3 triệu chứng thường gặp và nguy cơ đột tử của bệnh cơ tim phì đại

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Trần Quốc Vĩnh - Bác sĩ Cấp cứu - Khoa Hồi sức - Cấp cứu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Bệnh cơ tim phì đại (Hypertrophic cardiomyopathy) là bệnh lý mà trong đó có sự dày lên của một phần hay toàn bộ cơ tim dẫn tới làm giảm khả năng bơm máu của cơ tim. Bệnh cơ tim phì đại biểu hiện lâm sàng đặc trưng bởi ba triệu chứng: đau ngực, khó thở, ngất. Đôi khi, có nhiều trường hợp bệnh không hề có biểu hiện gì rõ ràng trên lâm sàng. Bệnh gây nguy cơ đột tử cao đặc biệt ở những người trẻ tuổi.

Cơ tim phì đại là bệnh rối loạn cơ tim gây gián đoạn khả năng bơm máu của cơ tim. Cơ tim phì đại chiếm khoảng 0,2% trong tổng số các ca bệnh tim mạch. Bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, bao gồm cả trẻ em.

Nguyên nhân gây cơ tim phì đại thường do sự đột biến gen, hay do cấu trúc bất thường của các sợi cơ tim.

Các yếu tố nguy cơ có thể gây nên bệnh gồm:

• Yếu tố di truyền.
• Do dùng thuốc.
• Người bị rối loạn myofiber.

Bệnh biểu hiện đặc trưng bởi bộ ba triệu chứng:

• Khó thở.
• Đau ngực.
• Ngất.

Khó thở thường xảy ra khi bệnh nhân gắng sức do trong bệnh lý cơ tim phì đại sẽ khiến rối loạn chức năng tâm trương của tim, hở van hai lá hoặc thiếu máu cơ tim.

Đau ngực không phải do sự tổn thương mạch vành vùng thượng tâm mạc mà do tổn thương các vi mạch vành. Mặt khác, khi cơ tim bị phì đại, thể tích máu bơm đi nuôi cơ thể cũng bị giảm đi kéo theo sự giảm oxy tới các mô. Lúc này, để đảm bảo hoạt động của các cơ quan chức năng trong cơ thể, đòi hỏi phải tăng nhu cầu oxy cung cấp cũng như tăng nhu cầu oxy cơ tim. Điều này cũng gây nên tình trạng đau ngực ở những người bệnh cơ tim phì đại.

Ngất hoặc tiền ngất xảy ra khi gắng sức do sự tắc nghẽn ở buồng tống thất trái, tình trạng thiếu máu cơ tim, rối loạn nhịp nhĩ thất, sự thay đổi về huyết áp khi gắng sức, thiếu máu cung cấp cho não bộ.

Ngoài ba triệu chứng trên, bệnh nhân có thể có biểu hiện kèm theo như mệt mỏi, phù chi dưới đặc biệt là hai bàn chân, rối loạn nhịp tim, thay đổi chỉ số huyết áp.

Trên lâm sàng, bệnh cơ tim phì đại được phân chia thành 2 dạng bệnh khác nhau:

• Bệnh cơ tim phì đại có tắc nghẽn:

Đa số các trường hợp bị bệnh cơ tim phì đại đều có xuất hiện sự dày lên của vách liên thất, là vách ngăn giữa tâm thất trái với tâm thất phải, làm tắc nghẽn đường ra thất trái (vùng van động mạch chủ) nên giảm lưu lượng máu qua tim, giảm cung lượng tim.

• Bệnh cơ tim phì đại không tắc nghẽn:

Thực tế lâm sàng, đôi khi có những bệnh nhân bị bệnh cơ tim phì đại nhưng không gây giảm nhiều lưu lượng máu qua tim. Mặt khác, nó gây dày tâm thất trái dẫn đến giảm thể tích buồng thất trái mà giảm lượng máu đi nuôi cơ thể. Do đó mà bệnh được gọi là bệnh phì đại cơ tim không tắc nghẽn.

Biến chứng thường gặp nhất của bệnh cơ tim phì đại gồm:

Đột tử, ngừng tim

Theo các nghiên cứu dựa trên số liệu lâm sàng thực tế cho thấy, trong tổng số những bệnh nhân bị tử vong, có khoảng 1% bệnh nhân tử vong mỗi năm do mắc bệnh cơ tim phì đại. Trong đó, có 71% bệnh nhân là không có biểu hiện lâm sàng và 16% bệnh nhân tử vong có liên quan đến các hoạt động gắng sức.

Suy tim

Trong bệnh cơ tim phì đại, việc dày lên của thành tim làm giảm cung cấp máu và oxy tới các cơ quan trong cơ thể. Để đảm bảo được các hoạt động của cơ thể, lúc này, nhu cầu về máu và oxy tăng lên đòi hỏi cơ tim phải hoạt động nhiều hơn, lâu dần dẫn đến suy yếu cơ tim.

Thiếu máu cơ tim

Xảy ra do sự dày lên của cơ tim làm giảm lượng máu qua các động mạch vành dẫn tới thiếu máu nuôi cơ tim biểu hiện bằng các cơn đau thắt ngực.

Rối loạn nhịp tim

Thường gặp là rung nhĩ, nhịp nhanh thất và rung thất. Từ đó có thể làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông gây nhồi máu cơ tim, đột quỵ, tai biến mạch máu não khi cục máu đông di chuyển.

Tai biến mạch máu não

Hở van hai lá

Khi cơ tim dày lên, thể tích trong các khoang tim giảm, máu chảy qua các van tim một cách nhanh chóng dồn dập khiến tăng áp lực lên van tim, lâu dần gây hở van tim.

Bệnh giãn cơ tim

Nói tóm lại, bệnh cơ tim phì đại là một trong những rối loạn cơ tim không phổ biến. Bệnh đặc trưng bởi bộ ba triệu chứng: đau ngực, khó thở, ngất. Nếu không được điều trị kịp thời, cơ tim phì đại có thể gây những biến chứng nguy hiểm như suy tim, thiếu máu cơ tim, tai biến mạch máu não thậm chí là đột tử. Người bệnh cần đến gặp bác sĩ ngay khi thấy cơ thể có những biểu hiện bất thường để được khám chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng về sau.

Bác sĩ Trần Quốc Vĩnh có hơn 6 năm làm việc (bắt đầu từ năm 2011) trong lĩnh vực Cấp cứu, bác sĩ từng công tác tại khoa Cấp Cứu Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Khánh Hòa, Tham gia khám, điều trị Nội khoa cho nhiều phòng khám trong khu vực Nha Trang trước khi là bác sĩ khoa hồi sức cấp cứu Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang như hiện nay.

Nguồn tham khảo: Hội Tim mạch học Việt Nam