Quy trình siêu âm nội soi

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS, BS. Đặng Mạnh Cường - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park. Bác sĩ có trên 18 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực siêu âm – chẩn đoán hình ảnh.

Siêu âm nội soi là kỹ thuật kết hợp giữa cả thủ thuật nội soi và siêu âm thực hiện cùng lúc, trong đó đầu dò siêu âm được áp sát với các tổn thương phát sinh khi bác sĩ cần thăm dò qua đường nội soi như: Tổn thương thành thực quản, dạ dày, ruột, gan, tụy mật.

Siêu âm nội soi được đánh giá là một trong những thành tựu quan trọng nhất ở lĩnh vực tiêu hóa trong những năm gần đây.

Siêu âm nội soi khác nội soi ống mềm thông thường ở điểm: Nội soi ống mềm thông thường giúp các bác sĩ có thể quan sát và đánh giá được bề mặt của ống tiêu hóa bệnh nhân nhưng nó không cho phép nhận định được sự xâm lấn của các tổn thương cũng như những bất thường nằm ở phía dưới lớp biểu mô phủ. Vì vậy, với phương pháp nội soi, kỹ thuật đã gắn vào đầu của ống nội soi một đầu dò có thể tiến hành thăm khám bằng siêu âm từ trong lòng ống tiêu hóa.

2.1 Chẩn đoán thấy các bất thường ở dưới niêm mạc của ống tiêu hóa

• Phân biệt một tổn thương ở thành ống tiêu hóa hay từ bên ngoài
• Cần đánh giá kích thước và cấu trúc khối u
• Đánh giá độ lớn của các nếp niêm mạc dạ dày
• Chẩn đoán varices ở thực quản và dạ dày
• Chẩn đoán giai đoạn của các khối u đường tiêu hóa
• Chẩn đoán một số bệnh lý của tụy và đường mật
• Đánh giá các giai đoạn của ung thư
• Xác định vị trí của các u nội tiết
• Phát hiện sỏi và và giun trong ống mật chủ

2.2 Các chỉ định khác

• Đánh giá kết quả điều trị varices
• Bệnh lý viêm nhiễm đường ruột
• Bệnh lý nhu động thực quản
• Loét lành tính đang liền sẹo
• Đánh giá nguy cơ chảy máu ổ loét
• Dẫn lưu nang giả tụy dưới sự hướng dẫn của SANS
• Viêm tụy mạn
• Chọc hút tế bào kim nhỏ dưới sự hướng dẫn SANS
• Chẩn đoán và phân loại ung thư
• Phá hủy đám rối thần kinh tạng để giảm đau
• Co thắt thực quản.

• Máy siêu âm nội soi, máy hút, nguồn sáng, màn hình, ống ngậm miệng
• Máy theo dõi mạch, huyết áp, spO2
• Thuốc Seduxen, buscopan, midazolam, fentanyl hoặc propofol
• 01 bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa, 1 điều dưỡng, 1 bác sĩ gây mê
• Máy siêu âm nội soi dùng trong chẩn đoán tiêu hóa với đầu dò Radian với các tần số 7,5MHz, 10MHz, 12MHz.

Trước khi tiến hành nội soi siêu âm, bắt buộc bệnh nhân phải nhịn ăn 6 giờ trước khi soi, bệnh nhân sẽ được gặp bác sĩ khám mê trước để được giải thích về lợi ích và tai biến của thủ thuật và đồng ý.

Cho bệnh nhân uống thuốc chống tạo bọt Simethicone trước soi 30 phút.

Các bước tiến hành

• Điều dưỡng cần chuẩn bị và kiểm tra máy soi.
• Sau gây mê đặt người bệnh nằm nghiêng về bên trái và đặt ống ngậm miệng vào giữa 2 cung răng.
• Phương pháp vô cảm: Sử dụng thuốc mê bằng seduxen hoặc midazolam/fentanyl gây mê tĩnh mạch hoặc nội khí quản tùy trường hợp. Phải theo dõi mạch, huyết áp, nhiệt độ, nhịp thở.

• Đưa mù đèn soi qua thực quản vào dạ dày. Khi nhìn thấy hang vị và môn vị thì đưa máy vào hành tá tràng và xuống đoạn 2 tá tràng. Lưu ý trong quá trình đưa đèn soi không được sử dụng nút siêu âm.
• Quá trình nội soi để nhận định tổn thương bắt đầu tiến hành từ khu vực xa nhất như đoạn xuống tá tràng. Khi nhẹ nhàng rút máy lên thì các hình ảnh siêu âm được coi như các mốc định hướng là các tạng ở xung quanh dạ dày như gan mật tụy lách có thể quan sát. Ở thực quản thì đoạn xuống của quai động mạch chủ và nhĩ trái được coi là mốc giải phẫu định hướng. Chỉ thăm khám các bất thường ở thực quản và dạ dày thì không cần đưa máy xuống môn vị và hành tá tràng.
• Thăm dò SANS của đường tiêu hóa trên có thể tiến hành bằng cách: Trực tiếp áp sát đầu dò lên lớp niêm mạc đường tiêu hóa theo sự hướng dẫn của nội soi. Sử dụng balloon có thể đẩy nước bao quanh đầu dò sẽ tạo nên cửa sổ siêu ấm giúp quan sát tốt nhất thành dạ dày và các tạng xung quanh.
• Sau khi nội soi siêu âm xong, kết thúc quá trình, đưa bệnh nhân về phòng hồi sức để nghỉ ngơi, tránh bị choáng do còn tác dụng thuốc gây mê, để điều dưỡng theo dõi sau khi nội soi, tránh xuất hiện các biến chứng sau nội soi. Tuy nhiên, siêu âm nội soi chỉ là phương pháp thăm dò an toàn nên tỷ lệ biến chứng rất thấp.