Đột quỵ não cấp

Bài viết được viết bởi Bác sĩ khoa Hồi sức cấp cứu – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Đột quỵ não cấp còn gọi là tai biến mạch máu não là một thuật ngữ mà các bác sĩ thường hay sử dụng để chỉ một phần của não bộ của bệnh nhân bị phá hủy do dòng máu đến nuôi não có vấn đề bất thường.

Đột quỵ não xảy ra khi:

• Một động mạch đến nuôi não bị nghẽn hoặc bị tắc, và phần não được được cấp máu bởi động mạch đó bị thiếu máu quá lâu và dẫn tới tổn thương và bị phá hủy.
• Hay động mạch đến nuôi não bị vỡ và gây chảy máu vào trong nhu mô não hay xung quanh não.

Các hậu quả do đột quỵ não gây ra phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm:

• Loại cơ quan bị ảnh hưởng và phần não bị ảnh hưởng
• Bệnh nhân có được điều trị tích cực và phù hợp sau khi đột quỵ não cấp xảy ra

Một số bệnh nhân bị đột quỵ não cấp chỉ có các biểu hiện hậu quả ảnh hưởng ngắn hạn, trong khi đó một số bệnh nhân khác lại bị mất các chức năng quan trọng của não, ví dụ như một số bệnh nhân bị liệt hay không thể nói được. Đột quỵ não cấp là một trong các nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn phế trên thế giới.

Có một cách rất dễ để nhớ các dấu hiệu của đột quỵ, đó là các dấu hiệu thường xuất hiện đột ngột với 4 dấu hiệu đặc trưng sau đây. Bốn biểu hiện đáng chú ý trên có thể ghép trong một từ dễ nhớ là “NHANH” trong tiếng Anh là “FAST” như sau (hình 1)

• Mặt (Face): nhìn 2 bên mặt không đối xứng nhau hoặc một bên mặt bị xệ xuống
• Tay (Arm): Bệnh nhân có bị yếu hay bị tê bì 1 hoặc cả hai bên tay không? Cánh tay bệnh nhân có rơi xuống khi cố cử động
• Nói (Speech): bệnh nhân có gặp khó khăn khi nói không? có nói các tiếng khác thường hay không?
• Thời gian là vàng (Time): Nếu bạn ghi nhận bất kỳ dấu hiệu nào như trên, cần phải gọi ngay xe cấp cứu (quay số 115) để đưa bệnh nhân đến bệnh viện ngay để được khám và điều trị kịp thời để giảm thiểu di chứng đột quỵ (càng sớm càng tốt).

Để có điều trị đúng, bác sĩ cần phải biết người bệnh bị loại đột quỵ não (do vỡ mạch máu não hay tắc mạch máu não), vì vậy bệnh nhân cần được vận chuyển đến bệnh viện càng nhanh càng tốt.

Nếu bệnh nhân bi đột quỵ do tắc mạch máu não (nhồi máu não) thì cần:

• Người bệnh cần được tái thông chỗ tắc sớm, khi tái thông chỗ tắc sớm có thể làm cho người bệnh có thể hồi phục các triệu chứng của đột quỵ một cách hoàn toàn
• Người bệnh cần được dùng các thuốc để phòng ngừa hình thành các cục máu đông mới, các thuốc này cũng giúp phòng ngừa các cơn đột quỵ sẽ xảy ra sau này (tương lai)

Nếu bệnh nhân bị đột quỵ não do nguyên nhân chảy máu, thì người bệnh cần được:

• Áp dụng các biện pháp điều trị để giảm phá hủy não do hậu quả máu chảy vào trong não hoặc xung quanh não
• Ngừng ngay việc sử dụng các thuốc làm tăng chảy máu, hay phải giảm liều tùy từng loại thuốc
• Thực hiện phẫu thuật hay thủ thuật để điều trị mạch máu bị vỡ nhằm ngăn chặn chảy máu thêm (điều này không phải lúc nào cũng có thể làm được)

