Covid - 19 ảnh hưởng tới não không?

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa I Lê Thanh An - Bác sĩ Can thiệp tim mạch - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

COVID-19 ảnh hưởng đến não không? Các nhà khoa học trên thế giới phát hiện virus SARS-CoV-2 có thể phá hủy các tế bào nội mô mạch máu não, là thành phần thiết yếu của hàng rào máu - não, dẫn tới các triệu chứng thần kinh ngắn hạn và dài hạn. Đây là các nghiên cứu cho thấy COVID-19 ảnh hưởng tới não.

Vấn đề ảnh hưởng của virus SARS-CoV-2 đối với não bộ đang là vấn đề được quan tâm. Các nhà nghiên cứu hiện vẫn đang nỗ lực tìm hiểu về những tác động đầy đủ của loại virus này đối với cơ thể con người.

Cụ thể, các vấn đề liên quan tới nhận thức, tiêu biểu là sương mù não (brain fog - một dạng rối loạn chức năng nhận thức, có thể gây mệt mỏi mãn tính, kém tập trung, thiếu minh mẫn,...) thường được ghi nhận ở những bệnh nhân mắc hội chứng COVID-19 kéo dài.

Ngoài ra, một số nghiên cứu cho thấy COVID-19 có thể ảnh hưởng tới các tế bào nội mô mạch máu não, làm giảm kích thước não,...

Giới khoa học hiện chưa khẳng định liệu tiêm vắc-xin ngừa COVID-19 có tác động tới tình trạng này hay không. Tuy nhiên, cơ quan An ninh Y tế Vương quốc Anh cho biết: Kết quả đánh giá 15 nghiên cứu cho thấy những người đã được tiêm chủng ít có nguy cơ gặp hội chứng COVID-19 kéo dài hơn so với những người chưa tiêm.

2.1 Nghiên cứu về ảnh hưởng của COVID-19 trên tế bào nội mô mạch máu não

Nghiên cứu các mô não ở những người bệnh mắc COVID-19 đã qua đời phát hiện ra có những dấu ấn sinh học của phản ứng viêm, cho thấy virus có thể ảnh hưởng tới não. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa rõ liệu virus SARS-CoV-2 có xâm nhập vào não và trực tiếp gây tổn thương hay không. Hay các triệu chứng thần kinh gặp ở bệnh nhân mắc COVID-19 là do phản ứng của hệ miễn dịch đối với virus?

Các nhà khoa học thần kinh thuộc đại học Yale đã chủ trì một nghiên cứu về vấn đề COVID-19 ảnh hưởng não hay không. Nghiên cứu cho thấy cách thức mà virus SARS-CoV-2 tác động trực tiếp đối với các tế bào não. Nghiên cứu chủ yếu tập trung vào 1 loại tế bào não đặc biệt, đó là tế bào nội mô mạch máu não. Tế bào này chính là thành phần thiết yếu của hàng rào máu – não, bức tường bảo vệ và ngăn các phân tử lạ hoặc độc hại xâm nhập vào não.

Để nghiên cứu tác động của virus SARS-CoV-2 đối với các tế bào nội mô mạch máu não, đầu tiên các nhà nghiên cứu đã xem xét mô não ở những bệnh nhân tử vong do mắc COVID-19. Kết quả nghiên cứu cho thấy: Số lượng tế bào chết ở người bệnh mắc COVID-19 cao hơn so với nhóm đối chứng phù hợp.

Tiếp theo, khi thí nghiệm trên tế bào và động vật về giả thuyết COVID-19 ảnh hưởng tới não, các nhà nghiên cứu đã phát hiện chính xác cách virus SARS-CoV-2 giết các tế bào nội mô mạch máu não. Có giả thuyết cho rằng: Hậu quả của tổn thương này là làm giảm lưu lượng máu đưa tới các vùng não, kéo theo những vấn đề liên quan tới nhận thức hoặc làm tăng nguy cơ mắc bệnh thoái hóa thần kinh.

Theo các nhà khoa học, nghiên cứu cho thấy các thương tổn ở tế bào nội mô mạch máu não có thể phục hồi được. Các thí nghiệm trên chuột cũng cho thấy có một số cách ức chế tương tác gây hại giữa virus và các tế bào nội mô. Các nhà khoa học khẳng định rằng việc tiêm vắc-xin ngừa COVID-19 có thể làm giảm những thương tổn do virus này gây ra đối với hàng rào máu - não (vì hệ miễn dịch sẽ chống lại virus trong máu).

Tuy nhiên, các nhà khoa học cũng cho biết, dù nghiên cứu trên được tiến hành khá kỹ lưỡng nhưng đây vẫn chưa phải là câu trả lời chắc chắn về những tác động của virus SARS-CoV-2 trên não người. Thực tế, rất khó để kết luận những dấu hiệu tổn thương não được phát hiện trong các mô não của những người bị tử vong là do virus SARS-CoV-2. Trong khi đó, nghiên cứu khoa học cũng gặp khó khăn khi chưa thể xác định liệu virus SARS-CoV-2 có xâm nhập vào tế bào não hay không ngoài việc nghiên cứu mô não ở những bệnh nhân đã qua đời.

*Nghiên cứu trên được đăng tải trên tạp chí chuyên ngành Nature Neuroscience.

2.2 Nghiên cứu về ảnh hưởng của COVID-19 đối với kích thước não

Nghiên cứu của đại học Oxford công bố ngày 7/3 trên tạp chí Nature cho thấy: Mắc COVID-19 có thể làm giảm kích thước não, làm giảm chất xám ở những vùng não kiểm soát cảm xúc và trí nhớ. Đồng thời, nó gây tổn thương ở những vùng não kiểm soát khứu giác. Như vậy, có bằng chứng cho thấy COVID-19 ảnh hưởng tới não.

Các nhà nghiên cứu nhấn mạnh: Có bằng chứng cho thấy COVID-19 liên quan tới những bất thường ở não bộ, kể cả đối với những người mắc bệnh nhưng không nhập viện. Ở những ca bệnh nhẹ, người tham gia nghiên cứu cũng cho thấy khả năng tổ chức, tập trung kém đi, kích thước não trung bình giảm từ 0,2 - 2%. Tuy nhiên, các nhà khoa học cũng cần nghiên cứu thêm để xem có khả năng đảo ngược một phần tác động trên hoặc xét về ảnh hưởng của COVID-19 đối với sức khỏe có kéo dài hay không.

Để rút ra kết luận trên, các nhà khoa học đã nghiên cứu sự thay đổi của não bộ ở người bằng cách thực hiện 2 lần chụp não của 785 người ở độ tuổi 51 - 81. Có 401 người trong số người được khảo sát mắc COVID-19 giữa 2 lần chụp. Lần chụp thứ 2 thực hiện sau lần thứ nhất trung bình là 141 ngày. Nghiên cứu này được thực hiện khi biến thể Alpha đang phổ biến tại Anh (không bao gồm những người nhiễm biến thể Delta).

Kết quả các nghiên cứu cho thấy COVID-19 ảnh hưởng tới não. Vì vậy, mỗi người cần chú ý giữ gìn sức khỏe, tuân thủ nguyên tắc 5K để đảm bảo an toàn cho bản thân và gia trình, tránh nguy cơ mắc phải những di chứng khó lường do COVID-19.