Thuốc Apixaban (Eliquis®): Công dụng, cách dùng và các tác dụng phụ cần lưu ý

Bài viết của Dược sĩ, Thạc sĩ Nguyễn Hoàng Phương Khanh - Dược sĩ Lâm sàng - Khoa Dược - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park

Thuốc Apixaban được chỉ định dự phòng đột quỵ và thuyên tắc ở bệnh nhân có rung nhĩ không do van tim, điều trị huyết khối tĩnh mạch sâu và thuyên tắc phổi, dự phòng huyết khối tĩnh mạch ở bệnh nhân có thay khớp gối hoặc thay khớp háng. Để sử dụng thuốc hiệu quả và an toàn, người bệnh cần tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ, dược sĩ kê đơn.

Thuốc Apixaban (tên biệt dược Eliquis®) là một trong những thuốc chống đông máu đường uống thế hệ mới. So với warfarin, thuốc có hiệu quả tương đương và tỷ lệ chảy máu thấp hơn, đặc biệt là xuất huyết não. Thuốc chống đông đường uống thế hệ mới có khoảng trị liệu tương đối rộng, không cần theo dõi xét nghiệm thường xuyên để hiệu chỉnh liều nhằm đảm bảo tác dụng và hạn chế tác dụng phụ. Ngoài ra, thuốc ít gặp tương tác với các thuốc khác và hầu như không cần lưu ý về chế độ ăn như thuốc kháng vitamin K.

Thuốc Apixaban được chỉ định:

• Dự phòng đột quỵ và thuyên tắc ở bệnh nhân có rung nhĩ không do van tim (rung nhĩ là một rối loạn nhịp thường gặp).
• Điều trị huyết khối tĩnh mạch sâu và thuyên tắc phổi.
• Ngoài ra thuốc còn được dùng để dự phòng huyết khối tĩnh mạch ở bệnh nhân có thay khớp gối hoặc thay khớp háng.

Tuy nhiên, một điểm đáng lưu ý là thuốc không được dùng để ngăn chặn huyết khối sau khi bệnh nhân đã thực hiện thay van tim nhân tạo (van cơ học hoặc sinh học), LVAD, TAVR, vì có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn. Do đó, nếu bệnh nhân có tiền sử thay van tim nhân tạo trước đây thì cần báo cho bác sĩ điều trị để có thể lựa chọn thuốc một cách an toàn và phù hợp nhất với người bệnh.

2. Cách dùng thuốc Apixaban

Dùng thuốc Apixaban theo đúng liều bác sĩ kê đơn, không tự ý tăng hay giảm liều hoặc ngưng thuốc nếu không có ý kiến của bác sĩ.

Trong trường hợp người bệnh không uống được nguyên viên thuốc, thuốc có thể được nghiền và hòa tan với 60ml nước (nước đường hoặc nước ép táo). Thuốc cần được dùng ngay sau khi pha.

Trong trường hợp người bệnh muốn đổi sang thuốc chống đông đường uống khác, cần liên hệ với bác sĩ.

Thuốc nên được dùng vào giờ cố định trong ngày. Nếu bạn quên dùng thuốc trong vòng 6 tiếng, bạn có thể dùng 1 viên và tiếp tục liều tiếp theo. Nếu đã quá 6 tiếng, bạn sẽ ngưng liều thiếu đó, đợi đến cữ tiếp theo và chỉ dùng 1 viên. Không uống gấp đôi liều.

Việc quên dùng thuốc làm tăng nguy cơ hình thành huyết khối, vì vậy cần đảm bảo bạn luôn có dư sẵn thuốc tại nhà.

