Dấu hiệu đứt gân gót chân

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Chấn thương chỉnh hình - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc.

Gân gót là một trong những gân lớn và khỏe nhất của cơ thể người. Gân gót được tạo thành từ gân cơ bụng chân và gân cơ dép, kéo dài đến phần bám vào gót chân. Gân gót chân đảm nhận chức năng tạo ra dáng đi vững chãi, hỗ trợ thực hiện các động tác chạy, nhảy cao hay leo trèo một cách khéo léo. Đau gân gót chân là biểu hiện thường gặp nhất khi gân bị tổn thương, đặc biệt khi đứt gân gót chân.

Gân gót chân là gân khỏe nhất của cơ thể, được hợp thành từ gân cơ bụng chân và gân cơ dép đến bám vào gót bàn chân. Gân gót chân đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện các động tác của hai chi dưới, trong đó gân cơ bụng chân hỗ trợ đẩy trọng tâm cơ thể về phía trước khi đang chạy và nhảy xa hoặc nhảy cao, gân cơ dép giúp cơ thể thăng bằng khi đứng thẳng.

Đứt gân gót chân là loại chấn thương phổ biến nhất, được phân loại thành đứt gân gót chân hoàn toàn và đứt gân gót chân một phần. Dấu hiệu đứt gân gót chân đặc hiệu nhất là đau gân gót chân và hạn chế đi lại xuất hiện sau chấn thương. Bối cảnh lâm sàng phổ biến được ghi nhận sau khi tiếp đất bằng một chân ở tư thế gập, người bệnh nghe thấy tiếng rách và cảm thấy đau buốt ở vùng gót chân. Hiếm gặp hơn, đứt gân gót chân có thể xảy ra do hung khí gây tổn thương trực tiếp.

Tần suất đứt gân gót chân khá cao ở người có các đặc điểm sau:

• Giới nam: Nam giới có tần suất đứt gân gót chân cao hơn nữ giới khoảng 5 lần
• Tuổi: Có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng nhiều nhất ở lứa tuổi trung niên từ 40 đến 50 tuổi
• Nghề nghiệp: vận động viên chạy, bơi lội, tennis, cầu lông, cầu thủ bóng đá, bóng rổ là những người có nguy cơ gặp phải chấn thương đứt gân gót chân khá cao do phải chạy, nhảy ở tốc độ cao.
• Tiền sử mắc các bệnh lý ảnh hưởng đến độ chắc hay chất lượng của gân gót chân như viêm màng bao hoạt dịch, gai gót chân, bất thường vị trí bám gân gót chân.
• Thuốc: Sử dụng một số thuốc sau có thể làm yếu gân và tăng nguy cơ gặp phải chấn thương, bao gồm steroid, kháng sinh nhóm fluoroquinolone.

Đứt gân gót chân dường như luôn xuất hiện sau các chấn thương ở chi dưới. Người bệnh thường mô tả hoàn cảnh chấn thương trong tư thế tiếp đất bằng một chân, bàn chân gấp nhẹ, theo sau bởi triệu chứng đau buốt tại vùng gót chân. Đây cũng là dấu hiệu đứt gân gót chân phổ biến nhất trên lâm sàng. Mức độ đau giảm dần theo thời gian, nếu người bệnh đến khám muộn, cảm giác đau thường mơ hồ. Ngoài ra, trong đứt gân gót chân, người bệnh còn có thể có các dấu hiệu sau:

• Hạn chế đi lại, những trường hợp nặng đứt gân gót chân hoàn toàn, người bệnh thậm chí không thể đi lại.
• Sưng và phù nề ở vùng gót chân lan đến bắp chân.
• Không thực hiện được tư thế nhón gót chân ở bên phía chân bị tổn thương.

