Viêm dạ dày tự miễn và nguy cơ ung thư dạ dày - P1

Bài viết được viết bởi ThS.BS Mai Viễn Phương - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park

Viêm dạ dày tự miễn là tình trạng viêm teo niêm mạc dạ dày tập trung chủ yếu thân và phình vị do xuất hiện kháng thể chống lại tế bào thành của dạ dày và yếu tố nội tại, có thể dẫn đến phá hủy lớp niêm mạc dạ dày, hậu quả dẫn đến là thiếu máu và thiếu vitamin B12, thậm chí dẫn đến ung thư dạ dày.

Năm 1849, Thomas Addison là tác giả đầu tiên mô tả bệnh lý thiếu máu hồng cầu to (thiếu máu Addison) sau đó dần xuất hiện các nghiên cứu ghi nhận mối liên quan giữa tình trạng viêm teo niêm mạc dạ dày với chứng thiếu máu này.

Đến năm 1921, nhóm tác giả Samuel và William đã báo cáo trong chuỗi ca bệnh gồm 107 trường hợp bị thiếu máu hồng cầu to, có 104 bệnh nhân không phát hiện thấy acid clohydric trong dịch dạ dày. Đây có thể coi là một trong những mô tả đầu tiên về viêm dạ dày tự miễn.
Cho đến nay, viêm dạ dày tự miễn (VDDTM) được định nghĩa là tình trạng viêm teo niêm mạc dạ dày tập trung chủ yếu ở vùng thân và phình vị do có sự xuất hiện kháng thể chống lại các tế bào thành của dạ dày. Về triệu chứng lâm sàng, người bệnh thường đến khám vì các bất thưởng liên quan đến hệ huyết học hoặc do thiếu vitamin B12, thiếu sắt mạn tính.
Tỷ lệ VDDTM với triệu chứng thiếu máu hồng cầu to chiếm khoảng 0,1% dân số nhưng tăng lên xấp xỉ 2% ở những người trên 60 tuổi. Một số nghiên cứu chỉ ra nữ giới có thể là một yếu tố nguy cơ trong khi đó vếu tố chủng tộc có vẻ không có sự khác biệt nhiều mặc dù những báo cáo ban đầu về căn bệnh này ghi nhận bệnh thường gặp ở khu vực Bắc Âu.

Một số nghiên cứu dịch tễ và loạt ca bệnh ghi nhận đây là bệnh có thể gặp ở các khu vực khác nhau trên thế giới nhưng chưa chẩn đoán được nhiều. Lý do chính là trước một bệnh nhân thiếu máu dù hồng cầu to hay nhỏ, phần lớn các bác sĩ thường chỉ định điều trị sắt, folate và cobalamin nếu không có điều kiện thăm dò chuyên sâu nguyên nhân gây thiếu máu. Hạn chế thứ hai là chưa có sự thống nhất trong tiêu chuẩn chẩn đoán mô bệnh học, thường kết quả trả trong nhiều trường hợp chỉ là viêm dạ dày mạn tính nên có thể bỏ sót.

VDDTM có thể tiến triển thành ung thư dạ dày khi có sự xuất hiện của dị sản ruột hoặc khi bệnh nhân có nhiễm H. pylori. Cơ chế bệnh sinh của ung thư dạ dày được Correa và Piazuelo mô tả theo các bước tiến triển lần lượt từ niêm mạc bình thường cho đến lúc hình thành tổn thương ung thư.

Ở nhóm bệnh nhân VDDTM, các yếu tố nguy cơ hình thành ung thư dạ dày bao gồm thiếu máu hồng cầu to, viêm teo nặng, có dị sản ruột, bệnh kéo dài, phát hiện muộn hoặc bệnh nhân trên 50 tuổi. Một nghiên cứu thuần tập trên 4.000 bệnh nhân thiếu máu hồng cầu to tại Thụy Điển được theo dõi dọc trong 20 năm ghi nhận nguy cơ tiến triển thành ung dạ dày tăng gấp 3 lần so với người bình thường.

Năm 2006, trong khuyến cáo của Hội Nội soi Tiêu hóa Mỹ đề cập đến việc tiến hành nội soi dạ dày để tầm soát các tổn thương tiền ung thư ở những bệnh nhân được chẩn đoán VDDTM tuy nhiên không có hướng dẫn theo dõi định kỳ.

Với những bệnh nhân có tổn thương tăng sản mức độ nhẹ, khu trú, thời gian theo dõi có thể từ 3-5 năm. Với những tổn thương rộng hơn, có thể cần thời gian theo dõi ngắn hơn. Nếu viêm teo nhiều và/hoặc có dị sản ruột, khuyến cáo hướng dẫn thời gian tiến hành nội soi lại là 3 năm/lần, với bệnh nhân có u tuyến hoặc loạn sản độ thấp, cần nội soi hàng năm. Tuy nhiên khuyến cáo này chủ yếu cho viêm teo dạ dày mạn do H. pylori, chưa có những hướng dẫn cụ thể cho VDDTM.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại. Bệnh viện cung cấp dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp, không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa. Khách hàng khi chọn thực hiện các xét nghiệm tại đây có thể hoàn toàn yên tâm về độ chính xác của kết quả xét nghiệm.

Xem thêm: Hướng dẫn chẩn đoán ung thư dạ dày