Tất cả thuốc chống đông máu đều tăng nguy cơ chảy máu. Các triệu chứng chảy máu có thể nhẹ hoặc nặng, ví dụ như:

• Triệu chứng nhẹ bao gồm các dấu hiệu chảy máu nhẹ và cầm máu nhanh, ví dụ chảy máu mũi, chảy máu chân răng (bạn nên lựa chọn loại bàn chải có lông mềm để chải răng), bầm tím dưới da diện tích nhỏ.
• Triệu chứng nặng hơn đòi hỏi bạn phải liên hệ bác sĩ: Da tái nhạt, cảm thấy rất yếu, mệt, khó thở, đau ngực; nôn ói ra máu hoặc đi cầu phân đen, phân đỏ có mùi tanh; chảy máu kéo dài trong chu kỳ kinh nguyệt; tất cả những lần chảy máu khác mà lâu cầm máu;...

Nhằm giảm nguy cơ chảy máu, bạn cần hạn chế tiếp xúc với các dụng cụ sắc nhọn như dao nhọn, dao cạo. Hạn chế các hoạt động dễ gây chấn thương chảy máu như leo trèo, chạy nhảy...

Trong trường hợp quên dùng thuốc lâu ngày, bạn có khả năng bị huyết khối hoặc đột quỵ. Cần thông báo cho bác sỹ nếu gặp các triệu chứng sau:

• Dấu hiệu ở phổi: Đau ngực, nhịp tim nhanh, khó thở, sốt.
• Dấu hiệu ở tay hoặc chân: Đau đột ngột, sưng nóng, căng tức.
• Dấu hiệu đột quỵ: Nói đớ-không nói được, yếu liệt mặt, yếu liệt nửa người.
• Trong trường hợp bạn muốn phẫu thuật hoặc làm các thủ thuật liên quan đến chảy máu như nhổ răng, can thiệp đến tủy sống, cần thông báo cho nhân viên y tế rằng bạn đang sử dụng thuốc chống đông để các bác sĩ cân nhắc việc ngưng thuốc nếu cần.
• Thông báo cho bác sĩ nếu bạn có ý định có thai khi đang dùng thuốc hoặc đang cho con bú.

4. Thức ăn, thuốc cần tránh khi sử dụng Apixaban

• Một số thuốc có thể làm ảnh hưởng đến nồng độ của Apixaban, ví dụ như Carbamazepine, Itraconazole, Ketoconazole, Phenytoin, Rifampin, Ritonavir hoặc thực phẩm chức năng có chứa St. John’s wort. Thông báo cho bác sĩ nếu bạn đang dùng các thuốc này.
• Các thuốc chống kết tập tiểu cầu (Aspirine, Clopidogrel, Ticagrelor...); các thuốc kháng viêm giảm đau thuộc nhóm Non-steroide (Ibuprofen, Diclofenac...); thuốc chống trầm cảm thuộc nhóm SSRI đều có khả năng làm tăng nguy cơ chảy máu khi người bệnh dùng kèm. Vì vậy, bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi muốn dùng bất kỳ thuốc nào khác, bao gồm cả thực phẩm chức năng và thuốc đông y.
• Hạn chế dùng nhiều thức uống có cồn.
• Bạn không cần phải theo dõi thường xuyên các xét nghiệm để kiểm tra nồng độ thuốc Apixaban.
• Thuốc Apixaban được đào thải ít qua thận, vì vậy bạn cần theo dõi chức năng thận ít nhất mỗi năm 1 lần. Đối với người bệnh có suy giảm chức năng thận, cần chỉ định theo dõi thường xuyên hơn để hiệu chỉnh liều thuốc.
• Trao đổi với bác sĩ nếu bạn có suy giảm chức năng gan.

Tóm lại, thuốc Apixaban được chỉ định dự phòng đột quỵ và thuyên tắc ở bệnh nhân có rung nhĩ không do van tim, điều trị huyết khối tĩnh mạch sâu và thuyên tắc phổi, dự phòng huyết khối tĩnh mạch ở bệnh nhân có thay khớp gối hoặc thay khớp háng.

Tài liệu tham khảo:

1. Apixaban package insert
2. Uptodate 2021
3. Apixaban/Patient and family information/Thrombosis Canada
4. Apixaban/Mayo Clinic
5. Apixaban/Patient and family instructions/Massachusetts general hospital