Biến chứng thần kinh do COVID-19 gây ra

Cùng với chứng thiếu máu, rối loạn chức năng thần kinh đã được báo cáo là các triệu chứng ban đầu thường gặp ở bệnh nhân COVID-19, xảy ra ở hơn 80% bệnh nhân. Những triệu chứng này có thể là biểu hiện ban đầu của COVID-19 và có thể xảy ra khi không có triệu chứng ngạt mũi hay chảy nước mũi. Tuy nhiên, hiếm khi các triệu chứng này là biểu hiện lâm sàng duy nhất của bệnh nhân nhiễm virus SARS-CoV-2 gây ra.

Khi khám nghiệm tử thi của bệnh nhân tử vong do COVID-19 phát hiện thấy tình trạng viêm và tổn thương dọc trục ở khứu giác nhưng không thể xác định liệu đây có phải là tổn thương do virus trực tiếp gây ra hay không. Các chuyên gia suy đoán rằng virus SARS-CoV-2 có thể xâm nhập vào não qua con đường khứu giác. Tuy nhiên, hiện tại có rất ít bằng chứng khẳng định suy đoán này là chính xác.

Trong một loạt bệnh nhân COVID-19 được thống kê cho thấy có khoảng 44% bệnh nhân bị ảnh hưởng đã phục hồi chức năng khứu giác trong vòng 08 ngày sau khi hết các triệu chứng khác của bệnh.

Bệnh não thường gặp ở những bệnh nhân COVID-19 nặng. Tình trạng hạ oxy máu gặp phổ biến ở bệnh nhân COVID-19 nặng, có thể đóng vai trò nào đó ở nhiều bệnh nhân, cũng như rối loạn chuyển hóa.

Bệnh não đã được báo cáo trên tổng số 93 bệnh nhân, bao gồm 16 (7%) trong số 214 bệnh nhân nhập viện với COVID-19 ở Vũ Hán, Trung Quốc, và 40 (69%) trong số 58 bệnh nhân được chăm sóc đặc biệt với COVID-19 ở Pháp. Viêm não đã được mô tả ở tám bệnh nhân cho đến nay, và hội chứng Guillain-Barré ở 19 bệnh nhân. SARS-CoV-2 đã được phát hiện trong CSF của một số bệnh nhân.

Ở một số bệnh nhân đã tử vong do không chống chọi được với COVID-19 và bị bệnh não trước khi chết cho thấy tổn thương thiếu máu cục bộ cấp tính ở tất cả các bệnh nhân và bệnh nhân có bệnh lý thần kinh mãn tính như bệnh Alzheimer, xơ cứng động mạch.

Các bệnh nhân COVID-19 bị viêm não thường không có triệu chứng về viêm não trên các nghiên cứu hình ảnh thần kinh hoặc trên xét nghiệm phân tích dịch não tủy.

Các biểu hiện viêm não ở bệnh nhân COVID-19 có thể gặp như mê sảng, kích động, có bệnh nhân lại buồn ngủ và giảm ý thức.Các triệu chứng về tủy sống như tăng phản xạ, phản ứng của cơ kéo dài là phổ biến, triệu chứng co giật cũng được mô tả cùng với bệnh não ở bệnh nhân COVID-19.

Viêm não lan tỏa là một hội chứng khử myelin đa ổ, thường xảy ra vài tuần sau khi bị nhiễm trùng, thường có các biểu hiện là các triệu chứng thần kinh khu trú, kèm theo bệnh não.

Đã ghi nhận một vài trường hợp bệnh nhân COVID-19 có tình trạng viêm não tủy lan tỏa cấp tính. Có bệnh nhân xuất hiện chứng khó nuốt, rối loạn tiêu hóa và bệnh não ở ngày thứ 9 sau khi bắt đầu với triệu chứng nhức đầu và đau cơ. Một bệnh nhân khác có biểu hiện co giật và giảm ý thức. Các bệnh nhân này đều có dịch não tủy bình thường và cường độ tín hiệu cao trên phim MRI, là các dấu hiệu điển hình của viêm não tủy lan tỏa cấp tính. Một bệnh nhân khác xuất hiện tình trạng liệt mềm cấp tính với biểu hiện đại tiện không tự chủ.

