Chụp CT ổ bụng: Những điều cần biết

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Lê Thảo Trâm - Bác sĩ Chẩn Đoán Hình Ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Chụp CT ổ bụng hay còn gọi là chụp cắt lớp ổ bụng là phương pháp chụp cắt lớp vi tính sử dụng tia X để tạo ra hình ảnh chi tiết về cấu trúc bên trong vùng bụng theo mặt cắt ngang. Chụp CT ổ bụng giúp phát hiện nhanh chóng và chính xác những bất thường ở vùng bụng.

Chụp CT ổ bụng, hay còn gọi là chụp cắt lớp ổ bụng, là phương pháp chụp cắt lớp vi tính đang được ứng dụng phổ biến trong y học và khoa học. Trước đây, phương pháp này chỉ áp dụng đối với việc chụp sọ não, sau này được áp dụng hầu hết đối với các bộ phận trong cơ thể người, trong đó có ổ bụng.

Phương pháp chụp CT sử dụng tia X quang đi qua ổ bụng của người bệnh trong vài phút. Kết quả chụp xuất hiện trên màn hình máy tính là những hình ảnh hai hoặc ba chiều (2D hoặc 3D) mặt cắt ngang ổ bụng. Phương pháp này giúp các bác sĩ chẩn đoán những bất thường và bệnh lý ở vùng bụng.

Kết quả chụp CT ổ bụng cho phép các bác sĩ xem xét và chẩn đoán các nguyên nhân và bệnh lý sau:

• Xác định nguyên nhân gây đau bụng;
• Chẩn đoán các bệnh lý ung thư các tạng trong ổ bụng, như ung thư đại tràng, ung thư biểu mô tế bào gan và ung thư buồng trứng;
• Kiểm tra tình trạng và mức độ nhiễm trùng cũng như chấn thương ổ bụng;
• Kiểm tra tình trạng của các cơ quan trong một số trường hợp cụ thể gồm: túi mật, tuyến tụy, gan, đường mật;
• Phát hiện một số vấn đề liên quan đến thận như: sỏi thận, viêm bể thận, thận ứ nước,...

Bệnh nhân được chỉ định chụp CT ổ bụng khi xuất hiện các triệu chứng sau:

• Đau bụng và nghi ngờ có bất thường trong ruột;
• Xuất huyết khi tiểu tiện hoặc đại tiện;
• Khó tiểu, vàng da và sụt cân bất thường;
• Sốt không rõ nguyên nhân;
• Bị chấn thương vùng ổ bụng;
• Phát hiện dịch ổ bụng.

Cũng giống như quy trình chụp CT chung, bệnh nhân được chỉ định chụp CT ổ bụng sẽ thực hiện theo những bước dưới đây.

4.1. Trước khi chụp

• Bệnh nhân tháo bỏ những vật dụng, trang sức bằng kim loại khỏi cơ thể;
• Bệnh nhân khai báo tình trạng có mang thai hay không và một số bệnh lý liên quan đến tĩnh mạch, thận, hen, tiểu đường và dị ứng thuốc;
• Bệnh nhân chụp CT ký cam kết về việc tiêm thuốc cản quang trong trường hợp bắt buộc phải sử dụng;
• Bệnh nhân cần nhịn ăn trước khi tiêm thuốc cản quang trong khoảng 4 - 6 giờ. Trước khi chụp khoảng 2 giờ, người bệnh vẫn có thể uống nước như bình thường.
• Bệnh nhân cần dùng thuốc dự phòng nếu có tiền căn dị ứng trước khi sử dụng thuốc cản quang.

4.2. Trong khi chụp

• Bệnh nhân thực hiện theo hướng dẫn của nhân viên kỹ thuật, vào phòng chụp, nằm trên bàn chụp và thay đổi tư thế, thực hiện một số yêu cầu của người chụp;
• Thời gian chụp CT trung bình là khoảng 3 đến 4 phút. Nếu cần phải kéo dài thêm, nhân viên hướng dẫn sẽ thông báo cho bệnh nhân biết;
• Nếu bệnh nhân tiêm thuốc cản quang thấy xuất hiện triệu chứng nóng rát ở một số bộ phận trên cơ thể, hãy cố gắng nằm yên để kết quả chụp được tốt nhất.

