Lưu ý khi dùng thuốc giảm đau ở người cao tuổi

Dân số già hóa đang là mối lo lắng của nhiều quốc gia trên Thế giới và số lượng người cao tuổi ngày càng gia tăng. Vấn đề chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi cũng ngày càng được chú trọng hơn trong hệ thống y tế.

Nhóm người cao tuổi thường có những vấn đề nhất định về sức khỏe, đặc biệt là tình trạng đau do bệnh lý chiếm số lượng lớn gây ra nhiều khó chịu trong cuộc sống hằng ngày của chính họ cũng như ảnh hưởng nhất định đến người thân xung quanh.

Tình trạng đau được chia thành hai nhóm là đau cấp tính và đau mạn tính. Đối với đau cấp tính, thường xuất hiện khi người bệnh trải qua các cuộc phẫu thuật, chấn thương, đau do tai nạn bỏng... Đau mạn tính là tình trạng đau dai dẳng và tái phát nhiều lần, đau mạn tính ở người cao tuổi thường có xu hướng tăng cao, chiếm tỷ lệ từ 13-53% trong đó mức độ đau từ trung bình đến nặng chiếm 2⁄3 trong tổng số.

Đau mạn tính ở người cao tuổi khiến các hoạt động trong đời sống ngày càng suy yếu khiến người già thường căng thẳng, lo lắng, trầm cảm... Nguyên nhân dẫn đến đau mạn tính ở người già thường do các chức năng của xương suy giảm dẫn đến thoái hóa khớp, loãng xương, đau do các bệnh lý khác nhau, do ung thư... Việc đau mãn tính ở người cao tuổi chủ yếu đến từ vấn đề không được điều trị đầy đủ và dứt điểm bởi nhiều nguyên nhân khác nhau như người bệnh giấu đi tình trạng đau, đến khi không chịu được mới nói ra, sự cảm nhận cơn đau ở người già chậm hơn so với người trẻ, khả năng kinh tế không cho phép điều trị dứt điểm hay nhiều người suy nghĩ người già đau nhức là vấn đề bình thường, hay gặp không nguy hiểm.

Những đau đớn ở người cao tuổi là vấn đề cần được người thân trong gia đình và xã hội quan tâm. Phát hiện sớm tình trạng đau để sử dụng thuốc giảm đau hợp lý sẽ phần nào giúp người bệnh có cuộc sống thoải mái hơn và hạn chế những gánh nặng từ vấn đề kinh tế cho gia đình.

Sau đây là những loại thuốc giảm đau ở người cao tuổi thường được sử dụng nhất:

Acetaminophen: Đây là loại thuốc được ưu tiên sử dụng hàng đầu đối với các trường hợp đau mãn tính, đặc biệt là đau cơ, xương, khớp. Thuốc được đánh giá cao về hiệu quả và độ an toàn khi có thể sử dụng cho cả phụ nữ có thai và cho con bú, người bệnh tim mạch mà không gây ra các tác dụng phụ như buồn ngủ hay hại dạ dày.

Thuốc kháng viêm không steroid (NSAID): Nhóm thuốc này được sử dụng rộng rãi và có tác dụng kiểm soát đau mãn tính cao hơn Acetaminophen. Tuy nhiên chúng có một vài tác dụng phụ như gây xuất huyết dạ dày đối với người cao tuổi, đặc biệt là người trên 70 tuổi.Ngoài ra nhóm thuốc này còn có một vài tác dụng phụ như phù nề, gây tăng huyết áp nặng, gây hại cho thận... Tuy nhiên không phải người cao tuổi nào cũng sẽ gặp phải các tác dụng phụ này. Nhưng xét về độ an toàn, người bệnh nên sử dụng thuốc dưới sự chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ, hạn chế tình trạng tự ý sử dụng thuốc.

Nhóm thuốc giảm đau gây nghiện (Nhóm opioid): Đây là nhóm thuốc có độ giảm đau mạnh và nhanh chóng. Tuy nhiên loại thuốc này không được bán rộng rãi trên thị trường và khi có chỉ định của bác sĩ mới được sử dụng. Bệnh nhân khi sử dụng nhóm thuốc này cần cân nhắc nếu không quá cần thiết thì không nên sử dụng vì chúng có khả năng gây nghiện thuốc cho người bệnh.

