Phòng ngừa và điều trị loãng xương do Glucocorticoid

Bài viết được viết bởi Bác sĩ chuyên khoa II Phạm Thị Sơn - Bác sĩ Thần kinh, Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Nguy cơ gãy xương gia tăng đã được báo cáo khi dùng liều prednisone hoặc liều tương đương từ 2,5 đến 7,5 mg mỗi ngày. Do đó, mất xương do glucocorticoid nên được điều trị tích cực, đặc biệt ở những người đã có nguy cơ cao bị gãy xương (tuổi cao, gãy xương dễ gãy trước đó).

Để giảm thiểu sự mất xương, cần tuân thủ một số nguyên tắc chung ở tất cả bệnh nhân dùng bất kỳ liều glucocorticoid nào trong thời gian ≥ 3 tháng.

● Liều lượng và thời gian điều trị glucocorticoid nên càng thấp càng tốt vì ngay cả những gì được cho là liều thay thế hoặc glucocorticoid hít mãn tính cũng có thể gây mất xương. Liệu pháp thay thế nên được sử dụng bất cứ khi nào có thể.

● Liệu pháp tại chỗ (chẳng hạn như glucocorticoid dạng hít hoặc glucocorticoid thụt tháo tương ứng cho bệnh hen suyễn hoặc bệnh ruột) được ưu tiên hơn glucocorticoid đường ruột hoặc đường tiêm, bất cứ khi nào có thể.

● Người bệnh nên tập các bài tập tạ để ngăn ngừa tình trạng mất xương và teo cơ.

● Bệnh nhân nên tránh hút thuốc và uống rượu quá mức.

● Bệnh nhân nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa té ngã.

Glucocorticoid tạo ra sự cân bằng canxi âm bằng cách giảm hấp thu canxi ở ruột và tăng bài tiết canxi qua nước tiểu [6]. Do đó, việc bổ sung canxi có thể làm giảm sự mất xương ở những bệnh nhân dùng glucocorticoid.

3.1 Canxi và vitamin D

Bệnh nhân dùng glucocorticoid (bất kỳ liều nào với thời gian dự kiến ​​là 3 tháng) duy trì tổng lượng canxi từ 1000 đến 1200 mg / ngày và lượng vitamin D từ 600 đến 800 đơn vị quốc tế / ngày thông qua chế độ ăn uống và / hoặc bổ sung:

• Các chất chuyển hóa vitamin D hoạt động - Các chất chuyển hóa vitamin D hoạt động mạnh hơn chính vitamin D, chẳng hạn như calcitriol và alfacalcidol, đã được đánh giá trong việc phòng ngừa và điều trị mất xương do glucocorticoid. Calcitriol (1,25-dihydroxyvitamin D).

Tuy nhiên, các chất chuyển hóa vitamin D có hoạt tính thường ít được sử dụng hơn do nguy cơ tăng canxi huyết và tăng canxi niệu ở những bệnh nhân đã tăng bài tiết canxi qua nước tiểu và do hiện có các liệu pháp hiệu quả hơn đó.

Hiệu quả vượt trội của bisphosphonates so với chất chuyển hóa vitamin D có hoạt tính trong việc ngăn ngừa mất xương do glucocorticoid đã được chứng minh trong một số thử nghiệm ngẫu nhiên (Liệu pháp dược lý).

3.2 Liệu pháp dược lý

Liệu pháp dược lý được chỉ định cho phụ nữ và nam giới sau mãn kinh trên 50 tuổi có nguy cơ gãy xương từ trung bình đến cao:

• Đối với nam giới trên 50 tuổi và phụ nữ sau mãn kinh (đang bắt đầu hoặc đang điều trị mãn tính bằng bất kỳ liều glucocorticoid nào trong bất kỳ thời gian nào) bị loãng xương (gãy xương dễ gãy trước đó và / hoặc chỉ số BMD ≤-2,5) khi đánh giá ban đầu, đề nghị liệu pháp dược lý.

Bisphosphonates là liệu pháp đầu tay để phòng ngừa và điều trị chứng loãng xương do glucocorticoid ở nam giới vì chúng được biết là làm giảm nguy cơ gãy xương.

Những người đàn ông bị suy sinh dục có triệu chứng cũng nên được điều trị bằng testosterone vì những lợi ích của nó đối với cơ bắp, năng lượng và ham muốn tình dục, cũng như về xương. Một số chế phẩm testosterone có sẵn để điều trị thiếu hụt testosterone.

• Phụ nữ tiền mãn kinh

Đối với phụ nữ tiền mãn kinh có khả năng sinh con đang dùng hoặc bắt đầu sử dụng glucocorticoid thường chọn thuốc tránh thai (OCs) để thay thế estrogen / progestin vì phụ nữ có thể tiếp tục chu kỳ rụng trứng khi glucocorticoid giảm dần và ngừng.

Tuy nhiên, đối với những phụ nữ không thể dùng thuốc tránh thai (ví dụ, đau nửa đầu kèm theo hào quang, tác dụng phụ), có thể sử dụng liều estradiol và progesterone tiêu chuẩn trong thời kỳ mãn kinh. Tuy nhiên, không có lý do gì để tin rằng điều trị bằng estrogen sẽ có lợi cho phụ nữ trẻ có chức năng buồng trứng bình thường sau mãn kinh khiến cho liệu pháp estrogen có thể giúp giảm hoặc đảo ngược tình trạng mất xương ở phụ nữ tiền mãn kinh được điều trị bằng glucocorticoid.

Các phương pháp để theo dõi mức độ loãng xương thường dùng là đo BMD (phương pháp đo hấp thụ tia X năng lượng kép [DXA]) của cột sống thắt lưng và hông khi bắt đầu điều trị bằng glucocorticoid và sau một năm.

● Nếu BMD ổn định hoặc được cải thiện, bệnh nhân nên đo lường nó ít thường xuyên hơn (hai đến ba năm một lần) sau đó. Nếu ngừng sử dụng glucocorticoid và BMD ổn định, việc đo lường trong khoảng thời gian 5 năm là đủ.