Rối loạn giấc ngủ trong quá trình điều trị ung thư

Hầu hết mọi người đều trải qua chứng mất ngủ tại một số thời điểm trong cuộc sống, nhưng nguy cơ mất ngủ sẽ tăng theo tuổi tác và mắc các bệnh nghiêm trọng như ung thư. Mất ngủ sẽ làm trầm trọng thêm các triệu chứng của bệnh ung thư.

Ngủ đủ giấc là cần thiết cho cả sức khỏe thể chất và tinh thần. Có hai giai đoạn chính của giấc ngủ giúp có "một giấc ngủ ngon", đó là, chuyển động mắt nhanh (REM) và chuyển động mắt không nhanh (NREM). Giấc ngủ REM, còn được gọi là "giấc ngủ mơ", là giai đoạn của giấc ngủ mà não hoạt động. Giấc ngủ NREM là giai đoạn yên tĩnh của giấc ngủ. Các giai đoạn của giấc ngủ lặp lại trong đêm theo chu kỳ của giai đoạn không REM sau đó là giai đoạn REM. Mỗi chu kỳ kéo dài khoảng 90 phút và được lặp lại 4 đến 6 lần trong 7 đến 8 giờ ngủ.

Rối loạn giấc ngủ ảnh hưởng đến mô hình giấc ngủ bình thường. Nếu giấc ngủ bị gián đoạn hoặc không đủ lâu, các giai đoạn của giấc ngủ không được hoàn thành và não không thể hoàn thành tất cả các nhiệm vụ giúp phục hồi cơ thể và tâm trí. Có năm loại rối loạn giấc ngủ chính ảnh hưởng đến giấc ngủ bình thường.

• Rối loạn khởi xướng và duy trì giấc ngủ (mất ngủ): Không thể ngủ và ngủ.
• Rối loạn hô hấp liên quan đến giấc ngủ (ngưng thở khi ngủ): Một rối loạn hô hấp trong đó ngừng thở trong 10 giây trở lên trong khi ngủ.
• Rối loạn của sự buồn ngủ quá mức (hypersomnias): Không thể tỉnh táo vào ban ngày.
• Rối loạn chu kỳ ngủ-thức (rối loạn giấc ngủ nhịp sinh học): Các vấn đề với chu kỳ ngủ-thức, khiến bạn không thể ngủ và thức dậy đúng lúc.
• Rối loạn chức năng liên quan đến giấc ngủ, giai đoạn ngủ hoặc kích thích một phần (parasomnias): Hành động theo những cách khác thường trong khi ngủ, ngủ hoặc thức dậy khỏi giấc ngủ, chẳng hạn như đi bộ, nói chuyện hoặc ăn uống.

Rối loạn giấc ngủ khiến bạn không ngủ ngon. Điều này có thể khiến bạn khó tỉnh táo và tham gia vào các hoạt động trong ngày. Rối loạn giấc ngủ có thể gây ra vấn đề cho bệnh nhân ung thư. Bạn có thể không nhớ được các hướng dẫn điều trị và có thể gặp khó khăn khi đưa ra quyết định. Nghỉ ngơi tốt có thể cải thiện năng lượng và giúp bạn đối phó tốt hơn với các tác dụng phụ của ung thư và điều trị.

Đối với bệnh nhân ung thư, rối loạn giấc ngủ làm trầm trọng thêm các tình trạng và triệu chứng liên quan đến bệnh ung thư, chẳng hạn đau, mệt mỏi, trầm cảm hoặc lo lắng. Vì vậy, hạn chế chứng mất ngủ là một phần quan trọng trong việc chăm sóc sức khỏe của mỗi người, đặc biệt là đối với bệnh nhân ung thư.

Đối với bệnh nhân có khối u, khối u có thể gây ra các vấn đề sau đây khiến bạn khó ngủ:

• Áp lực từ khối u trên các khu vực gần đó của cơ thể.
• Các vấn đề về đường tiêu hóa (buồn nôn, táo bón, tiêu chảy, không thể kiểm soát ruột của bạn).
• Các vấn đề về bàng quang (kích thích, không thể kiểm soát lưu lượng nước tiểu).
• Đau đớn.
• Sốt.
• Ho.
• Khó thở.
• Ngứa.
• Cảm thấy rất mệt mỏ

Rối loạn giấc ngủ phổ biến hơn ở những người bị ung thư do khối u gây ra. Mặc dù rối loạn giấc ngủ ảnh hưởng đến một số ít người khỏe mạnh, nhưng có đến một nửa số bệnh nhân mắc bệnh ung thư gặp vấn đề với giấc ngủ. Các rối loạn giấc ngủ có khả năng ảnh hưởng nhất đến bệnh nhân ung thư là mất ngủ và chu kỳ thức giấc bất thường.