Thực tế đã dự phòng được rất nhiều đột quỵ não xảy ra, để làm được việc này chúng ta cần phải làm giảm các yếu tố nguy cơ làm thúc đẩy đột quỵ, bằng cách:

Thực uống thuốc đúng và đều để điều trị các bệnh hiện đang có và đã biết như:

Thay đổi lối sống như:

Phương pháp khác để ngăn ngừa đột quỵ là thực hiện phẫu thuật hoặc thủ thuật để tái thông động mạch bị hẹp ở vùng cổ, đây là loại điều trị chỉ áp dụng cho một số ít bệnh nhân đặc biệt.

Khi một cơn thiếu máu não thoáng qua xảy ra tức là thiếu máu não có gây ra triệu chứng nhưng không phá hủy não, do cục máu đông gây nghẽn mạch não tạm thời sau đó lại tự thông được, điều này dẫn tới cục máu đông đó lại di chuyển và gây tắc chỗ khác nếu chúng không được giải quyết triệt để.

Cơn thiếu máu não thoáng qua có các biểu hiện đột quỵ không kéo dài nhưng rất nguy hiểm, nếu ai đó đã có biểu hiện này thì có nguy cơ xảy ra đột quỵ tắc mạch máu não rất cao vì vậy người đó cần đi khám bác sỹ ngay để được thực hiện các biện pháp điều trị dự phòng để tránh bị đột quỵ thực sự. Đừng lơ là và chủ quan với các triệu chứng của đột quỵ ngay cả khi chúng đã tự mất đi.

Hiện nay, Chụp cộng hưởng từ - MRI/MRA được coi là công cụ “vàng” tầm soát đột quỵ não. MRI được sử dụng để kiểm tra tình trạng hầu hết các cơ quan trong cơ thể, đặc biệt có giá trị trong chụp ảnh chi tiết não hoặc thần kinh cột sống. Do có độ phân giải và tương phản tốt nên hình ảnh MRI cho phép phát hiện ra các điểm bất thường ẩn sau các lớp xương mà các phương pháp tạo ảnh khác khó có thể nhận ra. MRI có thể cho kết quả chuẩn xác hơn so các kỹ thuật dùng tia X (ngoại trừ kỹ thuật chụp DSA đánh giá mạch máu) trong chẩn đoán các bệnh lý não, tim mạch, đột quỵ,... Hơn nữa, quá trình chụp bằng MRI không gây tác dụng phụ như trong chụp X-quang hay cắt lớp vi tính (CT).\

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện đang sở hữu Hệ thống chụp MRI 3.0 Tesla được trang bị tối tân bởi hãng GE Healthcare (Mỹ) với chất lượng hình ảnh cao, cho phép đánh giá toàn diện, không bỏ sót tổn thương mà lại giảm được thời gian chụp. Công nghệ Silent giúp hạn chế gây ra tiếng ồn, tạo sự thoải mái và giảm căng thẳng cho khách hàng trong quá trình chụp, giúp cho việc thu hình đạt chất lượng tốt hơn và rút ngắn thời gian chụp.Với hệ thống MRI tối tân và áp dụng các phương pháp can thiệp mạch não hiện đại, đội ngũ chuyên gia chẩn đoán hình ảnh và thần kinh giàu kinh nghiệm, được đào tạo bài bản, Vinmec là địa chỉ khám, tầm soát nguy cơ đột quỵ uy tín được khách hàng tin cậy.

Trong thời gian qua; Vinmec đã cấp cứu, điều trị kịp thời thành công nhiều trường hợp đột quỵ, không để lại di chứng: Cứu sống người bệnh bị 2 lần đột quỵ não liên tiếp; Ứng cứu nữ du khách nước ngoài thoát khỏi “cửa tử” đột quỵ;...

Xem thêm: Hướng dẫn chẩn đoán đột quỵ não cấp