Những điều cần biết về lọc rửa tinh trùng bơm vào buồng tử cung (IUI)

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS, BS. Nguyễn Thị Như Trang - Trung tâm Hỗ trợ sinh sản - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City. Bác sĩ có thế mạnh và kinh nghiệm trong việc thực hiện các kỹ thuật chuyên sâu trong Lab thụ tinh ống nghiệm như ICSI, sinh thiết cho chẩn đoán di truyền tiền làm tổ, đông rã phôi, noãn...

Lọc rửa và bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI) là phương pháp điều trị vô sinh hiếm muộn, hỗ trợ sinh sản phổ biến hiện nay. Lọc rửa và bơm tinh trùng giúp người vợ mang thai tự nhiên với chi phí thấp, độ an toàn cao, tỉ lệ thành công lớn. Dưới đây là những điều cần biết về lọc rửa tinh trùng bơm vào buồng tử cung mà bệnh nhân cần lưu ý.

Lọc rửa tinh trùng là thao tác làm sạch tinh trùng, chọn lọc tinh trùng chất lượng để bơm vào buồng tử cung hoặc đưa vào trong ống nghiệm, thực hiện thụ tinh nhân tạo.

Nguyên lý của lọc rửa tinh trùng là tinh trùng sau khi được lấy ra từ cơ thể người nam sẽ được cho vào một loại hóa chất có sẵn nhằm tạo môi trường nuôi cấy tinh trùng. Tiếp đó, tinh trùng được đưa vào máy quay ly tâm để phân tách tinh trùng khỏe và tinh trùng yếu, tinh trùng chết, tinh trùng dị dạng hoặc tinh trùng chứa các mầm bệnh, độc tố. Cuối cùng là lọc lấy những tinh trùng khỏe mạnh để thực hiện bơm vào buồng tử cung hoặc thụ tinh ống nghiệm.

Hai kỹ thuật lọc rửa tinh trùng phổ biến hiện nay là thang nồng độ Gradient và Swim up.

Bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI) là đưa những tinh trùng đã được lọc rửa vào trong buồng tử cung của người phụ nữ. Mục đích của việc bơm tinh trùng vào buồng tử cung là làm tăng số lượng tinh trùng và rút ngắn quãng đường tinh trùng cần phải di chuyển, giúp tinh trùng tiếp cận trứng dễ dàng hơn và với số lượng lớn hơn, từ đó tăng khả năng thụ thai.

Các trường hợp vô sinh hiếm muộn áp dụng phương pháp bơm tinh trùng vào buồng tử cung bao gồm:

• Tinh trùng yếu nhẹ về số lượng và chất lượng, kháng thể kháng tinh trùng
• Dính nhẹ vùng chậu
• Vô sinh do có bất thường ở cổ tử cung
• Vô sinh không rõ nguyên nhân

Điều kiện để thực hiện bơm tinh trùng vào buồng tử cung là người vợ phải có ít nhất một vòi trứng hoạt động tốt và trong chu kỳ thực hiện phương pháp phải có trứng rụng.

Các chỉ số dùng để đánh giá tinh trùng trước và sau lọc rửa gồm có thể tích tinh dịch, mật độ tinh trùng, di động tiến tới và tổng số tinh trùng di động. Những nghiên cứu gần đây cho thấy mật độ tinh trùng từ 10 triệu đến 20 triệu, tỉ lệ tinh trùng di động trên 30%, số tinh trùng di động sau lọc rửa trên 5 triệu là những yếu tố giúp tăng xác suất và tỉ lệ thành công.

Người chồng sẽ tự lấy tinh trùng bằng tay tại nhà hoặc tại bệnh viện và đưa đến phòng xét nghiệm để tiến hành lọc rửa. Tuy nhiên, để đảm bảo chất lượng tinh trùng thì người chồng nên lấy tinh trùng ở bệnh viện. Nếu lấy tại nhà thì cần mang đến bệnh càng sớm càng tốt, tối đa là 60 phút.

Sau khi lọc rửa, chọn lựa những tinh trùng tốt, tinh trùng sẽ được đưa vào một ống thông nhỏ để bơm vào trong tử cung của người vợ.

Toàn bộ quá trình bơm tinh trùng vào buồng tử cung chỉ mất khoảng 3 - 5 phút. Sau khi bơm, người vợ nên nằm nghỉ 15 - 20 phút để tinh trùng có thời gian và điều kiện tốt bơi đến gặp trứng. Sau khi trở về nhà người phụ nữ có thể hoạt động bình thường nhưng nên hạn chế lao động nặng.

