Test nhanh bằng nước bọt có chính xác không?

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ Mang Thị Phương Mai - Khoa khám bệnh & Nội khoa, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Hiện nay, test nhanh bằng nước bọt đang được nhiều người dân áp dụng vì độ tiện lợi và không gây đau đớn, khó chịu khi lấy mẫu. Tuy nhiên, liệu phương pháp test nhanh Covid-19 này có mang lại kết quả chính xác hay không?

Trên thị trường hiện nay có rất nhiều hội nhóm nổi lên rao bán các “Bộ kit test nhanh COVID bằng nước bọt” và được quảng cáo nhập khẩu trực tiếp từ các nước như Trung Quốc, Hàn Quốc hoặc Đức. Hầu hết những người rao bán đều khẳng định chắc nịch rằng bộ test nhanh bằng nước bọt cho độ chính xác cao và đã được kiểm định nghiêm ngặt về chất lượng.

Vậy test nhanh nước bọt liệu có chuẩn như lời đồn? Theo thông tin từ Bộ Y tế, chỉ có khoảng 100 sản phẩm test nhanh kháng thể, kháng nguyên và RT-PCR là được cấp phép sử dụng. Mặt khác, tất cả các sản phẩm test này đều lấy mẫu máu hoặc từ dịch tỵ hầu và chưa có bất kỳ hình thức test nhanh bằng nước bọt nào được chính thức công nhận tại Việt Nam.

Theo ý kiến của PGS. TS Đỗ Văn Dũng (Trưởng khoa Y tế Công cộng – Trường Đại học Y dược TP.HCM) cho biết, khi test kháng nguyên bằng nước bọt sẽ cho mức độ chính xác không cao. Điều này là do vi rút chủ yếu nhân bản trên tế bào đường hô hấp (như phế quản, mũi và tỵ hầu) mà không nhân bản trong họng. Bởi thế, khi test nhanh bằng nước bọt sẽ dễ cho ra kết quả sai vì nồng độ loãng và độ nhạy thấp.

Chưa kể, các bộ test SARS-CoV-2 hiện nay đều cần phải được Bộ Y tế thẩm định và cấp phép mới được nhập khẩu, lưu hành và sử dụng. Do đó, bạn không nên tin vào các lời rao bán tràn lan trên mạng mà mua phải hàng nhái, hàng kém chất lượng. Điều này không những gây tâm lý chủ quan mà còn làm tăng nguy cơ lây lan dịch bệnh trong cộng đồng.

Tốt nhất, người tiêu dùng nên kiểm tra kỹ nguồn gốc và xuất xứ của các bộ test nhanh. Nếu còn băn khoăn về chất lượng sản phẩm, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ bằng hình thức tư vấn sức khỏe trực tuyến hoặc tìm mua ở các cơ sở y tế uy tín.

Để test nhanh cho kết quả chính xác nhất, người dân cần thực hiện đúng theo các bước khuyến cáo của CDC Hà Nội như sau:

2.1 Trước khi lấy mẫu test nhanh

Người lấy mẫu cần đọc kỹ hướng dẫn về cách sử dụng bộ test nhanh của nhà sản xuất. Ngoài ra, trước khi tiến hành lấy mẫu, bạn cũng cần phải vệ sinh hoặc sát khuẩn tay sạch sẽ để đảm bảo không có tác nhân khác làm ảnh hưởng đến kết quả.

2.2 Khâu chuẩn bị lấy mẫu test

Bỏ khay thử ra bên ngoài túi đựng và để ở nhiệt độ phòng từ 15-30oC. Người lấy mẫu cần sử dụng bộ test càng sớm càng tốt, tối đa trong vòng 60 phút để đạt độ chính xác cao. Bạn nên để khay test mẫu trên bề mặt phẳng sạch. Sau đó lấy que chuyên dụng cho ngoáy tỵ hầu và bắt đầu tiến hàng thu thập mẫu test.

2.3 Tiến hành lấy mẫu bệnh phẩm

*Hướng dẫn cách lấy dịch tỵ hầu

Trong quá trình lấy mẫu dịch tỵ hầu, bạn cần ngồi cố định ở trên ghế và đặt đầu nghiêng một góc 70 độ về phía sau. Đối với trẻ em, cha mẹ có thể để bé ngồi lên đùi sao cho lưng trẻ đối diện với phía ngực của mình. Trong khi tiến hành lấy mẫu, cha mẹ cần giữ chặt tay và cơ thể trẻ, đồng thời hơi ngả đầu trẻ ra phía sau.