4.3. Sau khi chụp

• Nếu bệnh nhân không tiêm thuốc cản quang thì sẽ được phép hoạt động bình thường, còn nếu bệnh nhân phải tiêm thuốc cản quang khi chụp thì cần được theo dõi tình trạng sau đó theo chỉ dẫn của bác sĩ;
• Nếu bệnh nhân có một số biểu hiện như khó thở, nôn mửa, chóng mặt, ... sau khi chụp thì cần báo cho bác sĩ ngay;
• Kết quả chụp CT bụng sẽ được trả cho bệnh nhân trong khoảng 30 - 60 phút sau khi chụp;
• Bác sĩ sẽ đọc kết quả và giải đáp một số thắc mắc chuyên sâu nếu bệnh nhân có yêu cầu về kết quả hình ảnh.

Chụp CT ổ bụng là phương pháp hiện đại giúp ích cho việc chẩn đoán bệnh, tuy nhiên phương pháp này vẫn gây ảnh hưởng đến sức khỏe nếu lạm dụng quá nhiều.

Sử dụng tia X với một lượng bức xạ đi xuyên qua vùng bụng được cảnh báo là vô cùng nguy hiểm với phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ. Mặc dù lượng tia X sử dụng khi chụp CT được cam kết ở mức cho phép, tuy nhiên nếu sử dụng thường xuyên thì hậu quả không thể lường trước. Thậm chí, đây còn có thể là tiềm năng gây một số bệnh ung thư.

Do đó, các chuyên gia y tế khuyến cáo rằng, nếu không thật sự cần thiết thì phụ nữ mang thai và trẻ em không nên ưu tiên lựa chọn phương pháp này.

Nếu bệnh nhân được chỉ định chụp CT thì có thể hỏi bác sĩ về lượng phóng xạ sử dụng khi chụp và những rủi ro liên quan đến sức khỏe có thể xảy ra trước khi quyết định chụp.

Nhìn chung chụp CT ổ bụng là một phương pháp xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh tương đối an toàn và có nguy cơ thấp, vì lượng bức xạ tiếp xúc khi chụp trong mỗi lần chụp được điều chỉnh sao cho liều tia là tối thiểu đủ đáp ứng chất lượng hình ảnh cho bác sĩ. Bên cạnh đó, với sự phát triển của khoa học kỹ thuật ngày càng hiện đại, ngày nay, các máy móc, trang thiết bị chẩn đoán hình ảnh mới đã được cải tiến rất nhiều nhằm giảm thiểu ảnh hưởng của tia X đối với người bệnh nhưng vẫn đảm bảo giá trị chẩn đoán.

Do đó, để an toàn, trường hợp bệnh nhân là phụ nữ đang mang thai hoặc nghi ngờ mang thai, cần phải thông báo với bác sĩ để có phương pháp chẩn đoán thay thế tốt hơn mà không ảnh hưởng đến thai nhi.

Chụp CT là phương pháp mang lại nhiều lợi ích và được các bác sĩ chỉ định để chẩn đoán các bệnh lý nguy hiểm. Tuy nhiên, để có kết quả chẩn đoán tốt và chính xác, đòi hỏi bác sĩ phải có trình độ chuyên môn và kinh nghiệm, đồng thời trang thiết bị, máy móc phải hiện đại.

Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec trên cả nước được đầu tư cơ sở vật chất kỹ thuật tiên tiến cùng đội ngũ bác sĩ có chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm, là địa chỉ uy tín để nhiều bệnh nhân lựa chọn thăm khám. Kỹ thuật chụp CT tại đây sẽ được thực hiện theo quy trình chuẩn, cho kết quả chính xác nhất, đặc biệt sẽ có những cân nhắc cần thiết để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người bệnh.

Bác sĩ Nguyễn Lê Thảo Trâm có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh chuyên sâu về bệnh lý trên siêu âm, X quang, CT đa lát cắt, cộng hưởng từ như của hệ thần kinh, cột sống, cơ xương khớp, mô mềm, các bệnh lý u, viêm trong ổ bụng và các bệnh lý mạch máu...Ngoài ra, bác sĩ Trâm còn có khả năng thực hiện kỹ thuật chọc hút tế bào bằng kim nhỏ (FNA) tuyến vú, tuyến giáp và mô mềm dưới da. Hiện đang công tác tại khoa Chẩn Đoán Hình Ảnh Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.