Dấu hiệu viêm phổi ở trẻ sơ sinh

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ nội trú Đặng Thị Ngoan - Bác sĩ Nhi - Sơ sinh - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

Dấu hiệu viêm phổi ở trẻ sơ sinh thường khó nhận biết hơn, nhưng mức độ lại nguy hiểm hơn bởi sức khỏe, sức đề kháng của trẻ còn rất yếu. Do đó, cha mẹ cần nắm vững kiến thức về bệnh viêm phổi để phát hiện sớm và kịp thời chữa trị.

Khi trẻ sơ sinh hay trẻ nhỏ bị viêm phổi, nguyên nhân đầu tiên cha mẹ thường nghĩ đến là do thời tiết lạnh. Tuy nhiên đây chỉ là một tác nhân, còn nhiều nguyên nhân khác có thể có từ rất sớm dẫn tới căn bệnh này.

Trẻ sơ sinh bị viêm phổi chủ yếu là do các loại vi khuẩn như Listeria, Coli, vi khuẩn Gram âm. Nhiễm khuẩn phổi ở trẻ có thể xảy ra từ trước, trong hoặc sau khi đẻ, liên quan mật thiết tới thời gian vỡ ối trước khi đẻ.

Cụ thể:

• Thời gian vỡ ối từ trên 6 giờ đến 12 giờ trước khi đẻ: 33% trẻ mắc viêm phổi.
• Vỡ ối từ trên 12 giờ đến 24 giờ trước khi đẻ: 51,7% trẻ mắc viêm phổi.
• Vỡ ối từ trên 24 giờ trở lên trước khi đẻ: 90% trẻ mắc viêm phổi.
• Trong khi đỡ đẻ, việc hồi sức sau đẻ và chăm sóc trẻ sơ sinh cũng cần thực hiện vô trùng, nếu không trẻ sơ sinh rất dễ bị nhiễm khuẩn từ các dụng cụ, môi trường, người chăm sóc.
• Trẻ sơ sinh có thể bị viêm phổi do hít phải nước ối, phân su đã nhiễm khuẩn hoặc dịch tiết ở đường sinh dục của người mẹ lúc trẻ chuẩn bị chào đời.

Ngoài ra, nguyên nhân nữa khiến trẻ sơ sinh bị viêm phổi đó là thai nhi trong tử cung bị thiếu dưỡng khí. Do đó trong quá trình mang thai, người mẹ phải kiểm tra định kỳ, nhất là giai đoạn cuối để phát hiện sớm tình trạng này và có biện pháp can thiệp kịp thời.

Bên cạnh đó, những trẻ sơ sinh thiếu cân do các phản xạ đường thực quản còn chưa hoàn thiện, vận động cơ chưa đều đặn nên dễ bị trào ngược thực quản dạ dày khiến sữa bị hít nhầm vào phổi, gây các triệu chứng thở gấp, hụt hơi, tím tái mắt. Lượng sữa hít vào càng nhiều thì triệu chứng càng nặng, có thể gây ra viêm phổi.

Trẻ bị các bệnh như viêm da, viêm khoang miệng, viêm dây rốn cũng có thể dẫn đến viêm phổi.

Dấu hiệu viêm phổi ở trẻ sơ sinh ban đầu thường nghèo nàn, không rõ ràng nên rất khó nhận biết.

Cha mẹ cần để ý nếu thấy trẻ có những dấu hiệu sau:

• Bú kém hoặc bỏ bú
• Sốt trên 37,5oC hoặc hạ thân nhiệt;
• Thở nhanh trên 60 lần trong 1 phút hoặc khó thở.

Khi có triệu chứng rõ ràng sau thì bệnh viêm phổi đã nặng: Trẻ sốt hoặc hạ thân nhiệt, đáp ứng kém với kích thích, li bì, bú kém hoặc bỏ bú, chướng bụng, nôn nhiều, khó thở, rút lõm lồng ngực, tím tái...Cha mẹ hoặc người thân cần chú ý tình trạng của trẻ để sớm phát hiện các dấu hiệu ban đầu của bệnh, khi trẻ có biểu hiện sốt, bỏ bú, thở nhanh... thì phải đưa ngay trẻ đến cơ sở y tế để khám và điều trị kịp thời, tránh biến chứng nặng có thể dẫn tới tử vong.Cha mẹ cần học cách quan sát nhịp thở của trẻ bằng cách vén áo rồi quan sát sự di động của lồng ngực hay bụng, cần quan sát lúc trẻ nằm yên hoặc ngủ, không quan sát khi trẻ đang quấy khóc. Nếu trẻ thở nhanh, sẽ thấy sự di động nhanh hơn những ngày trẻ bình thường.

