Các triệu chứng và nguyên nhân gây suy gan cấp

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Lê Nguyễn Hồng Trâm - Bác sĩ Nội tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang. Bác sĩ đã có nhiều năm kinh nghiệm trong việc khám và điều trị các bệnh lý về đường tiêu hoá, đặc biệt là các bệnh lý tiêu hóa - gan mật, nội soi tiêu hoá.

Suy gan cấp xảy ra khi phần lớn các tế bào gan bị tổn thương đến mức không thể phục hồi, khiến gan nhanh chóng mất khả năng hoạt động. Nhìn chung, suy gan là một tình trạng đe dọa tính mạng đòi hỏi phải được điều trị khẩn cấp.

Suy gan cấp tính là tình trạng mất chức năng gan xảy ra nhanh chóng - từ 48 giờ cho đến vài tuần, ở người không có bệnh gan từ trước. So với suy gan mạn tính, suy gan cấp tính ít phổ biến hơn và cũng phát triển chậm hơn.

Suy gan cấp tính, còn gọi là suy gan tối cấp, có nguy cơ gây ra các biến chứng nghiêm trọng cần phải nhập viện cấp cứu. Trong đó có thể kể đến biến chứng chảy máu nặng và tăng áp lực trong não.

Tùy thuộc vào nguyên nhân mà suy gan tối cấp sẽ được điều trị bằng nhiều cách khác nhau. Tuy nhiên trong nhiều trường hợp thì ghép gan có thể là phương pháp chữa trị duy nhất.

Các dấu hiệu và triệu chứng của suy gan cấp có thể bao gồm:

• Vàng da và nhãn cầu;
• Đau thượng vị phải;
• Sưng bụng;
• Buồn nôn và nôn;
• Cảm giác không khỏe, khó chịu chung;
• Mất phương hướng hoặc rối loạn ý thức;
• Buồn ngủ.

Suy gan cấp tính có thể phát triển nhanh chóng ở một người khỏe mạnh và đe dọa đến tính mạng. Vì thế hãy đến cơ sở y tế thăm khám ngay lập tức nếu bạn hoặc người thân đột nhiên bị:

• Vàng mắt hoặc vàng da;
• Đau ở vùng bụng trên;
• Bất kỳ thay đổi khác thường nào về trạng thái tinh thần, tính cách hoặc hành vi.

Suy gan cấp xảy ra khi các tế bào gan bị tổn thương nghiêm trọng đến mức không còn khả năng hoạt động. Nguyên nhân suy gan cấp có thể bao gồm:

• Quá liều Acetaminophen

Uống quá nhiều acetaminophen (Tylenol hoặc những sản phẩm khác) là nguyên nhân suy gan cấp tính phổ biến nhất ở Hoa Kỳ. Tình trạng này thường xảy ra sau khi bạn dùng một liều acetaminophen rất lớn, hoặc sau một thời gian uống acetaminophen liều cao mỗi ngày. Nếu bạn hoặc người thân đã dùng quá liều acetaminophen, cần thông báo cho bác sĩ càng sớm càng tốt, ngay cả khi chưa xuất hiện các dấu hiệu suy gan;

• Thuốc kê đơn

Một số loại thuốc theo toa có thể gây suy gan cấp tính, bao gồm kháng sinh, thuốc chống viêm không steroid và thuốc chống co giật.

• Thảo dược bổ sung

Các loại thuốc thảo dược và chất bổ sung có liên quan đến suy gan cấp tính bao gồm kava (hồ tiêu rễ), chi Ma Hoàng, skullcap (Hoàng cầm và các loài cùng chi Scutellaria) và bạc hà hăng.

• Viêm gan và các loại virus khác

Viêm gan A, B và E là một trong những căn nguyên gây suy gan cấp. Các loại virus khác cũng liên quan đến tình trạng này bao gồm Epstein-Barr (EBV), cytomegalo (CMV) và herpes simplex (HSV).

• Độc tố

Các độc tố được cho là nguyên nhân suy gan cấp tính bao gồm nấm mũ tử thần Amanita phalloides - một loại nấm độc hoang dã thường bị nhầm lẫn với nấm ăn được an toàn. Một chất độc khác cũng được kể đến là Carbon tetrachloride - hóa chất công nghiệp được tìm thấy trong chất làm lạnh và dung môi cho sáp, vecni hoặc các vật liệu khác.

• Bệnh tự miễn

Suy gan cũng có khả năng là do viêm gan tự miễn - khi hệ miễn dịch bị lỗi, tự tấn công các tế bào gan, gây viêm và tổn thương.

• Bệnh về tĩnh mạch ở gan

Các bệnh mạch máu - chẳng hạn như hội chứng Budd-Chiari (tắc tĩnh mạch gan), có nguy cơ dẫn đến suy gan cấp tính.

