Bệnh xơ cứng bì và mang thai

Điều trị bệnh xơ cứng bì thường tập trung vào triệu chứng viêm, tự miễn dịch, các vấn đề về mạch máu và xơ hóa mô (sự dày lên và hình thành sẹo của mô liên kết bao quanh các cơ quan nội tạng). Điều trị có thể bao gồm một số hoặc tất cả những liệu pháp sau:

• Giảm đau bằng các thuốc kháng viêm không steroid, thuốc nhóm corticosteroid;
• Làm dịu tình trạng ngứa da bằng các loại kem dưỡng da, kem dưỡng ẩm;
• Làm chậm quá trình dày da, giảm ảnh hưởng các cơ quan nội tạng với các thuốc ức chế hệ thống miễn dịch;
• Tập vật lý trị liệu và tập thể dục để duy trì sức mạnh cơ bắp;
• Quản lý chức năng đường tiêu hóa để tối ưu hóa lượng dinh dưỡng;
• Kiểm soát huyết áp và cải thiện lưu lượng máu bằng thuốc;
• Điều trị các triệu chứng cụ thể như chứng ợ nóng và hiện tượng Raynaud;
• Cải thiện trạng thái cảm xúc thông qua tư vấn và các biện pháp khác.

Phẫu thuật có thể là một lựa chọn nếu bệnh phát triển các vết loét trên ngón tay và những vết loét đó dẫn đến hoại tử, khi đó có thể phải cắt cụt các bộ phận của ngón tay. Dù lựa chọn phương pháp điều trị nào, bác sĩ cũng nên thảo luận về những lợi ích, nguy cơ và tác dụng phụ.

Đối với phụ nữ bị bệnh xơ cứng bì, điều quan trọng là phải đợi ít nhất 3 năm sau khi chẩn đoán xơ cứng bì để bắt đầu mang thai. Trong 3 năm đầu, diễn biến của bệnh xơ cứng bì có thể không đoán trước được và có nhiều khả năng bùng phát hơn, đây là giai đoạn bệnh nhân có nguy cơ bị tổn thương nặng trong nội tạng cao nhất. Phụ nữ bị bệnh xơ cứng bì nên thảo luận về các vấn đề kế hoạch hóa gia đình với bác sĩ ngay từ sớm, không đợi đến khi quyết định bắt đầu có con.

Tuy nhiên, không có bằng chứng nào cho thấy việc mắc bệnh xơ cứng bì sẽ ảnh hưởng đến khả năng mang thai, vì vậy điều quan trọng là phụ nữ bệnh bệnh phải thực hiện biện pháp kiểm soát sinh đẻ hiệu quả cho đến khi quyết định được thời điểm thích hợp để có con.

Mang thai ở phụ nữ bị bệnh xơ cứng bì được coi là nguy cơ cao vì nguy cơ sót thai và tỷ lệ biến chứng cao hơn, nhưng chẩn đoán xơ cứng toàn thân không tăng áp phổi không phải là chống chỉ định tuyệt đối cho thai nghén. Tuy nhiên, do tăng nguy cơ tử vong mẹ trong thai kỳ ở bệnh nhân tăng áp động mạch phổi, vì vậy một số ý kiến cho rằng tăng áp động mạch phổi là một chống chỉ định cho thai kỳ. Một nghiên cứu trên 50 bệnh nhân (67 trường hợp mang thai) cho thấy 18% bị sẩy thai, 26% sinh non và 55% sinh đủ tháng. Nguy cơ xảy ra khi mang thai là cao nhất ở những người mắc bệnh dưới 4 năm và những người có tổn thương lan tỏa ở da.

Một số triệu chứng xơ cứng toàn thân có thể tăng lên trong thời kỳ mang thai (ví dụ: phù nề, đau khớp, bệnh trào ngược dạ dày thực quản). Các biểu hiện trên da không được báo cáo là xấu đi. Triệu chứng Raynaud có thể cải thiện trong thời kỳ mang thai, chỉ trầm trọng hơn sau khi sinh.

Một số loại thuốc như D-penicillamine, mycophenolate mofetil, chất gây độc tế bào và chất ức chế men chuyển (ACE) nên ngừng sử dụng trước khi mang thai.

