Bài thuốc đạt nguyên ẩm có tác dụng gì với Covid?

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ Lê Thị Hồng Chính - Bác sĩ Y Học Cổ Truyền - Trung tâm Y Học Cổ Truyền Vinmec - Sao Phương Đông.

Bài thuốc “Đạt nguyên ẩm” là một trong bốn bài thuốc Y học cổ truyền được Bộ Y tế hướng dẫn sử dụng trong phòng và điều trị Covid-19 thể nhẹ. Vậy bài thuốc Đạt nguyên ẩm có tác dụng gì với bệnh covid?

Khi bị cảm nhiễm ngoại tà (virus Sars-CoV-2 cũng là một ngoại tà), ngoại tà nhanh chóng xâm phạm lấn át mạc nguyên, chính khí giao tranh với tà khí khiến người bệnh có cảm giác sợ lạnh, sốt cao.

Nếu người bệnh đã sốt kéo dài 2, 3 ngày, ngày sốt 1-3 lần, ngực bụng khó chịu buồn nôn, đầu đau bứt rứt, mạch huyền sác, rêu lưỡi dày nhờn, lúc này nên bắt đầu cho uống Đạt nguyên ẩm, đây là một bài cổ phương tiêu biểu điều trị ôn dịch và sốt rét.

Bài Đạt nguyên ẩm gồm có các vị thuốc sau:

• Hoàng cầm 6g
• Bạch thược 4g
• Thảo quả 4g
• Binh lang 8g
• Cam thảo 4g
• Hậu phác 4g
• Tri mẫu 8g
• Đại táo 1 quả
• Sinh khương 7 lát.

Đem các nguyên liệu thuốc trên và sắc lấy 200ml nước, cho bệnh nhân uống một lần vào quá trưa về chiều (13-14 giờ).

Công năng của bài thuốc là: Khai đạt nguyên mạc, tỵ uế hóa trọc.

Vị thuốc Binh lang có vị cay tán thấp tà, hóa đàm phá kết, có tác dụng tiêu tán phục tà, đây là vị thuốc sơ lợi rất mạnh, lại trừ được sơn lam chướng khí. Hậu phác có mùi hương thơm hóa trọc, khứ thấp lý khí, phá tan được lệ khí kết đọng. Thảo quả có vị cay thơm hóa trọc, khí mãnh, trừ được thấp, dứt nôn mửa, tuyên thấu tà mai phục, ẩn nấp ở khắp mọi nơi.

Ba vị thuốc này có vị cay mạnh, có thể tới ngay được mạc nguyên, khiến cho tà khí phải tan rã, đuổi tà xuất ra ngoài, kịp thời lìa khỏi mạc nguyên nên mới có tên là Đạt nguyên ẩm làm chủ dược.

Mọi thứ tà ở ôn dịch nhiệt độc rất dễ hóa thành hỏa làm tổn thương đến phần âm, nên dùng các vị thuốc Hoàng cầm, Bạch thược, Tri mẫu làm tá dược để tả hỏa giải độc, thanh nhiệt tư âm. Đồng thời, cũng giúp phòng ngừa sự hao tán thương tổn đến âm do các thuốc cay táo gây ra. Vị thuốc Cam thảo làm sứ, vừa có tác dụng giúp cho việc thanh nhiệt giải độc, lại có thể điều hòa các vị thuốc.

Bài thuốc Đạt nguyên ẩm có tác dụng khai mở tới mạc nguyên, dẹp cái thấp trọc, làm tiêu hóa hết cái đục, thanh nhiệt giải độc, có thể làm cho uế trọc được tiêu, nhiệt độc được thanh thải, âm dịch được phục hồi, giải được bệnh tà. Đây là bài thuốc hàng đầu được sử dụng khi ôn dịch mới phát sinh hoặc trừ tà ẩn ở mạc nguyên trong bệnh sốt rét.

Bài thuốc Đạt nguyên ẩm gia giảm:

• Nếu như bị cảm cúm có triệu chứng vùng ngực bế tắc, buồn bực, chân tay mỏi nặng, rêu lưỡi dày nhờn thì bỏ các vị Bạch thược, Tri mẫu, thêm vị Bội lan 6g, Nhân trần 6g.
• Nếu sợ rét ít, nóng nhiều, nhiều ngày không giảm, buổi chiều nặng hơn thì bỏ vị Binh lang, thêm vị Bạch vị 6g, Hắc chi tử 6g.
• Để điều trị sốt rét, thêm vị Thường sơn 8g (sao với rượu), Sài hồ 6g.
• Nếu có triệu chứng sườn đau, tai điếc, sốt và rét, nôn ọe mà miệng đắng, thêm vị Sài hồ 5g.
• Nếu lưng gáy đau, thêm vị Khương hoạt 4g
• Nếu đau mắt, xương trên hốc mắt đau, mũi khô không ngủ được, thêm vị Cát căn 8g.

Đạt nguyên ẩm gia Đại hoàng: Được sử dụng trong trường hợp bị bệnh ôn dịch, lưỡi trắng rộp như bông, dần dần chuyển thành sắc vàng, hung cách đầy và đau, khát nhiều, phiền táo, đó là độc tà đã truyền vào tới phủ Vị. Dùng bài Đạt nguyên ẩm gia gia thêm vị Đại hoàng 8g để thanh trừ tà độc ở trong vị.

Nếu bệnh mới phát, rêu lưỡi trắng là tà còn ở mạc nguyên, sau đó từ cuống lưỡi vàng dần suốt ra tới giữa lưỡi, thể hiện bệnh tà đã ở khắp biểu lý, sốt không dứt cho uống bài Tam tiêu ẩm.

Bài thuốc Tam tiêu ẩm sử dụng nguyên bài Đạt nguyên ẩm gia thêm Khương hoạt, Sài hồ, Cát căn để giải biểu và gia thêm Đại hoàng để thanh lý. Sở dĩ bài thuốc có tên là Tam tiêu ẩm là do vừa tiêu tà khí bên trong, vừa tiêu bên ngoài và tiêu khắp nơi, trên dưới, ở trong hay ở ngoài. Đây là một bài thuốc đặc trị chứng ôn dịch.

COVID-19 là bệnh còn khá mới mẻ nên các nghiên cứu về bệnh cũng như phương thức điều trị còn rất hạn chế. Dù các bài thuốc Y học cổ truyền đều đem lại tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh rất tốt. Tuy nhiên để đảm bảo an toàn và tránh được các tác dụng phụ thì trước khi sử dụng bất kỳ bài thuốc nào, người bệnh cũng cần tham khảo ý kiến của bác sĩ, dược sĩ chuyên môn.