Các vị trí thường bị nổi hạch

Nổi hạch ở bất kì vị trí nào trên cơ thể cũng là hiện tượng cảnh báo dấu hiệu sức khỏe đang ở tình trạng cần lưu ý. Dù xuất phát từ nguyên nhân nguy hiểm hay thông thường, bạn cũng cần hiểu rõ về hiện tượng này để chăm sóc cơ thể một cách hợp lý, an tâm hơn trong cuộc sống.

Hạch là một tổ chức lympho (liên võng nội mô), nằm rải rác nhiều vị trí khác nhau trong cơ thể, từ trong phủ tạng, ổ bụng cho tới các phần mềm dưới da. Hạch đóng một vai trò đáng kể trong phòng chống bệnh tật, nhất là các bệnh nhiễm khuẩn. Khi sờ ấn vào hạch thấy sưng, đau là biểu hiện phản ứng tự nhiên của cơ thể, hầu hết là lành tính nhưng đôi khi có thể là cảnh báo cho các bệnh nguy hiểm.

1.1 Nổi hạch là gì?

Hạch nằm ở nhiều nơi như vùng cổ, trên xương đòn, nách và bẹn và thường ở thể chìm, chỉ đến khi phải hoạt động mạnh để chống lại bệnh tật hạch mới sưng to. Hệ thống hạch có chức năng như hệ miễn dịch của cơ thể có vai trò tiêu diệt các vi trùng, vi rút và tế bào lạ khi chúng xâm nhập vào cơ thể.

Vì chức năng chính của hạch là sản sinh ra dòng bạch cầu lympho và kháng thể chống lại các tác nhân gây bệnh. Nổi hạch là hiện tượng xuất hiện các khối nhỏ bằng hạt đậu trên cơ thể phát triển rải rác dọc theo các khớp cổ tay, bàn tay, mắt cá chân hoặc bàn chân, nách, cổ, bẹn,... Chúng thường có hình bầu dục hoặc hình tròn, thường có chất dịch bên trong, khi ấn vào các hạch sưng, người bệnh sẽ cảm thấy đau.

2.1. Nổi hạch ở bẹn

Thông thường, khi thấy hạch vùng bẹn sưng to (sưng hạch bạch huyết ở háng), đau có thể do một vài nguyên nhân như: bệnh nhiễm khuẩn thuộc bộ phận sinh dục - tiết niệu như bệnh do vi khuẩn Chlamydia, bệnh giang mai.

Ngoài ra, nếu người bệnh bị tổn thương nhiễm khuẩn (do các vết xây xước, áp-xe, mụn nhọt...) ở vùng chi dưới, vùng quanh hố chậu thì hạch bẹn cũng sưng to và đau. Một số bệnh về máu cũng có hạch to như bệnh bạch cầu cấp. Hạch thường có kích thước to, mềm, di động xuất hiện nhiều vị trí khác nhau trên cơ thể mà bình thường vẫn có hạch như ở hố thượng đòn, nách, bẹn, trung thất, mạc treo. Đi kèm với đó là triệu chứng sốt cao, lách to nhanh, xuất huyết. Trong bệnh bạch cầu mạn tính thể lympho thì nhiều hạch nhưng bé, phát triển nhanh, lâu dần (sau vài tháng) hạch sẽ to ra, mềm và di động được.

2.2. Nổi hạch sau tai, cổ

Hiện tượng nổi hạch sau tai cũng khá phổ biến, nguyên nhân có thể do nhiễm trùng cơ thể, lao hay ung thư đầu cổ, ung thư tuyến giáp. Đối với trẻ em, với những trẻ có sức đề kháng kém hạch có thể xuất hiện tự nhiên mà không cần phải có bệnh, khi sức khỏe dần ổn định hạch sẽ hết sưng. Ở trạng thái bình thường, hạch chỉ khoảng vài milimet, mềm và khó sờ thấy. Nhưng khi bị viêm nhiễm, ung thư (ung thư hạch nguyên phát hay hạch di căn) thì hạch sẽ lớn và có thể đau, dính, cứng.

Hiện tượng nổi hạch sau tai là dấu hiệu bất thường nhưng hiện nay vẫn rất nhiều người nhầm lẫn do mụn trứng cá hoặc lipoma gây ra. Cần cẩn trọng vì đây là dấu hiệu cảnh báo sớm của nhiều căn bệnh nguy hiểm như:

Bệnh ung thư

Hạch sau tai nổi lên, sưng có thể là dấu hiệu cảnh báo bạn đang mắc bệnh ung thư ở vùng đầu, cổ, đặc biệt là ung thư tuyến giáp. Theo ghi nhận, ở hầu hết người mắc bệnh ung thư tuyến giáp sẽ xuất hiện hạch tăng dần kích thước theo thời gian. Ban đầu, hạch có thể di động nhưng càng về sau lại càng bám chặt ở vùng tai, khi ấn vào có cảm giác đau và rất cứng.

Bệnh ở hệ bạch huyết

Hệ bạch huyết bao gồm các mạch bạch huyết và rất nhiều hạch bạch huyết có tác dụng lọc vi khuẩn, độc tố ra khỏi cơ thể. Khi hệ bạch huyết bị tác động, các hạch bạch huyết sẽ sưng to và phình lên. Hiện tượng sưng phù hạch bạch huyết này có thể xảy ra ở khu vực quanh cổ, gây ảnh hưởng tới quá trình đào thải độc tố của cơ thể.