Phương pháp bơm tinh trùng vào buồng tử cung không gây đau đớn. Một số trường hợp bị ra máu sau khi bơm tinh trùng. Nếu bạn cảm thấy khó chịu, căng tức bụng sau khi bơm tinh trùng cần đến bệnh viện kiểm tra để các bác sĩ thăm khám và có phương pháp xử lý kịp thời.

Không giống như tinh trùng tươi, tinh trùng sau khi được lọc rửa đã được cô đặc ở một thể tích nhỏ nên khi đưa vào buồng tử cung tinh trùng không chảy ra ngoài được.

Một số trường hợp người vợ cảm thấy âm đạo ra nước và ẩm ướt cũng không nên quá lo lắng. Đó có thể là dung dịch nước muối sát khuẩn mà bác sĩ dùng để lau rửa âm đạo và cổ tử cung hoặc dịch nhầy của cổ tử cung.

Thời gian tốt để bơm tinh trùng vào buồng tử cung với trường hợp bơm 2 lần là sau khi tiêm mũi thuốc rụng trứng hCG 24 giờ và 48 giờ. Nếu bơm 1 lần thì thực hiện sau khi tiêm CG 34 - 40 giờ.

Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ thành công của phương pháp lọc rửa bơm tinh trùng thay đổi từ 6 – 26%, phụ thuộc rất nhiều vào nguyên nhân vô sinh, chất lượng tinh trùng và số lượng nang noãn. Chất lượng tinh trùng càng tốt, số lượng nang noãn càng nhiều, tỉ lệ thụ thai thành công càng cao. Tuy nhiên, số nang noãn tốt là từ 3 - 4 nang, nếu có nhiều nang hơn sẽ tăng tỉ lệ đa thai.

Sức khỏe của vợ và chồng là một trong những yếu tố tác động rất lớn tới khả năng thành công của phương pháp lọc rửa và bơm tinh trùng. Trước khi thực hiện phương pháp này, các cặp vợ chồng cần chuẩn bị sức khỏe và tâm lý thật tốt để đạt hiệu quả thụ thai tốt.

Trước khi bơm tinh trùng vào buồng tử cung nên kiêng quan hệ từ 3 - 5 ngày để tăng chất lượng tinh trùng được lấy để lọc rửa.

Sau khi bơm tinh trùng vào buồng tử cung có thể quan hệ bình thường.

Cải thiện chế độ dinh dưỡng, ăn nhiều thực phẩm bổ dưỡng, các loại thức ăn giàu protein, vitamin và khoáng chất

• Hạn chế các loại thức ăn nhanh, thực phẩm chưa được tiệt trùng, thực phẩm chưa qua chế biến như: gỏi cá, thịt sống, sữa tươi, trứng lòng đào... có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng bào thai.
• Hạn chế tối đa các loại thực phẩm gây co bóp tử cung, tăng nguy cơ sảy thai như: đu đủ xanh, rau sam, táo mèo, rau răm...
• Bổ sung thêm sắt, axit folic cho cơ thể, uống 400mcg axit folic/ngày trong 1-3 tháng trước khi thực hiện lọc rửa và bơm tinh trùng
• Ăn nhiều thức ăn chứa nhiều sắt và axit folic như: thịt nạc, cá biển, rau muống, rau ngót, ngũ cốc, bánh mì,...
• Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày để nâng cao sức khỏe
• Giữ gìn sức khỏe thật tốt, tránh xa các mầm bệnh truyền nhiễm
• Tiêm phòng bệnh rubella, cúm, thủy đậu
• Kiểm soát cân nặng, không giảm cân quá nhiều, không tăng cân quá nhanh
• Khám phụ khoa và điều trị các bệnh phụ khoa nếu có
• Khám răng miệng
• Không tiếp xúc với các nguồn hóa chất độc hại, chất tẩy rửa nguy hại...
• Không hút thuốc lá; không uống rượu bia, chè, cà phê; không sử dụng các chất kích thích
• Giữ tinh thần thoải mái, không để bản thân bị stress, áp lực, căng thẳng.

• Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng
• Ăn nhiều thực phẩm tốt cho tinh trùng, giàu axit folic, kẽm, vitamin C như: hàu, thịt bò, hải sản, trứng, rau có lá màu xanh đậm...
• Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày
• Hạn chế lao động nặng, lao động quá sức
• Không hút thuốc lá, không uống rượu bia, không sử dụng chất kích thích
• Tránh tiếp xúc với khói bụi, hóa chất độc hại
• Có chế độ làm việc và nghỉ ngơi hợp lý, giữ cho tâm lý thoải mái, tránh căng thẳng, mệt mỏi
• Không mặc đồ bó sát, ngồi quá lâu