Có thể phát hiện trẻ thở thanh qua các chỉ số dưới đây:

• Trẻ từ 1-5 tuổi, thở từ 40 lần trong 1 phút trở lên;
• Trẻ từ 2 tháng đến 1 tuổi, thở từ 50 lần trong 1 phút trở lên;
• Trẻ dưới 2 tháng tuổi, thở từ 60 lần trong 1 phút trở lên.

Cũng có thể nhận biết bằng cách khác, cha mẹ vén áo trẻ lên và quan sát lồng ngực. Nếu thấy trẻ thở khác thường, khi thở phát ra tiếng bất thường nào đó thì cũng có thể trẻ đã bị viêm phổi.

Bên cạnh đó, cha mẹ cũng nên quan sát phần ranh giới giữa ngực và bụng xem có dấu hiệu bị lõm vào khi trẻ hít vào hay không? Ðể quan sát dấu hiệu này, hãy bế trẻ nằm ngang trên lòng mẹ hoặc đặt trẻ nằm ngang trên giường. Hiện tượng này nếu thấy thường xuyên ở bất kỳ nhịp thở nào của trẻ, lúc trẻ nằm yên hoặc ngủ mới có giá trị, còn chỉ thấy khi trẻ quấy khóc hoặc cố gắng hít sâu không được coi là co rút lồng ngực. Theo đó, nếu trẻ vị co rút lồng ngực thì chứng tỏ đã mắc viêm phổi nặng, cần cho trẻ đến bệnh viện điều trị ngay.

Như vậy, dấu hiệu viêm phổi ở trẻ sơ sinh là rất mơ hồ, ở mỗi trường hợp lại khác nhau nên cha mẹ cần hết sức cẩn thận. Khi phát hiện dấu hiệu khác lạ của trẻ, cần sớm đưa trẻ tới bác sỹ thăm khám và điều trị kịp thời.

Là lĩnh vực trọng điểm của hệ thống Y tế Vinmec, Khoa Nhi luôn mang lại sự hài lòng cho Quý khách hàng và được các chuyên gia trong ngành đánh giá cao với:

• Quy tụ đội ngũ y bác sĩ về Nhi khoa: gồm các chuyên gia có trình độ chuyên môn cao (giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ, thạc sĩ), giàu kinh nghiệm, từng công tác tại các bệnh viện lớn như Bạch Mai, 108.. Các bác sĩ đều được đào tạo bài bản, chuyên nghiệp, có tâm - tầm, am hiểu tâm lý trẻ. Bên cạnh các bác sĩ chuyên khoa Nhi trong nước, khoa Nhi còn có sự tham gia của các chuyên gia nước ngoài (Nhật Bản, Singapore, Úc, Mỹ) luôn tiên phong áp dụng những phác đồ điều trị mới nhất và hiệu quả nhất.
• Dịch vụ toàn diện: Trong lĩnh vực Nhi khoa, Vinmec cung cấp chuỗi các dịch vụ khám - chữa bệnh liên hoàn từ Sơ sinh đến Nhi và Vaccine,... theo tiêu chuẩn Quốc tế để cùng bố mẹ chăm sóc sức khỏe bé từ khi lọt lòng đến tuổi trưởng thành
• Kỹ thuật chuyên sâu: Vinmec đã triển khai thành công nhiều kỹ thuật chuyên sâu giúp việc điều trị các căn bệnh khó trong Nhi khoa hiệu quả hơn: phẫu thuật thần kinh - sọ, ghép tế bào gốc tạo máu trong điều trị ung thư.
• Chăm sóc chuyên nghiệp: Ngoài việc thấu hiểu tâm lý trẻ, Vinmec còn đặc biệt quan tâm đến không gian vui chơi của các bé, giúp các bé vui chơi thoải mái và làm quen với môi trường của bệnh viện, hợp tác điều trị, nâng cao hiệu quả khám chữa bệnh.

Bác sĩ Đặng Thị Ngoan từng là giảng viên Bộ môn Nhi - trường Đại học Y dược Hải Phòng. Từng được cấp chứng chỉ về Nhi khoa trong và ngoài nước như: Bệnh viện Westmead, Australia; Trường Đại học Y Hải Phòng. Hiện tại, Bác sĩ Ngoan là bác sĩ Nhi - Sơ sinh tại Khoa Sơ sinh Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

Xem thêm: Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị viêm phổi