Khi thăm khám lâm sàng, bác sĩ sẽ đánh giá được các dấu hiệu khác như:

• Quan sát thấy vùng gót chân có sẹo mổ cũ hay vết thương mới hay không
• Sờ nắn: Thông thường gân gót chân có thể được sờ thấy liên tục dưới da dưới dạng một dải cân cứng chắc kéo dài từ bắp chân đến tận gót chân. Khi gân gót chân bị đứt, bác sĩ thăm khám có thể phát hiện được sự mất liên tục của dải gân gót. Tuy nhiên một số trường hợp sẽ không phát hiện được dấu hiệu này nếu hình thành cục máu tụ lớn ở vị trí tổn thương.
• Không thực hiện được động tác gập bàn chân theo yêu cầu.
• Test Thompson (+): Đặt bệnh nhân ở tư thế nằm sấp, bàn chân đưa ra ngoài cạnh giường. Bác sĩ tiến hành bóp mạnh cơ bụng chân ở mặt sau cẳng chân. Test Thompson dương tính khi bàn chân không gập.

Đứt gân gót chân có thể được chẩn đoán hoàn toàn dựa vào các triệu chứng lâm sàng như bối cảnh chấn thương thể thao, đau gân gót chân, hạn chế đi lại, không gập được bàn chân, không thực hiện được động tác nhón chân. Trong trường hợp đứt gân gót chân không hoàn toàn, các triệu chứng lâm sàng thường không rõ ràng. Đứt gân gót chân có thể được nhận biết dựa trên các dấu hiệu gián tiếp gợi ý như sưng nề vùng gót chân, mảng bầm tím muộn, đau nhẹ vùng gót.

Bên cạnh các biểu hiện bất thường, đứt gân gót chân còn được chẩn đoán xác định dựa vào các phương tiện chẩn đoán hình ảnh, bao gồm:

• Siêu âm gân gót chân: Ghi nhận vùng mất liên tục hoặc vùng giảm âm tương ứng với vị trí tổn thương.
• Chụp cộng hưởng từ gân gót chân: Đây là phương pháp chẩn đoán hình ảnh hiện đại hơn, giúp xác định chính xác vị trí chấn thương và phân loại mức độ tổn thương.

Phần lớn các trường hợp đứt gân gót chân được điều trị bằng phương pháp ngoại khoa. Bác sĩ điều trị sẽ tiến hành phẫu thuật nối hai đầu gân bị đứt, sau đó cố định chân phía bên tổn thương bằng bó bột. Nếu gân gót đứt hoàn toàn, bác sĩ có thể tiến hành ghép gân từ các cơ xung quanh hoặc các vùng lân cận và sử dụng vật liệu nhân tạo để ghép nối.

Đối với những trường hợp đứt gân gót chân một phần, người bệnh có thể được điều trị theo hướng bảo tồn mà không cần phẫu thuật, bao gồm các biện pháp như:

• Nghỉ ngơi, hạn chế vận động chân phía bên tổn thương
• Chườm đá
• Kê cao chân ở tư thế bàn chân gấp
• Sử dụng thuốc giảm đau, giảm viêm

Nếu các biện pháp trên không có hiệu quả, người bệnh sẽ được tư vấn chuyển sang phương pháp điều trị phẫu thuật để rút ngắn thời gian phục hồi.

Sau khi tiến hành phẫu thuật, người bệnh cần tuân thủ theo các nguyên tắc sau để tránh bung vết mổ và thúc đẩy quá trình hồi phục:

• Bó bột cố định chân bên tổn thương từ cẳng chân đến bàn chân trong tư thế bàn chân gấp nhẹ về phía gan.
• Tiến hành thay bột lần thứ nhất vào tuần thứ 5 và hướng dẫn người bệnh tập đi nhẹ nhàng một đoạn đường ngắn
• Tháo bột vào tuần thứ 12 và tập khả năng chịu lực cho gân gót chân.
• Sử dụng thuốc giảm đau, giảm viêm theo đúng hướng dẫn
• Đến gặp bác sĩ khi có dấu hiệu kích ứng da sau bó bột hoặc các triệu chứng như đau, tê bì xuất hiện
• Trong quá trình bó bột, cần bảo vệ phần bột được bó, tránh va chạm hay làm biến dạng cho đến khi có chỉ định tháo bột của bác sĩ.
• Ăn uống đầy đủ các chất dinh dưỡng, không kiêng khem