Một số loại thuốc hoặc phương pháp điều trị có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ. Ngay cả khi người bệnh ở trong môi trường bệnh viện cũng khiến tình trạng mất ngủ diễn ra. Tâm lý căng thẳng của người bệnh khi bị chẩn đoán ung thư cũng là nguyên nhân gây ra vấn đề về giấc ngủ.

Do các loại thuốc điều trị

Các loại thuốc bao gồm vitamin, corticosteroid, thuốc an thần, thuốc giao cảm trong điều trị chứng khó thở cũng như các yếu tố điều trị khác có thể tác động tiêu cực đến giấc ngủ. Khi sử dụng lâu dài các loại thuốc dưới đây có thể gây mất ngủ:

• Thuốc an thần và thuốc ngủ (ví dụ, glutethimide, benzodiazepin, pentobarbital, chloral hydrate, secobarbital natri và amobarbital natri).
• Thuốc chống co giật (ví dụ, phenytoin).
• Corticosteroid.
• Thuốc tránh thai đường uống.
• Các chất ức chế monoamin oxydase.
• Methyldopa.
• Propranolol.
• Atenolol.
• Rượu.

Tác dụng phụ của điều trịTác dụng phụ của điều trị có thể ảnh hưởng đến chu kỳ ngủ - thức bao gồm: Đau đớn, đổ mồ hôi ban đêm / bốc hỏa , rối loạn GI (ví dụ, không tự chủ, tiêu chảy, táo bón hoặc buồn nôn), rối loạn GU (ví dụ: không tự chủ, duy trì hoặc kích thích GU), rối loạn hô hấp, mệt mỏi.Nằm viện lâu ngàyNằm điều trị lâu trong bệnh viện có thể khiến bệnh nhân khó ngủ hơn. Để có được một giấc ngủ bình thường trong bệnh viện là khó khăn. Những điều sau đây có thể ảnh hưởng đến việc bệnh nhân ngủ ngon như thế nào:

• Môi trường bệnh viện: Bệnh nhân có thể bị làm phiền bởi một chiếc giường, gối hoặc nhiệt độ phòng không thoải mái; tiếng ồn; hoặc ở chung phòng với người lạ.
• Giờ giấc ở bệnh viện: Giấc ngủ có thể bị gián đoạn khi các bác sĩ và y tá đến kiểm tra bạn hoặc cho bạn thuốc, phương pháp điều trị khác hoặc khám.
• Ngủ trong thời gian nằm viện cũng có thể bị ảnh hưởng bởi sự lo lắng và tuổi của bệnh nhân.

Hậu quả của rối loạn giấc ngủ có thể ảnh hưởng đến kết quả của các biện pháp chăm sóc trị liệu và hỗ trợ. Bệnh nhân bị rối loạn giấc ngủ từ nhẹ đến trung bình có thể gặp khó chịu và không thể tập trung, điều này có thể ảnh hưởng đến sự tuân thủ của bệnh nhân với các phác đồ điều trị, khả năng đưa ra quyết định. Trầm cảm và lo lắng cũng có thể được gây ra bởi rối loạn giấc ngủ. Các biện pháp chăm sóc hỗ trợ được hướng tới việc thúc đẩy chất lượng cuộc sống và nghỉ ngơi đầy đủ.Vấn đề tâm lýKhi bị chẩn đoán ung thư, người bệnh sẽ ở trong trạng thái căng thẳng, lo lắng về tình trạng bệnh, sức khỏe, tài chính... tất cả những vấn đề này gây ra rối loạn giấc ngủ.Căng thẳng, lo âu, trầm cảm là phản ứng thông thường khi người bệnh tìm hiểu về bệnh ung thư, tiếp nhận phương pháp điều trị ở bệnh viện. Đây là những nguyên nhân phổ biến của chứng mất ngủ.

Liệu pháp thư giãn

Liệu pháp thư giãn được sử dụng để giảm căng cơ, căng thẳng, hạ huyết áp và kiểm soát cơn đau. Tự thôi miên khi đi ngủ cũng có thể giúp bạn cảm thấy thư giãn và buồn ngủ. Các bài tập trị liệu thư giãn có thể giúp kiểm soát kích thích và hạn chế giấc ngủ dễ dàng hơn đối với bạn.