Xem ngay: Các loại xơ cứng bì thường gặp

Việc lập kế hoạch mang thai sẽ bao gồm việc thảo luận về những loại thuốc có thể và không thể tiếp tục một cách an toàn trong thai kỳ để điều trị bệnh. Nên ngừng dùng methotrexate và cyclophosphamide trước khi cố gắng mang thai, do ảnh hưởng của chúng đến khả năng sinh sản và có thể có nguy cơ dị tật bẩm sinh.

Việc lập kế hoạch cũng nên bao gồm việc đánh giá các yếu tố có thể làm cho bà bầu bị xơ cứng bì và thai nhi gặp nguy hiểm bao gồm sự hiện diện của hai kháng thể kháng Ro (SSA) và/hoặc kháng La (SSB), xảy ra ở từ 8 - 10% phụ nữ bị xơ cứng bì. Các kháng thể này có liên quan đến nguy cơ (thấp) đối với bệnh tim bẩm sinh, bất thường về nhịp tim của em bé bắt đầu từ trong bụng mẹ. Các bác sĩ sẽ theo dõi về các biến chứng trong suốt thai kỳ, nếu bà bầu bị xơ cứng bì có xét nghiệm dương tính với kháng thể kháng Ro (SSA) và kháng LA (SSB), bác sĩ sẽ theo dõi tim của em bé cho đến tuần thứ 25 của thai kỳ.

Trẻ sinh ra từ bà bầu bị xơ cứng bì nhìn chung là khả quan. Tuy nhiên, trẻ nhẹ cân - được định nghĩa là dưới phân vị thứ 10 so với tuổi thai - thường phổ biến hơn ở những bà mẹ mắc bệnh xơ cứng bì. Điều này là do nguy cơ gia tăng tình trạng suy nhau thai - nơi cung cấp máu cho em bé bị giảm.

Di truyền bệnh xơ cứng bì cho con: Có một thành phần di truyền đối với các bệnh tự miễn như bệnh xơ cứng bì. Trẻ sinh ra có thể phát triển bệnh xơ cứng bì hoặc một bệnh tự miễn khác. Tuy nhiên vẫn có rất nhiều phụ nữ mắc bệnh tự miễn lại sinh con khỏe mạnh, không bị bất kỳ loại bệnh tự miễn nào khác.

Nếu bệnh xơ cứng bì của mẹ ổn định khi mang thai, nghiên cứu cho thấy rằng bệnh có khả năng sẽ duy trì như vậy trong suốt thai kỳ. Trong một nghiên cứu trên 133 trường hợp bà bầu bị xơ cứng bì, 5% bà bầu cải thiện và 7% có triệu chứng xấu đi, trong khi 88% còn lại triệu chứng vẫn ổn định. Nghiên cứu khác đã chỉ ra rằng một số triệu chứng, bao gồm hiện tượng Raynaud và loét ngón tay, có khả năng cải thiện khi mang thai, trong khi chứng ợ nóng (phổ biến ở phụ nữ mang thai có hoặc không bị xơ cứng bì) có xu hướng nặng hơn.

Mặc dù hầu hết bà bầu bị xơ cứng bì có thể sinh con qua đường âm đạo, nhưng nếu có bất kỳ biến chứng nào xảy ra với mẹ hoặc em bé thì bác sĩ đều có thể yêu cầu sinh sớm bằng phương pháp sinh mổ. Phụ nữ bị bệnh xơ cứng bì muốn cho con bú là bình thường nếu bệnh được kiểm soát tốt. Mẹ cho con bú không thể truyền bệnh xơ cứng bì cho con của mình, tuy nhiên một số loại thuốc điều trị bệnh có thể đi vào sữa mẹ, vì vậy điều quan trọng là phải nói chuyện với bác sĩ về các loại thuốc an toàn cho bé.

Khoảng thời gian 9 tháng 10 của thai kỳ vừa mang đến nhiều khó khăn và cũng nhiều niềm hạnh phúc đối với người mẹ. Chính vì vậy, người mẹ cần được chăm sóc về cả sức khỏe lẫn tinh thần. .

Nguồn tham khảo: arthritis.org, medscape.com, hopkinsmedicine.org