• Bệnh chuyển hóa

Các bệnh chuyển hóa hiếm gặp, như bệnh Wilson (rối loạn chuyển hóa đồng di truyền) và gan nhiễm mỡ cấp tính thai kỳ, đôi khi là nguyên nhân suy gan cấp tính với tỷ lệ thấp.

• Ung thư

Ung thư bắt đầu từ gan hoặc di căn đến gan có thể khiến gan của bạn bị suy.

• Sốc

Tình trạng nhiễm trùng huyết và sốc có thể làm giảm nghiêm trọng lưu lượng máu đến gan và gây suy gan.

Ngoài ra còn có nhiều trường hợp suy gan cấp tính không tìm ra nguyên nhân rõ ràng.

Để giảm nguy cơ suy gan cấp tính, bạn nên chú ý chăm sóc gan của mình bằng cách:

• Tuân thủ hướng dẫn dùng thuốc

Nếu bạn dùng acetaminophen hoặc các loại thuốc khác, hãy kiểm tra thông tin hướng dẫn để biết liều lượng khuyến cáo và không dùng quá mức cho phép. Người mắc bệnh gan cần hỏi bác sĩ về liều lượng acetaminophen an toàn trước khi uống thuốc. Bên cạnh đó, nên trình bày với bác sĩ tất cả các loại thuốc bạn đang dùng, ngay cả những loại thảo dược hoặc thuốc không kê đơn.

• Không lạm dụng bia rượu

Phụ nữ ở mọi lứa tuổi và nam giới trên 65 tuổi không uống quá 1 ly rượu/ngày. Đối với nam giới trẻ tuổi thì không nên tiêu thụ nhiều hơn 2 ly/ngày.

• Tránh các nguy cơ rủi ro

Không dùng chung bơm kim tiêm, hạn chế hút thuốc và nên sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục. Nếu muốn xăm mình hoặc bấm lỗ trên cơ thể, cần lựa chọn trung tâm đảm bảo vệ sinh và an toàn.

• Tiêm phòng

Những người bị bệnh gan mãn tính, có tiền sử nhiễm viêm gan hoặc tăng nguy cơ viêm gan nên trao đổi với bác sĩ về việc tiêm vắc-xin viêm gan B hoặc viêm gan A.

• Tránh tiếp xúc với máu và chất dịch cơ thể của người khác

Việc vô tình để kim tiêm nhiễm bẩn đâm vào người hoặc quá trình làm sạch máu và chất dịch cơ thể của người khác không đúng cách có thể làm lây lan virus viêm gan. Tương tự, việc dùng chung dao cạo hoặc bàn chải đánh răng cũng làm tăng nguy cơ lây nhiễm.

• Vệ sinh an toàn thực phẩm

Thực hiện “ăn chín uống sôi”, không ăn các loại nấm dại vì khó phân biệt được nấm độc với nấm an toàn.

• Cẩn trọng với hóa chất

Khi sử dụng dung dịch tẩy rửa dạng bình xịt, phun thuốc trừ sâu, thuốc diệt nấm, sơn và các hóa chất độc hại khác, ... cần bảo vệ bản thân bằng cách mở cửa cho căn phòng được thông thoáng, đồng thời kết hợp đeo khẩu trang, găng tay, mặc áo dài tay, đội mũ và thực hiện đúng theo hướng dẫn sử dụng của sản phẩm một cách cẩn thận.

• Duy trì cân nặng hợp lý

Béo phì có thể khiến gan nhiễm mỡ (không do rượu), cũng như viêm gan và xơ gan.

Tóm lại, các nguyên nhân suy gan cấp tính thường khác nhau, bao gồm quá liều Acetaminophen (Tylenol), các loại virus, nấm độc, và một số thảo dược. Tình trạng suy gan tối cấp thường hiếm gặp với các triệu chứng ban đầu khó phát hiện. Do đó, bệnh nhân cần đến ngay cơ sở y tế để được chăm sóc khẩn cấp khi thấy các dấu hiệu vàng da, dễ chảy máu, bụng sưng to, choáng váng, buồn ngủ bất thường hoặc thậm chí là hôn mê.

Tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện có dịch vụ thai sản trọn gói như một giải pháp giúp mẹ bầu an tâm vì đã có sự đồng hành của đội ngũ y bác sĩ trong suốt thai kỳ. Khi lựa chọn Thai sản trọn gói, thai phụ được:

• Quá trình mang thai được theo dõi bởi đội ngũ bác sĩ giàu chuyên môn
• Thăm khám đều đặn, phát hiện sớm các vấn đề bất thường
• Thai sản trọn gói giúp thuận tiện cho quá trình sinh đẻ
• Trẻ sơ sinh được chăm sóc toàn diện.

Nguồn tham khảo: Mayoclinic.org và Webmd.com