Học thói quen ngủ tốt là rất quan trọng

Thói quen ngủ tốt giúp người bệnh dễ ngủ và ngủ ngon hơn. Thói quen có thể giúp cải thiện giấc ngủ bao gồm:

• Làm cho giường và phòng ngủ thoải mái hơn có thể giúp người bệnh dễ ngủ bằng cách: Giữ cho căn phòng yên tĩnh; làm mờ hoặc tắt đèn; giữ phòng ở nhiệt độ thoải mái; giữ cho da sạch và khô; mặc quần áo rộng, mềm; giữ cho giường và gối sạch sẽ, khô và mịn, không có nếp nhăn; sử dụng chăn để giữ ấm; để gối ngủ ở một vị trí thoải mái.
• Thói quen đi tiêu và tiểu thường xuyên làm giảm số lần phải thức dậy trong đêm. Thức dậy vào ban đêm để đi vệ sinh được giảm bớt bằng cách làm như sau: Uống nhiều nước trong ngày, ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ trong ngày, tránh uống nhiều trước khi đi ngủ, làm trống ruột và bàng quang trước khi đi ngủ.

Ăn kiêng và tập thể dục

Các thói quen ăn kiêng và tập thể dục thường xuyên sau đây có thể cải thiện giấc ngủ:

• Tập thể dục thường xuyên nhưng không tập thể dục trong vòng 3 giờ trước khi đi ngủ.
• Ăn một bữa ăn nhẹ giàu protein (như sữa hoặc gà ) 2 giờ trước khi đi ngủ.
• Tránh các thực phẩm nặng, cay, hoặc đường trước khi đi ngủ.
• Tránh uống rượu hoặc hút thuốc trước khi đi ngủ.
• Tránh thực phẩm và đồ uống có caffeine, bao gồm bổ sung chế độ ăn uống để kiểm soát sự thèm ăn.

Ngoài ra, người bệnh cần thực hiện các thói quen sau đây để cải thiện giấc ngủ như:

• Tránh ngủ trưa
• Tránh xem TV hoặc làm việc trong phòng ngủ.
• Thư giãn trước khi đi ngủ.
• Đi ngủ và thức dậy vào cùng một giờ mỗi ngày, bất kể bạn ngủ ít như thế nào.

Với những bệnh nhân điều trị nội trú trong bệnh viện, một giấc ngủ ngon là vô cùng cần thiết nhưng rất khó thực hiện. Vì vậy, để có một “ giấc ngủ ngon”, người bệnh có thể thực hiện các biện pháp dưới đây:

• Nhờ người chăm sóc xoa lưng hoặc xoa bóp để giảm đau hoặc giúp thư giãn.
• Nếu điều trị mà không dùng thuốc không đạt được hiệu quả, thuốc ngủ có thể được sử dụng trong một thời gian ngắn.

Điều trị mà không dùng thuốc không phải lúc nào cũng hiệu quả. Ngoài ra, một số rối loạn giấc ngủ được gây ra bởi các điều kiện cần được điều trị bằng thuốc, chẳng hạn như bốc hỏa, đau, lo lắng, trầm cảm hoặc rối loạn tâm trạng. Thuốc được sử dụng sẽ phụ thuộc vào loại vấn đề giấc ngủ của bạn (chẳng hạn như khó ngủ và các loại thuốc khác mà bạn đang sử dụng. Tất cả các loại thuốc và tình trạng sức khỏe khác của bạn sẽ ảnh hưởng đến loại thuốc ngủ nào an toàn và sẽ có tác dụng tốt với bạn.

Một số loại thuốc hỗ trợ giấc ngủ người bệnh đang sử dụng không nên dừng lại đột ngột. Nếu dừng lại đột nhiên dừng có thể gây ra căng thẳng, co giật và thay đổi giai đoạn REM của giấc ngủ làm tăng giấc mơ, bao gồm cả những cơn ác mộng. Sự thay đổi trong giấc ngủ REM này có thể gây nguy hiểm cho bệnh nhân bị loét dạ dày hoặc bệnh tim.

Bài viết tham khảo nguồn: cancer.net, cancer.gov

XEM THÊM:

• 4 giai đoạn của một giấc ngủ
• Các loại rối loạn giấc ngủ thường gặp
• Ngủ không đủ giấc có thể tàn phá cơ thể bạn