Viêm não và viêm tủy lan tỏa cấp tính thường được coi là biến chứng sau nhiễm trùng, được điều trị bằng corticosteroid hoặc các liệu pháp miễn dịch khác.

Hội chứng Guillain-Barré là một bệnh viêm đa cơ cấp tính đặc trưng bởi tình trạng tiến triển nhanh, đối xứng, khó cử động khi thăm khám, kèm theo các triệu chứng về cảm giác ở một số bệnh nhân. Đã có nhiều bệnh nhân COVID-19 mắc hội chứng Guillain-Barré hoặc các biến thể của nó được báo cáo.

Các bệnh nhân này xuất hiện các triệu chứng thần kinh bắt đầu ở ngày thứ 7 của bệnh sau khi có các biểu hiện về hô hấp. Một số bệnh nhân bị yếu cả bốn chi, có hoặc không mất cảm giác. Cũng có bệnh nhân chỉ bị yếu chân, có bệnh nhân bị chứng loạn cảm chi dưới. Một số bệnh nhân khác lại bị tổn thương dây thần kinh mặt, khó nuốt.

Đột quỵ dường như không thường xuyên xảy ra ở bệnh nhân COVID-19. Tỷ lệ đột quỵ do thiếu máu cục bộ liên quan đến COVID-19 ở bệnh nhân nhập viện dao động từ 0,4 - 2,7%, trong khi tỷ lệ xuất huyết nội sọ từ 0,3 - 0,9%. Tỷ lệ các bệnh mạch máu não liên quan đến COVID-19 phần lớn được tính toán dựa trên các nghiên cứu thuần tập quan sát các bệnh nhân nhập viện với COVID-19 ở các vùng dịch lớn khác nhau trên thế giới.

Nguy cơ đột quỵ có thể thay đổi tùy theo mức độ nghiêm trọng của COVID-19. Những bệnh nhân nhẹ có nguy cơ đột quỵ < 1%, nhưng với những bệnh nhân được chăm sóc đặc biệt thì nguy cơ này có thể lên tới 6%.

Thông thường, đột quỵ xảy ra vào thời điểm từ 1 - 3 tuần sau khi khởi phát các triệu chứng COVID-19. Tuy nhiên, đột quỵ cũng có thể là nguyên nhân đầu tiên dẫn đến việc nhập viện của một số bệnh nhân nhiễm COVID-19.

Nhìn chung, tỷ lệ bệnh nhân COVID-19 có các biểu hiện thần kinh là nhỏ so với biểu hiện ở đường hô hấp. Tuy nhiên, khi đại dịch vẫn đang còn tiếp diễn với dự đoán có thể có đến 50 - 80% dân số thế giới có thể bị nhiễm bệnh trước khi khả năng miễn dịch phát triển thì tổng số bệnh nhân gặp phải các biến chứng thần kinh có thể lớn hơn rất nhiều. Các biến chứng thần kinh, đặc biệt là viêm não và đột quỵ có thể gây tàn tật suốt đời, gây ảnh hưởng không nhỏ đến bệnh nhân, gia đình và cả xã hội. Chính vì vậy không thể xem nhẹ các biến chứng thần kinh do COVID-19 gây ra.

Nếu có nhu cầu tư vấn và thăm khám tại các Bệnh viện Vinmec thuộc hệ thống Y tế trên toàn quốc, Quý khách vui lòng đặt lịch trên website để được phục vụ.

Nguồn tham khảo: uptodate.com, cdc.gov, thelancet.com

Xem thêm:

• Cần làm gì khi có các biểu hiện của Covid-19
• Nguồn gốc và sự phát triển của SARS-CoV-2
• Biến chứng thần kinh ngoại biên của bệnh tiểu đường có nguy hiểm?
• Cảnh giác biến chứng thần kinh ở bệnh nhân đái tháo đường