Tìm hiểu chứng đột quỵ xuất huyết não

Bài viết được tham vấn chuyên môn bởi ThS.BS Huỳnh An Thiên - Khoa Khám bệnh và Nội khoa, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Đột quỵ xuất huyết não là một trong hai thể của đột quỵ não, nó chỉ chiếm khoảng 20% trong tổng số ca đột quỵ hiện nay nhưng lại vô cùng nguy hiểm, thậm chí có thể lấy đi sinh mạng của bệnh nhân bất cứ lúc nào.

Đột quỵ xuất huyết não là 1 trong 2 dạng của đột quỵ não (thể còn lại của đột quỵ não là đột quỵ nhồi máu não), xảy ra khi mạch máu não bị vỡ, máu đột ngột xâm lấn vào não, làm tổn thương não.

Đột quỵ xuất huyết não chia làm 2 loại, tùy thuộc vào vị trí chảy máu:

• Xuất huyết nội sọ: Là tình trạng xảy ra khi mạch máu trong não bị vỡ. Các yếu tố nguy cơ của loại đột quỵ này bao gồm huyết áp cao, uống rượu và sử dụng chất kích thích. Trong một số trường hợp xuất huyết nội sọ có thể xảy ra do dị tật động mạch bị rò rỉ. Dị tật động mạch đó là một mạch máu yếu bất thường, có tính chất bẩm sinh. Khi huyết áp tăng cao, dị tật động mạch bị kéo giãn và có thể vỡ ra, dẫn đến đột quỵ xuất huyết não.
• Xuất huyết dưới nhện: Là tình trạng xảy ra khi mạch máu trên bề mặt não bị vỡ. Máu lấp đầy một phần không gian giữa não và hộp sọ, và nó trộn lẫn với dịch não tủy. Khi máu chảy vào dịch não tủy, nó làm tăng áp lực lên não, gây đau đầu dữ dội.

Các triệu chứng của đột quỵ xuất huyết não thường khác nhau, tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh.Với xuất huyết nội sọ, các triệu chứng hầu như luôn xảy ra khi bệnh nhân tỉnh táo. Triệu chứng đột quỵ xuất huyết nội sọ thường khởi phát đột ngột và chuyển biến xấu trong khoảng 30 - 90 phút. Những triệu chứng phổ biến nhất có thể kể đến như:

• Đột ngột yếu, liệt bất kỳ bộ phận nào của cơ thể
• Mất khả năng nói
• Mất khả năng kiểm soát chuyển động của mắt
• Nôn, đi lại khó khăn, thở không đều, choáng váng, hôn mê

Với xuất huyết dưới nhện, các triệu chứng có thể bao gồm:

• Đột ngột đau đầu dữ dội, buồn nôn, ói mửa.
• Mất ý thức
• Không thể nhìn vào ánh sáng
• Cứng cổ, chóng mặt, nhầm lẫn, mất ý thức
• Co giật

Đột quỵ xuất huyết não vô cùng nguy hiểm, có nguy cơ gây tử vong cao. Nhiều người bị đột quỵ xuất huyết não không thể vượt qua 2 ngày kể từ khi cơn đột quỵ khởi phát. Những người sống sót thì khả năng phục hồi cũng rất chậm. Bởi vậy, ngay khi nhận thấy những dấu hiệu trên, cần đưa người bệnh đi cấp cứu càng sớm càng tốt.

Để chẩn đoán và phân loại đột quỵ, bác sĩ cần xét nghiệm hình ảnh não của người bệnh, bao gồm chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI).

Đối với đột quỵ xuất huyết não, chụp CT là xét nghiệm nhanh và hiệu quả nhất. Nếu nghi ngờ xuất huyết dưới nhện, bác sĩ có thể chọc dò tủy sống để lấy dịch não tủy và kiểm tra xem nó có chứa máu hay không.

Nếu các xét nghiệm này cho thấy bệnh nhân có dấu hiệu đột quỵ, bệnh nhân sẽ phải trải qua các xét nghiệm chuyên sâu hơn để tìm ra nguyên nhân gây đột quỵ. Bởi đột quỵ xuất huyết liên quan đến chảy máu nên điều quan trọng là phải đánh giá khả năng đông máu. Nếu bệnh nhân dùng thuốc chống đông máu, cần báo ngay cho bác sĩ để được kiểm tra. Bên cạnh đó bệnh nhân cũng có thể cần phải chụp điện tâm đồ, chụp X-quang ngực, xét nghiệm máu,...

Điều trị đột quỵ xuất huyết não gồm điều trị khẩn cấp và điều trị phục hồi.

Phần lớn phác đồ điều trị khẩn cấp đột quỵ xuất huyết não bao gồm đo và giảm áp áp lực nội sọ. Bệnh nhân có thể được đặt nội khí quản và kết nối với máy thở cơ học để làm giảm áp lực trong và xung quanh não.