Mặc dù thuốc giảm đau có tác dụng nhanh chóng giúp người cao tuổi giảm thiểu tình trạng đau đớn, nhưng việc sử dụng thuốc giảm đau nên theo chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ. Bản thân người bệnh cũng như người thân trong gia đình không nên lạm dụng thuốc giảm đau vì những nguyên nhân sau:

Có thể gây nghiện: Sử dụng thuốc giảm đau thường xuyên có thể khiến người bệnh phụ thuộc vào thuốc, liều lượng sẽ phải tăng lên để đáp ứng được nhu cầu của cơ thể. Tuy nhiên do trong thuốc giảm đau có nhiều tác dụng phụ, đặc biệt người cao tuổi sức khỏe yếu nên tình trạng nghiện thuốc giảm đau có thể dẫn đến nhiều vấn đề tồi tệ.

Thuốc giảm đau thường gây ra các tác dụng phụ liên quan đến vấn đề tim mạch như đau tim hoặc đột quỵ trong khi người cao tuổi là nhóm nguy cơ cao mắc các bệnh về tim mạch. Chính vì vậy nếu lạm dụng thuốc giảm đau cho người già sẽ gây ra nhiều nguy cơ khác về tim mạch.

Tổn thương thận do sử dụng thuốc giảm đau thường xuyên, thận phải làm việc nhiều hơn để lọc bỏ các loại thuốc ra khỏi cơ thể.

Thuốc giảm đau nếu biết sử dụng đúng cách sẽ rất có lợi cho cơn đau đặc biệt là đối với người cao tuổi thường xuyên bị đau nhức. Tuy nhiên đây cũng chính là con dao hai lưỡi gây ra nhiều ảnh hưởng đối với sức khỏe người bệnh nếu sử dụng thuốc tràn lan không theo chỉ định của bác sĩ.

Để có thể sử dụng thuốc giảm đau hiệu quả nhất, người sử dụng thuốc và người thân trong gia đình cần lưu ý những vấn đề sau đây:

• Khi cơn đau mới khởi phát và tình trạng còn nhẹ, chỉ nên sử dụng thuốc paracetamol theo liều lượng được hướng dẫn và không nên sử dụng trong thời gian dài
• Đối với nhóm thuốc giảm đau Acetaminophen không được sử dụng cho bệnh nhân đang mắc bệnh suy gan hoặc chức năng gan suy giảm.

• Thuốc giảm đau chỉ có tác dụng điều trị biến chứng, để giải quyết dứt điểm đau đớn cho bệnh nhân, người nhà cần đưa bệnh nhân đi thăm khám tại bệnh viện hoặc các cơ sở y tế uy tín.
• Người bệnh nên liệt kê hết các tiền sử bệnh lý và các loại thuốc đang sử dụng để bác sĩ kê đơn thuốc giảm đau phù hợp nhất, tránh các tương tác thuốc xảy ra.
• Thuốc giảm đau cho người già phải sử dụng từ liều lượng thấp rồi mới tăng liều dần dần. Trong quá trình điều trị bằng thuốc giảm đau cần đánh giá tình trạng đau thường xuyên để sử dụng liều lượng thuốc phù hợp và thấp nhất
• Lựa chọn đường sử dụng thuốc phù hợp nhất với người cao tuổi, nên có người nhà kiểm soát quá trình uống thuốc của người cao tuổi
• Hạn chế tối đa người bệnh hoặc người nhà tự mua thuốc giảm đau về uống, tránh các tình trạng xấu có thể xảy ra
• Theo dõi hiệu quả và tác dụng phụ của thuốc sau khi sử dụng, nếu có bất kỳ bất thường nào cần đến bệnh viện để kiểm tra ngay.
• Không được tự ý sử dụng các loại thuốc chứa corticoid vì có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm đặc biệt với người cao tuổi như loãng xương, tăng huyết áp, nghẽn mạch, loét dạ dày, giảm sức đề kháng... Mặc dù corticoid có khả năng giảm đau mạnh nhưng chỉ khi có chỉ định của bác sĩ mới được sử dụng.
• Không được dùng paracetamol để điều trị giảm đau quá 10 ngày, trừ khi có chỉ định của bác sĩ.
• Nếu người cao tuổi uống nhiều rượu thì nên cẩn trọng khi sử dụng paracetamol để điều trị giảm đau. Vì rượu và thuốc đều gây ảnh hưởng không tốt đến gan, khi kết hợp lại với nhau thì sức ảnh hưởng sẽ tăng lên nhiều lần.

Nếu có nhu cầu tư vấn và thăm khám tại các Bệnh viện Vinmec thuộc hệ thống Y tế trên toàn quốc, Quý khách vui lòng đặt lịch trên website để được phục vụ.