Tiếp theo, nhẹ nhàng đưa que thử vào sâu trong mũi cho đến khi que lấy mẫu bằng 1/2 độ dài từ cánh mũi đến dái tai cùng phía. Giữ nguyên que thử ở vị trí lấy mẫu khoảng 5s để dịch tỵ hầu thấm tối ưu nhất. Sau đó, bạn nhẹ nhàng xoay và rút que thử ra bên ngoài, tiếp tục cho vào ống chiết mẫu.

*Hướng dẫn cách lấy mẫu dịch mũi

Tư thế lấy dịch mũi test nhanh Covid cũng tương tự như lấy mẫu dịch tỵ hầu. Bạn chỉ cần đưa que thử vào sâu trong mũi khoảng 2cm, sau đó xoay que vào thành mũi trong vòng 3s. Sau khi kết thúc, bạn tiếp tục chuyển đúng quê lấy mẫu vừa rồi sang bên mũi còn lại và thực hiện tương tự. Khi lấy mẫu thành công, bạn cho que thử vào ống chiết mẫu.

2.4 Tiến hành tách chiết mẫu test nhanh

Sau khi đã thu thập được mẫu dịch thành công, bạn hãy nhúng đầu que vào ống chiết, kết hợp xoay miết nhẹ vào đáy và thành ống khoảng 10 lần. Bạn nên ngâm đầu que ngập trong dung dịch chiết mẫu khoảng 1 phút, sau đó dùng lực bóp vào 2 thành ống để ép hết dịch thấm ở đầu que thử.

Để thu được lượng dịch nhiều nhất, bạn nên xoay nhẹ và ép đầu que vào thành ống khi rút ra. Sau đó đậy chặt nắp ống và lắc mạnh khoảng 10 lần theo chiều ngang để trộn đều mẫu dịch. Tiếp đó, nhỏ đúng 3 giọt mẫu chiết ra từ ống vào ô chữ S của khay thử.

2.5. Nhận và đọc kết quả test nhanh

Thời gian nhận và đọc kết quả test nhanh sẽ tùy thuộc vào từng loại sinh phẩm. Thông thường, kết quả test sẽ xuất hiện chính xác sau 15 – 30 phút. Nếu chỉ xuất hiện vạch chứng C, nghĩa là kết quả âm tính. Khi xuất hiện cả vạch chứng C và vạch kết quả T, bạn sẽ nhận được kết quả dương tính. Kết quả test nhanh sẽ không có giá trị nếu cả vạch C và T không xuất hiện hoặc chỉ xuất hiện vạch T.

Trong trường hợp vạch chứng C không xuất hiện, nguyên nhân có thể xuất phát từ khay thử bị lỗi hoặc do thiếu mẫu test. Khi đó, bạn cần tiến hành test lại để có kết quả chuẩn xác nhất.

Ngoài việc tìm hiểu test nhanh như thế nào cho chính xác nhất, bạn cũng cần lưu ý một số điều sau đây khi tự lấy mẫu test tại nhà:

• Bảo quản bộ test ở nhiệt độ từ 2 – 30 độ C, tránh để nơi có ánh nắng trực tiếp. Khi bảo quản dụng cụ test nhanh ở môi trường nhiệt độ quá cao sẽ làm biến đổi các thành phần của sản phẩm test, gây sai lệch kết quả.
• Kiểm tra kỹ hạn sử dụng của sản phẩm test trước khi dùng. Bộ test hết hạn có thể chứa chất thử hóa học hoặc sinh học bị biến tính.
• Tránh mở khay thử quá sớm khi chưa sẵn sàng lấy mẫu test nhanh.
• Nên thực hiện test nhanh kháng nguyên sau khoảng 3 ngày kể từ khi tiếp xúc với người mang mầm bệnh.
• Không chạm ngón tay hoặc để đầu tăm bông lấy dịch mẫu tiếp xúc với các bề mặt khác tiềm ẩn vi khuẩn.

Khi đã hiểu rõ về việc thực hiện xét nghiệm covid như thế nào là chính xác và an toàn. Bạn có thể lựa chọn mua loại test nhanh được khuyến cáo như trên về để test tại nhà.

Nguồn tham khảo: ummhealth.org