Cách xử lý tăng huyết áp khẩn cấp

Có 2 trường hợp tăng huyết áp nguy hiểm, đó là tăng huyết áp cấp cứu và tăng huyết áp khẩn cấp. Trong đó, tăng huyết áp cấp cứu có nguy cơ để lại tổn thương nghiêm trọng nếu như không được điều trị kịp thời và đúng cách.

Cơn tăng huyết áp là khi huyết áp tăng lên một cách nhanh chóng, nặng và nghiêm trọng với chỉ số huyết áp tâm thu (HATT) > 180 mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương (HATTr) > 120 mmHg). Cơn tăng huyết áp có thể gặp ở những bệnh nhân tăng huyết áp mạn tính.

Cơn tăng huyết áp gồm 2 thể lâm sàng, đó là tăng huyết áp cấp cứu và tăng huyết áp khẩn cấp.

Tăng huyết áp cấp cứu là tình trạng huyết áp tăng cao nghiêm trọng (HATT > 180 mmHg và/hoặc HATTr > 120 mmHg), và có kèm theo tổn thương một cơ quan đích mới xuất hiện, tiến triển hoặc nặng hơn. Khi gặp phải tình trạng này, bệnh nhân cần được cấp cứu ngay lập tức.

Các tổn thương cơ quan đích thường gặp trong tăng huyết áp cấp cứu gồm có:

• Xuất huyết nội sọ;
• Xuất huyết dưới nhện;
• Bệnh não tăng huyết áp;
• Đột quỵ thiếu máu não, nhồi máu não;
• Nhồi máu cơ tim cấp;
• Suy thất trái cấp tính kèm phù phổi;
• Đau ngực không ổn định;
• Phình bóc tách động mạch chủ;
• Suy thận cấp;
• Viêm cầu thận cấp;
• Sản giật ở phụ nữ đang mang thai;
• Bệnh võng mạc ác tính...

Tăng huyết áp khẩn cấp là tình trạng huyết áp tăng cao (HATT > 180 mmHg và/hoặc HATTr > 120 mmHg), nhưng không kèm theo tổn thương cơ quan đích. Tăng huyết áp khẩn cấp có thể xảy ra ở:

• Bệnh nhân bị bệnh tăng huyết áp nguyên phát hoặc thứ phát nặng chưa có biến chứng;
• Bệnh nhân sau phẫu thuật;
• Bệnh nhân bị bệnh tăng huyết áp với chảy máu cam nặng;
• Bệnh nhân ngưng thuốc điều trị huyết áp đột ngột hoặc không tuân thủ theo phác đồ của bác sĩ;
• Do người bệnh lo lắng, hốt hoảng, bị đau hoặc có thể do một số loại thuốc gây cơn tăng huyết áp.

Bệnh nhân tăng huyết áp khẩn cấp có thể được điều trị ngoại trú và thuốc uống tích cực tùy theo tình trạng của từng bệnh nhân.

Cách xử lý tăng huyết áp khẩn cấp phổ biến là sử dụng thuốc uống và hạ huyết áp từ từ trong vòng 24 – 48 giờ. Cần phải hạ huyết áp từ từ vì hiện nay chúng ta không có bằng chứng nào cho thấy lợi ích trong việc hạ huyết áp nhanh ở những bệnh nhân không có dấu hiệu tổn thương cơ quan đích.

Ngược lại, nếu hạ huyết áp quá nhanh, đột ngột ở bệnh nhân đang bị tăng huyết áp khẩn cấp thì sẽ làm giảm tưới máu, từ đó gây tổn thương cơ quan đích như là thiếu máu não hoặc thiếu máu cục bộ cơ tim.

Trong thực hành lâm sàng, việc sử dụng thuốc Nifedipine nhỏ dưới lưỡi để hạ áp trong trường hợp tăng huyết áp khẩn cấp đã không còn được khuyến cáo nữa. Nguyên nhân là nó có thể gây ra tình trạng hạ huyết áp nhanh, nghiêm trọng và là căn nguyên khởi phát các biến cố như thiếu máu não, thiếu máu cơ tim.

Đây là những kiến thức cơ bản nhưng đặc biệt cần thiết để có thể nhận diện cơn tăng huyết áp khẩn cấp kịp thời, biết cách xử lý nhằm giúp bệnh nhân tránh được các tình trạng nguy hiểm đến tính mạng.

Xem thêm: Hướng dẫn chẩn đoán tăng huyết áp