Triệu chứng của bệnh nhiễm trùng

Khi virus và khuẩn tích tụ lại có thể gây sưng đau, nổi hạch ở xung quanh cổ, tai gây ra các bệnh viêm họng, thủy đậu, sởi, mononucleosis (bệnh truyền nhiễm)...Nếu không nhanh chóng chữa trị thì nguy cơ cao bạn còn có thể gặp biến chứng như viêm vú. Viêm vú là một nhiễm trùng của xương mastoid, được tìm thấy phía sau tai. Nếu nhiễm trùng tai nếu không được điều trị dẫn đến nhiễm trùng nghiêm trọng hơn, được gọi là viêm vú. Những khối u này có thể có sự phát triển của u nang đầy mủ, được nhìn thấy dưới dạng cục u sau tai.

Bệnh u nang bã nhờn

Các hạch nổi ở vùng cổ, tai cũng có thể là do u nang bã nhờn gây ra. Những khối u này sẽ hình thành ở các tuyến bã nhờn do bị tổn thương hoặc quá trình sản xuất dầu bị ứ đọng. Một số chấn thương như vết trầy xước, mụn trứng cá cũng có thể làm tuyến bã nhờn bị yếu và hình thành các u nang.

2.3. Nổi hạch ở nách

Hạch ở nách có thể cảm nhận khá rõ khi đã nổi lên, kích thước lớn bé tùy tác nhân ảnh hưởng. Hạch ở nách khi sờ thường thấy có viền, tròn hoặc hơi dài, cứng, ấn vào có độ di chuyển nhẹ, cảm giác hơi đau khi ấn.

Nếu nguyên nhân gây nổi hạch ở nách là do viêm thì sẽ kèm theo các hiện tượng như đau, sưng ở vùng ngực kèm theo biểu hiện mệt mỏi, sốt. Hạch lành tính có tác dụng sản sinh đề kháng để chống lại các nguyên nhân gây bệnh, vì vậy chúng có thể mất đi tự nhiên mà không cần điều trị hay tác động vào. Nhưng ở một số nguyên nhân khác mà không phải do viêm, chúng ta cần đặc biệt lưu ý vì đó có thể là dấu hiệu cảnh báo cho một số bệnh nguy hiểm như:

• Do xuất hiện các khối u ở các hạch bạch huyết hoặc gần xung quanh hạch bạch huyết.
• Do mắc các bệnh lý liên quan tới bạch cầu
• Do khối u Lympho Hodgkin
• Do ung thư da hắc tố (melanoma)
• Do khối u lympho không hodgkin
• Do ung thư vú

Đặc biệt, nổi hạch ở nách có thể là dấu hiệu cảnh báo ung thư vú đang trong giai đoạn tiến triển, khi tế bào ung thư đã lây lan sang các hạch bạch huyết vùng nách. Đây cũng là một những yếu tố giúp bác sĩ đánh giá giai đoạn bệnh. Một số dấu hiệu khác cảnh báo ung thư vú bạn không nên chủ quan là khối u vú, núm vú tiết dịch bất thường, hình dạng, kích thước vú thay đổi, vùng da trên khối u sần sùi như da cam, sốt, kinh nguyệt không đều...

Theo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa, người bệnh có thể dựa trên một số tính chất hạch để phân biệt hạch lành tính và ác tính:

• Dựa vào kích thước: Hạch lành tính có kích thước nhỏ chỉ khoảng vài mm đến dưới 1cm và ít có xu hướng to lên theo thời gian. Đối với hạch ác tính, kích thước thường sẽ lớn, tăng nhanh dần theo thời gian, hạch mọc thêm xuất hiện tại nhiều vị trí.
• Khả năng di động: Hạch lành tính khi sờ có thể di động tốt, không dính vào các tổ chức xung quanh trong khi hạch ác tính lại kém di động, sờ vào khó lay chuyển..
• Thời gian nổi hạch: Hạch lành tính thường biến mất sau khoảng vài ngày, nhiều nhất là 3-4 tuần. Cần cảnh giác nếu hạch nổi kéo dài, không thuyên giảm trên 1 tháng bởi đây có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý mãn tính hay tiền ung thư.

• Các bệnh lý đi kèm: Hạch lành tính thường xuất hiện khi có viêm nhiễm vùng lân cận, hạch nhỏ lại và lặn dần khi tình trạng viêm nhiễm kết thúc.

Không phải ai cũng có thể phân biệt hạch lành tính và ác tính và thực tế tính chất hạch có thể thay đổi tùy thuộc vào từng trường hợp bệnh. Vì vậy, ngay khi có triệu chứng hạch nổi bất thường không rõ nguyên nhân, tốt nhất người bệnh nên đến các cơ sở y tế chuyên nghiệp, uy tín để được khám chẩn đoán chính xác. Tùy từng vị trí hạch nổi và kết quả khám lâm sàng, bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm như nội soi, siêu âm các vùng tương ứng, chụp CT, sinh thiết tế bào...

Nếu có nhu cầu tư vấn và thăm khám, Quý khách vui lòng đặt hẹn với các Bệnh viện thuộc hệ thống Y tế trên toàn quốc để được phục vụ tốt nhất.