Vì sao bạn sợ độ cao, còn người khác thì không?

Sợ độ cao là hội chứng rất thường gặp với những người di chuyển đến vùng cao để công tác hay du lịch. Nguy cơ sợ độ cao liên quan đến tuổi tác, nơi sinh sống, thể lực, bệnh lý hoặc tâm lý ám ảnh về độ cao.

Hội chứng sợ độ cao tiếng anh là Acrophobia, là tình trạng sợ hãi hoặc ám ảnh cực đoan về độ cao, nhất là đối với những người có chiều cao bình thường. Bệnh sợ độ cao được xem là một loại ám ảnh về không gian và cảm giác khó chịu khi chuyển động.

Hầu hết tất cả mọi người đều có cảm giác sợ hãi tự nhiên khi tiếp xúc với độ cao với một mức độ nào đó, được gọi là cảm giác sợ rơi. Tuy nhiên, những người bị chứng sợ độ cao có thể cảm thấy rất hoảng sợ khi đứng ở những nơi trên cao, trở nên quá kích động để có thể tự trấn tĩnh bản thân và tìm lại cảm giác an toàn. Có khoảng 2 - 5% dân số mắc hội chứng sợ độ cao, tỷ lệ xảy ra ở nữ giới cao gấp đôi nam giới. Những bệnh nhân sợ độ cao thường không thể leo thang cao, lên cầu thang không có tay vịn và thậm chí sợ cả đi máy bay.

Bệnh sợ độ cao có thể gây ra do một số nguyên nhân, ví dụ như người bệnh đã từng bị tai nạn, ngã từ trên cao. Những người này luôn bị ám ảnh bởi cảm giác đã từng trải qua khi ở trên cao và trở nên rất sợ độ cao. Một nguyên nhân khác là vì khả năng giữ thăng bằng cơ thể thông qua cơ chế mắt - tiền đình gặp vấn đề, dẫn đến không thể duy trì được thăng bằng khi lên cao, khiến cho bệnh nhân dễ bị chóng mặt, mất thăng bằng và có cảm giác rất dễ ngã xuống. Tuy nhiên, đại đa số các trường hợp mắc chứng sợ độ cao không tìm được nguyên nhân rõ ràng.

Triệu chứng của sợ độ cao bao gồm một số biểu hiện sau đây: nhức đầu, khó thở, buồn nôn, nôn mửa, khó ngủ, hoa mắt, chóng mặt, mệt mỏi. Những triệu chứng này thường kéo dài trong khoảng 6 - 48 giờ sau khi bệnh nhân lên cao.

Trong một số trường hợp hiếm gặp hơn, chứng sợ độ cao có thể gây ra sự tích tụ dịch lỏng ở não và phổi, dẫn đến phù não và phù phổi với nhiều triệu chứng nghiêm trọng như:

• Nghe thấy âm thanh lạ, tương tự như tiếng giấy bị vò lại khi hít thở
• Khó thở nghiêm trọng
• Ho hoặc khạc ra chất lỏng có màu hồng, sủi bọt
• Đi đứng vụng về, khó khăn
• Lú lẫn và suy giảm ý thức

Khi nhận thấy các triệu chứng này, người bệnh cần được đưa trở về độ cao thấp và tiến hành cấp cứu ngay lập tức.

Cả nam và nữ đều có thể bị sợ độ cao, nhưng tỷ lệ xảy ra ở nữ cao hơn, đặc biệt nếu ở độ cao từ 2400m trở lên so với mực nước biển. Chứng sợ độ cao phổ biến hơn ở những bệnh nhân có vấn đề về phổi và ở những người thường xuyên sống tại vùng thấp nên cơ thể chậm thích nghi với điều kiện không khí và áp suất ở những nơi cao.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc chứng sợ độ cao bao gồm:

• Tuổi tác: Người trẻ dễ bị ảnh hưởng bởi độ cao hơn so với người lớn tuổi
• Nơi sinh sống: Cư dân sống ở nơi trũng thấp như vùng đồng bằng, gần biển hoặc chưa bao giờ đi lên vùng núi cao
• Thể lực bẩm sinh không tốt, khó thích nghi với điều kiện môi trường thay đổi
• Đã từng hoặc đang mắc các bệnh về phổi

Những việc người bệnh sợ độ cao có thể làm để hạn chế ảnh hưởng của độ cao, bao gồm:

• Khi di chuyển lên những nơi cao, không nên tăng độ cao quá nhanh mà nên dành từ 2 - 4 ngày di chuyển từ từ từng đoạn một để cơ thể có những điều chỉnh thích nghi phù hợp
• Trước khi đi đến những vùng cao, bệnh nhân nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được hướng dẫn nên chuẩn bị thuốc gì để phòng ngừa bệnh sợ độ cao
• Nghỉ ngơi đầy đủ và hoạt động vừa sức
• Uống nhiều nước và tăng cường bổ sung carbohydrate để giảm thiểu tác động của chứng sợ độ cao

Nếu nhận thấy sự xuất hiện của các triệu chứng về thần kinh hoặc hô hấp, cần nhanh chóng đưa bệnh nhân đến nơi thấp hơn và cấp cứu kịp thời.