Trong trường hợp cần thiết, bác sĩ sẽ phải phẫu thuật để cắt xương sọ nhằm làm giảm sự chèn ép của mô não và loại bỏ cục máu đông sau khi xuất huyết. Sau khi cơn đột quỵ xuất huyết não khởi phát, huyết áp phải được theo dõi chặt chẽ. Các bác sĩ sẽ xem xét mức độ phù não để quyết định mức huyết áp nào là phù hợp.

Với xuất huyết dưới nhện do phình động mạch, người bệnh thường được kê thuốc để ngăn ngừa tình trạng hẹp động mạch khi chúng co thắt. Nếu xuất huyết này xảy ra do dị tật động mạch, có thể người bệnh cần phải phẫu thuật sửa chữa hoặc loại bỏ dị tật.

Sau quá trình điều trị khẩn cấp, người bệnh cần điều trị phục hồi, bao gồm trị liệu nghề nghiệp và trị liệu vật lý. Thông thường sau khi nhập viện, người bệnh sẽ phải điều trị tại trung tâm phục hồi chức năng, nơi cung cấp các liệu pháp chuyên sâu giúp khắc phục di chứng của đột quỵ não và cải thiện sức khỏe sau chấn thương não với mục tiêu là phục hồi càng nhiều chức năng càng tốt.

Phòng ngừa xuất huyết nội sọ bằng cách kiểm soát huyết áp. Nếu bệnh nhân đang dùng thuốc chống đông máu thì hãy tìm hiểu rõ về tác dụng của các loại thuốc này vì nó có thể làm cho tình trạng xuất huyết não nặng hơn.

Kiểm soát và điều trị tốt các bệnh lý nguy cơ như tăng huyết áp, cholesterol cao, bệnh tiểu đường,... Hạn chế uống rượu bia, tránh xa thuốc lá và các chất kích thích.

Đối với xuất huyết dưới nhện do phình động mạch hoặc dị dạng động mạch, thực tế rất khó để phòng ngừa loại đột quỵ này vì những mạch máu có dị tật thường không bộc lộ bất kỳ triệu chứng nào trước khi xuất huyết xảy ra. Tuy nhiên, bệnh nhân có thể tự cải thiện sức khỏe bằng cách xây dựng chế độ ăn uống, sinh hoạt lành mạnh như không ăn nhiều đồ ăn mặn, thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ, cần ngủ đủ giấc, hạn chế căng thẳng, luyện tập thể dục thường xuyên.

>> Xem thêm: Thực phẩm bảo vệ sức khỏe Nattou Ichou của Dược sĩ, Thạc sĩ Phạm Thị Kim Dung - Dược sĩ Pha chế thuốc - Khoa Dược - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Hiện nay, Chụp cộng hưởng từ - MRI/MRA được coi là công cụ “vàng” tầm soát đột quỵ não. MRI được sử dụng để kiểm tra tình trạng hầu hết các cơ quan trong cơ thể, đặc biệt có giá trị trong chụp ảnh chi tiết não hoặc thần kinh cột sống. Do có độ phân giải và tương phản tốt nên hình ảnh MRI cho phép phát hiện ra các điểm bất thường ẩn sau các lớp xương mà các phương pháp tạo ảnh khác khó có thể nhận ra. MRI có thể cho kết quả chuẩn xác hơn so các kỹ thuật dùng tia X (ngoại trừ kỹ thuật chụp DSA đánh giá mạch máu) trong chẩn đoán các bệnh lý não, tim mạch, đột quỵ,... Hơn nữa, quá trình chụp bằng MRI không gây tác dụng phụ như trong chụp X-quang hay cắt lớp vi tính (CT).\

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện đang sở hữu Hệ thống chụp MRI 3.0 Tesla được trang bị tối tân bởi hãng GE Healthcare (Mỹ) với chất lượng hình ảnh cao, cho phép đánh giá toàn diện, không bỏ sót tổn thương mà lại giảm được thời gian chụp. Công nghệ Silent giúp hạn chế gây ra tiếng ồn, tạo sự thoải mái và giảm căng thẳng cho khách hàng trong quá trình chụp, giúp cho việc thu hình đạt chất lượng tốt hơn và rút ngắn thời gian chụp.Với hệ thống MRI tối tân và áp dụng các phương pháp can thiệp mạch não hiện đại, đội ngũ chuyên gia chẩn đoán hình ảnh và thần kinh giàu kinh nghiệm, được đào tạo bài bản, Vinmec là địa chỉ khám, tầm soát nguy cơ đột quỵ uy tín được khách hàng tin cậy.

Trong thời gian qua; Vinmec đã cấp cứu, điều trị kịp thời thành công nhiều trường hợp đột quỵ, không để lại di chứng: Cứu sống người bệnh bị 2 lần đột quỵ não liên tiếp; Ứng cứu nữ du khách nước ngoài thoát khỏi “cửa tử” đột quỵ;...