Các loại u nang buồng trứng cơ năng thường gặp?

U nang buồng trứng cơ năng là những nang nhỏ, vỏ mỏng, căng nước, chỉ gặp ở những người còn đang hành kinh và tiến triển nhanh, mất đi sau vài vòng kinh.

Được hình thành do rối loạn hoạt động chức năng của buồng trứng, không có tổn thương giải phẫu/ mô học. Đường kính thường nhỏ hơn 6cm, có loại lớn nhanh nhưng mất sớm.

Các khối u nang buồng trứng cơ năng như u TB hạt hay u vỏ gây dậy thì sớm do tiết lượng estrogen đủ làm phát triển tuyến vú, mọc lông mu, cơ quan SD thứ phát mặc dù không có sự rụng trứng.

Nang cơ năng có thể gặp ở bất kì lưa tuổi nào, nhưng hay gặp ở tuổi dậy thì và tiền mãn kinh.

Những nang cơ năng thường gặp như: nang noãn, nang hoàng thể, nang hoàng tuyến, nang xuất huyết.

Triệu chứng của u nang buồng trứng cơ năng:

• Thường không có triệu chứng đặc biệt khi nang nhỏ, phát do bệnh nhân tình cờ đi khám.
• Cảm giác tức nặng vùng tiểu khung khi nang to. Có thể chậm kinh.
• Với nang hoàng tuyến thường có đau ở tiểu khung.
• Có thể có triệu chứng do biến chứng vỡ hoặc xoắn nang. Đau và rong kinh giống GEU vỡ.
• Nếu u lớn thì có thể sờ thấy khi nắn bụng

2. Giải phẫu và chức năng buồng trứng?

Buồng trứng là một cơ quan sinh sản ở phụ nữ, có chức năng chính là sản xuất và phát triển trứng. Buồng trứng có hình dạng bầu dục, nằm ở hai bên của tử cung và gần với ống dẫn trứng. Buồng trứng được chia thành ba phần chính: vỏ, vùng vỏ và vùng tủy.

Vỏ buồng trứng là lớp ngoài cùng của buồng trứng, bao phủ bởi mao mạch và tế bào connective. Vùng vỏ nằm bên trong vỏ và chứa các tế bào sản xuất trứng và các tế bào lutein. Các tế bào này sản xuất hormone nữ, estrogen và progesterone, giúp điều tiết chu kỳ kinh nguyệt và chuẩn bị cho quá trình thụ thai. Vùng tủy nằm ở giữa vùng vỏ và chứa các mạch máu, mạch lymph và các tế bào nội tiết.

Chức năng chính của buồng trứng là sản xuất và phát triển trứng. Mỗi tháng, một trứng được giải phóng từ buồng trứng và di chuyển qua ống dẫn trứng đến tử cung để được thụ tinh. Nếu trứng không được thụ tinh, nó sẽ bị hấp thu và tiêu hóa bởi cơ thể. Ngoài ra, buồng trứng còn sản xuất hormone nữ để giúp duy trì sức khỏe của âm đạo, tử cung và vú.

Buồng trứng cũng chứa các cơ quan lutein, là các tế bào lớn được hình thành sau khi trứng đã được giải phóng từ buồng trứng. Các cơ quan lutein sản xuất hormone progesterone, giúp chuẩn bị tử cung cho sự thụ thai và duy trì thai nghén trong trường hợp mang thai.

Ngoài chức năng sinh sản, buồng trứng còn có vai trò trong điều tiết sự phát triển của phụ nữ. Hormone estrogen được sản xuất trong buồng trứng, giúp kiểm soát chu kỳ kinh nguyệt và điều tiết sự phát triển của phụ nữ. Ngoài ra, buồng trứng cũng giúp duy trì sức khỏe xương và chức năng thần kinh.

Tuy nhiên, buồng trứng cũng có thể gặp phải các vấn đề về sức khỏe. Các vấn đề này bao gồm viêm buồng trứng, buồng trứng đa nang, u buồng trứng và ung thư buồng trứng. Việc hiểu rõ giải phẫu và chức năng của buồng trứng là cực kỳ quan trọng để phát hiện và điều trị các vấn đề này và đảm bảo sức khỏe sinh sản của phụ nữ.

3. Các loại u nang buồng trứng cơ năng thường gặp?

3.1 Nang bọc noãn

Là nang degaff không vỡ vào ngày quy định, không phóng noãn, tiếp tục lớn lên và tiết estrogen nên kéo dài chu kỳ kinh nguyệt. Lượng dịch được tích luỹ ngày càng nhiều tạo thành nang. Vỏ nang thường mỏng, chứa dịch trong, có thể thấy nang bọc noãn trong quá sản tuyến nội mạc tử cung.

Bệnh sinh của nang bọc noãn là do nguyên nhân nào đó làm rối loạn cơ chế feedback của steroid lên trục hạ đồi-tuyến yên.

Hay gặp trong: dậy thì, quanh mãn kinh là thời điểm trục hạ đồi-tuyến yên-buồng trứng chưa ổn định hay bệnh nhân có tiền sử dùng steroid ngoại sinh hay các stress.

Nang bọc noãn thường không có triệu chứng, có một số rối loạn như rối loạn kinh nguyệt, đau một bên vùng bụng dưới và khi nang vỡ thì đau bụng cấp thoáng qua.

3.2 Nang hoàng thể

Nang hoàng thể bắt đầu phát triển và chế tiết hormon từ nửa sau chu kỳ kinh nguyệt,khi không được thụ tinh thì progesteron của hoàng thể tạp 1 feedback âm lên vùng hạ đồi gây giảm tiết GnRH là giảm tiết LH của tuyến yên nên hoàng thể thoái hoá, khi có thai hoàng thể tiếp tục lớn lên và tồn tại đến hết tháng thứ 3, có chức năng chế tiết estrogen và progesteron.

Bất thường của hoàng thể có thể đến từ quá trình feedback âm tính của progesteron làm hoàng thể kéo với chức năng không ổn định.

Triệu chứng nang hoàng thể có thể là

• Chậm kinh
• Đau âm ỉ vùng hố chậu
• Rong huyết

3.3 Nang hoàng thể xuất huyết

Lúc thành lập nang hoàng thể, nang noãn vỡ ra và mạch máu xâm nhập lòng nang, hoàng thể hoá các tế bào vỏ hạt.

Thường máu sẽ tự cầm, nếu không cầm có thể hoàng thể có thể bị vỡ gây xuất huyết hoàng thể do vỡ nang hoàng thể

Bệnh nhân có thể thấy đau bụng cấp thoáng qua

3.4 Nang hoàng tuyến

Do HCG kích thích nên thường thấy ở sản phụ đa thai, chửa trứng, sử dụng HCG ngoại sinh và hay xuất hiện ở cả 2 buồng trứng.

Nang hoàng tuyến sẽ mất đi khi HCG mất đi.

Các u nang buồng trứng cơ năng thường lành tính, tự mất đi và không cần điều trị gì. Nhưng một số trường hợp nang quá lớn, xoắn, vỡ ảnh hưởng đến sức khoẻ của người bệnh thì cần phải can thiệp.