiệm. Kết quả thử nghiệm có thể được đọc sau 15 đến 30 phút dưới ánh sáng phòng. Không đọc kết quả thử nghiệm sau 30 phút vì nguy cơ kết quả không chính xác.

3.4. Diễn giải kết quả

Một vạch màu xuất hiện ở phần trên cùng của cửa sổ kết quả để cho biết rằng que test đang hoạt động bình thường. Đây là giá trị chứng (C). Nếu vạch chứng không hiện lên, que test có thể bị hỏng và bài kiểm tra sẽ không được công nhận là hợp lệ.

Trong trường hợp kết quả dương tính, một vạch màu sẽ xuất hiện ở phần dưới của cửa sổ kết quả. Đây là vạch kiểm tra (T). Ngay cả khi vạch thử rất mờ hoặc không đồng đều, kết quả thử nghiệm phải được hiểu là kết quả dương tính.

Tóm lại, đại dịch coronavirus năm 2019 (COVID-19) đã gây ra gánh nặng bệnh tật to lớn trên toàn thế giới và nhiều biến thể sau đó ngày càng được phát hiện thêm. Lúc này, các công cụ xét nghiệm sàng lọc bệnh nhanh chóng và có tính giá trị cao không ngừng được tìm kiếm, áp dụng. Như vậy, trong bối cảnh nước ta hiện tại, test nhanh mẫu gộp tìm kháng nguyên đã đáp ứng các yêu cầu cơ bản hiện tại, trở thành một xét nghiệm hữu ích trong công tác phòng chống dịch cộng đồng.

Nguồn tham khảo: frontiersin.org - pubmed.ncbi.nlm.nih.gov